Ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը՝ միջազգային քաղաքական առեւտրի զինանոցի մաս․ մենք պետք է առաջ տանենք մեր պետական շահը

Հայոց ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը, ցավոք սրտի, տասնամյակներ շարունակ եղել է միջազգային քաղաքական առեւտրի զինանոցի մի մաս, եւ հիմա այն կրկին օգտագործվում է։

«Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում այսպիսի կարծիք հայտնեց ԵՊՀ արեւելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանը՝ խոսելով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի կողմից ձայների ճնշող մեծամասնությամբ Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող թիվ 296 բանաձեւն ընդունելու մասին։

Մելքոնյանը իր գնահատականներում ավելի զուսպ է, տեղի ունեցածը պատմական իրադարձություն չի որակում, սակայն կարեւորում է հարցի այն կողմը, որ գերտերություն ԱՄՆ-ի քաղաքական օրակարգում եւ Ներկայացուցիչների պալատի օրակարգում դրվել է Ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը, եւ, ըստ էության, ընդունվել է կոնսենսուսով. ե՛ւ հանրապետականները, ե՛ւ դեմոկրատները այս հարցում միասնական են եղել:

«Կարող ենք ասել՝ սա Ներկայացուցիչների պալատի միասնական գնահատական է։ Բայց երբ նայում ենք մի փոքր այլ տեսանկյունից, կարող եմ ասել, որ ընդունման փաստը համընկնում է Թուրքիա-Ամերիկա հարաբերությունների լարվածության, տարածաշրջանային տարբեր խնդիրների հետ, որտեղ Թուրքիան եւ ԱՄՆ-ն գնալով հայտնվում են հակադիր բեւեռներում»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ, մենք, բնականաբար, պետք է ողջունենք բանաձեւի ընդունման փաստը, բայց, միեւնույն ժամանակ, հասկանանք եւ ընկալենք, որ դա պայմանավորված է ԱՄՆ-ի քաղաքական շահերով եւ ամենեւին չի բխում նրա հայանպաստ ու հումանիստական մոտեցումներից:

«Սրանով ամենեւին չենք ստորադասում այն հայամետ կոնգրեսականներին, որոնք նույնիսկ տասնամյակներով են պայքարել հայկական խնդիրների, ցեղասպանության միջազգային ճանաչման համար, եւ նրանց անկեղծությունը չստվերելով՝ կարծում եմ, որ քվեարկության նման պատկերը խոսում է ԱՄՆ-ի պետական շահի առկայության մասին»։

Մելքոնյանը նկատեց, որ բանաձեւի նախնական տեքստում երկու հանգամանք կա, որոնք բավականին ուշագրավ են։ Առաջինն այն է, որ բավական շատ է խոսվում ԱՄՆ-ի դերի մասին եւ բավական քիչ է խոսվում Հայոց ցեղասպանության եւ հայրենազրկման փաստի մասին, մեկուկես միլիոն հայերի նաեւ մշակութային կորստի մասին, եւ երկրորդը, որ նշվում է այդ նույն տարիներին ժողովուրդների կոտորածի հանգամանքը:

«Իհարկե մենք, որպես ցեղասպանությունը դատապարտող առաջամարտիկ պետություն, ընդհանրապես դեմ ենք այդ համամարդկային չարիքին, բայց, այնուամենայնիվ, Հայոց ցեղասպանությունն ունի իր բացառիկությունը, իսկ բանաձեւում նշվում է նաեւ այլ ժողովուրդների կոտորածների մասին։ Սա, կարծում եմ, բացառիկությանը կարող է մի փոքր ստվեր նետել»։

Այնուամենայնիվ, մեր զրուցակցի կարծիքով, բանաձեւի ընդունումը հետաքրքիր իրողություն է այն առումով, որ այն կարող ենք օգտագործել նաեւ քարոզչական տիրույթում, քանի որ ե՛ւ համաշխարհային մեդիայում, ե՛ւ քաղաքական օրակարգում ճանաչման փաստն արդեն որոշակի ներկայացվածություն ունի, եւ մենք կարող ենք այդ փաստը համալրել՝ մեր տեսակետներն ավելի շատ դնելով շրջանառության մեջ.

«Ես այն տեսակետին եմ, որ պետք չէ շատ ոգեւորվել, պետք է զգաստ լինել, գիտակցել, որ այս ամենը իրավական հետեւանք չունի, դրանք ավելի քաղաքական եւ քարոզչական են, ուստի մենք էլ պետք է խաղանք խաղի այդ կանոններով»։

Մեր հարցին, թե ի վերջո ինչպե՞ս պետք է «թղթե շերեփ»-ից անցնենք «երկաթե շերեփ»-ի ու աշխարհաքաղաքական այս «շիլայից» մեր բաժինը վերցնենք, Ռուբեն Մելքոնյանը պատասխանեց.

«Միանշանակ ճիշտ եք նկատում, եւ կարծում եմ, որ տարիներով, տասնամյակներով մեր ժողովրդի համար ամենամեծ խնդիրը եղել է այդ «թղթե շերեփ»-ի ընկալումը եւ վաղուց ժամանակն է «երկաթե շերեփ» ունենալու։ Դրա առաջին գրավականը իրատեսությունն ու հարցերին ռեալիստական մոտեցումն է։ Ըստ իս՝ այս փաստը, ընդհանրապես Հայոց ցեղասպանության խնդիրը մենք պետք է կարողանանք ճիշտ քարոզչական տարրերով ու փաստագրական հենքով, քարոզչական ճիշտ հնարքներով ներկայացնել քաղաքագիտական հանրությանը եւ դրա տակ տեսնել ռեալիստական խնդիրներ, այլ ոչ թե բարոյական հաղթանակներ կամ հոգեբանությունը շոյող գնահատական»։ Մեր զրուցակիցը շեշտեց՝ «երկաթե շերեփ»-ն ու հայ ժողովրդի իրատեսական մոտեցումները զուգահեռներ են։

Մելքոնյանի կարծիքով՝ վերջին շրջանում Սիրիայի հյուսիսում Թուրքիայի գործողությունները եւս այն հանգամանքներից էին, որոնք ԱՄՆ-ի Ներկայացուցիչների պալատին այս քայլին դրդեցին.

«Հիմա խոսում ենք թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների մասին, եւ Սիրիայի իրադարձությունները առաջնային դրվագներից են այս հարցում։ ԱՄՆ-ի այս քայլն անպայմանորեն Թուրքիային ուղղված մեսիջ ուներ՝ կապված  ԱՄՆ-ի հանդեպ նրա վերաբերմունքի հետ։ Չնայած օգտագործվող այս զենքն ունի մի փոքր հնացած վիճակ, բայց, ցավոք, Թուրքիային անընդհատ սպառնացել են Հայոց ցեղասպանության ճանաչմամբ։ Երբեմն կիսաքայլեր են արել, երբեմն՝ թեժացրել քննարկումները»։

Ըստ մեր զրուցակցի՝ Թուրքիայի համար այս քայլն անսպասելի չէր, եւ նրանց պատասխանները խնդիրը ներկայացնում են զուտ որպես ԱՄՆ-ի քաղաքական շահի արձանագրում. Թուրքիան խուսափում է պատմական պատասխանատվությունից, բանաձեւի ընդունումը ներկայացնում որպես պատժիչ գործողություն իրենց նկատմամբ՝ իրենց ինքնուրույն քաղաքականության համար։

Թե այս իրադարձությունից հետո Թուրքիան ինչ վարքագիծ կարող է դրսեւորել, Մելքոնյանի խոսքով՝ նրանց զինանոցի տարրերը նույնպես կանխատեսելի են. ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման մասին բանաձեւի ընդունման առիթով Անկարայում ԱՄՆ դեսպան Դեյվիդ Սաթերֆիլդին կանչել են Թուրքիայի արտգործնախարարություն, թուրքական մամուլն էլ բանաձեւի ընդունումը դիվանագիտական սկանդալ է որակում:

«Մինչ այժմ էլ Թուրքիան դրսեւորել է նմանատիպ վարքագիծ, դիվանագիտական որոշակի քայլեր, հայտարարություններ, նաեւ որոշ տնտեսական բնույթի քայլեր, բոյկոտ, հակաամերիկյան ցույցեր եւ այլն։ Չմոռանանք, որ թուրքական հասարակությունը համարվում է ամենահակաամերիկյան հասարակությունը»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ չբացառելով, որ այս անգամ էլ վիզուալ դրսեւորումներ կլինեն՝ բողոքի հանրահավաքներ եւ այլն։

Ինչ վերաբերում է Թուրքիայում բնակվող հայերի անվտանգությանը՝ Մելքոնյանի կարծիքով՝ նրանք գրեթե միշտ վտանգի տակ են.

«Մենք նկատում ենք, որ ամեն արտաքին ազդակ կարող  է վերածվել ներթուրքական զարգացումների, որոնց թիրախը կարող են դառնալ հայերը, եւ դրա օրինակները քիչ չեն, երբ Թուրքիան արտաքին քաղաքականության ինչ-ինչ խնդիրների պատճառով թույլ է տվել ծայրահեղական կազմակերպություններին հարձակվել հայկական դպրոցների, եկեղեցիների վրա։ Կարծում եմ՝ վտանգը հիմա էլ կա»։ Մեր զրուցակիցը նաեւ ասաց, որ գուցե տեղի հայերը իրենց որոշակի անվտանգությունը ապահովելու համար անեն այն, ինչ արել են ողջ 20-րդ դարի ընթացքում՝ զգուշավոր եւ թուրքական իշխանություններին պաշտպանող հայտարարություններ այն կոնտեքստում, որ պետք չէ խառնվել հայ-թուրքական հարաբերություններին եւ այլն։

Այդուհանդերձ, Ռուբեն Մելքոնյանը կարծում է, որ Ներկայացուցիչների պալատի կողմից բանաձեւի ընդունումը կարող է ակտիվացնել Հայոց ցեղասպանության խնդրի լուծումը տարբեր ոլորտներում։

«Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի» ղեկավար Թեւան Պողոսյանը եւս համաձայն է այն տեսակետի հետ, որ բանաձեւի ընդունումը նախ եւ առաջ ԱՄՆ-ի զինանոցի զենքերից մեկն էր։

Նրա խոսքով՝ ԱՄՆ-ն ժամանակին ընդունել էր մի բանաձեւ, որտեղ օրենքով պարտադրվում էր, որ ԱՄՆ նախագահն ամեն ապրիլի 24-ին ուղերձով հանդես գա, եւ այդքանը իրենց բավարար էր, որ Թուրքիայի հանդեպ ունենան զսպման գործիքակազմ: «Երբ գալիս էր այդ օրը, թուրքերը պայքարում էին, որ ցեղասպանություն բառը չհնչի, եւ այդ պայքարի ժամանակ ամերիկյան ադմինիստրացիան ինչ խնդիրներ ուներ՝ դեմ էր տալիս Թուրքիային, եւ նա էլ ստիպված ենթարկվում էր։ Իսկ հիմա, երբ ԱՄՆ-ն հասկացել է, որ այդ մի հայտարարությունը բավարար չէ, շատ ուրախ են եղել այս տեսակի շարունակության համար»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ նշելով, որ սա առաջին անգամ չէ, որ մենք հասնում ենք համարյա մինչեւ վերջին կետը, բայց ամերիկյան ադմինիստրացիան, առանց ժխտելու իրողությունը, ասել է, որ դա իրենց այդ պահին պետք չէ։

Պողոսյանի խոսքով՝ բանաձեւի ընդունումը մի մակարդակ բարձրացում էր, ավելի հզոր զինատեսակ՝ Թուրքիայի դեմ։ Մնացյալ հարցերը թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների տիրույթում են, եւ մենք արդեն պետք է մեր ճանապարհը անցնենք.

«Այստեղ գալիս է ամենակարեւոր ընկալումը, որ մենք պետք է ոչ միայն ուրախանանք, շնորհակալություն հայտնենք ԱՄՆ-ի ժողովրդին, Ներկայացուցիչների պալատին, մեր սփյուռքյան կառույցներին եւ այս հարցում իրենց լուծման ներդրած յուրաքանչյուր անձի, այլ նաեւ պետք է հասկանանք, որ հենց վաղվանից մենք պետք է ամբողջովին, ավելի մեծ թափով սկսենք աշխատել։ Մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ նաեւ Սենատում հասնենք հաջողության»,- ասաց Պողոսյանը՝ ընդգծելով, որ սրա համար երկար եւ դժվար ճանապարհ կա անցնելու։

Մեր հարցին՝ ի վերջո ո՞ր դեպքում Ցեղասպանության ճանաչման հարցը կդրվի Թրամփի սեղանին, Պողոսյանը պատասխանեց.

«Ինչքան էլ ներկայացվի, որ բանաձեւն ընդունողները սա արել են դրդված բարոյական խնդիրներից եւ այլն, այնուամենայնիվ, երբ այն դառնա օրենք, դառնալու է գործիք, որով ԱՄՆ-ն հարաբերվելու է Թուրքիայի հետ։ Հիմա Թուրքիան վերջին մի քանի ամիսներին ավելի ինքնուրույն քաղաքականություն է վարում, ըստ այդմ՝ կան խնդիրներ։ Եթե առաջ ենթարկվում էր, հիմա ինքնուրույն քաղաքականություն է վարում, հիմա այնպիսին չէ, ինչպիսին կցանկանար ԱՄՆ-ն, եւ այս իմաստով ձուլվում է այս գործիքակազմը, որով պետք է առաջ գնալ։ ԱՄՆ-ն առաջնորդվելու է պետական շահով, յուրաքանչյուր գերտերություն պետք է այդպես անի, մենք էլ մեր հերթին եւ մեր շահերից ելնելով պետք է պայքար տանենք։ Իսկ Ցեղասպանության ճանաչման հարցը կնստի Թրամփի սեղանին այն րոպեին, երբ ԱՄՆ-ն հասկանա` վերջ, մնացել է ճանաչումը, որ Թուրքիան ենթարկվի։ Եթե իրենք մինչ այդ զգան, որ կա հնարավորություն, եւ Թուրքիան հետ է կանգնում իր քայլերից, սկսում է ավելի շատ ենթարկվել, կարող է եւ մինչեւ վերջ տեղ չհասնի փաստաթուղթը. պետք է պայքարենք մինչեւ վերջ։ Սա ճանապարհ է, որը գալու է, հիմա մենք մեր շահերով պետք է առաջ գնանք մեր խնդիրները լուծելու համար»,- եզրափակեց Թեւան Պողոսյանը։

Հիշեցնենք, ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող թիվ 296 բանաձեւի ընդունումը լայն արձագանք ստացավ հայ եւ միջազգային հանրության շրջանում։

Ամերիկյան ժողովրդին ներկայացնող, 435 անդամ ունեցող բարձրագույն մարմինը 90%-անոց վստահությամբ՝ 405 կողմ ձայնով, վերահաստատեց, որ այն, ինչ տեղի է ունեցել նախորդ դարասկզբին, անհնար է որակել այլ բան,քան ցեղասպանություն:

Բանաձեւն, ի դեպ, ընդունվեց Թուրքիայի հանրապետության օրը՝ հոկտեմբերի 29-ին: Քաղաքագիտական տարբեր շրջանակներ այս իրադարձությունը որակեցին իրավամբ պատմական, եւ նույնիսկ՝ հաղթական։

Տպել
2092 դիտում

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից