ԵԱՏՄ գագաթնաժողովին ընդառաջ. ի՞նչ են քննարկելու Փաշինյանն ու Պուտինը

Մայիսի 14-ին Սոչիում կկայանա Եվրասիական բարձրագույն տնտեսական խորհրդի նիստը: Դրան մասնակցում են ԵԱՏՄ անդամ երկրների ղեկավարները: Նիստի ընթացքում այլ հարցերի շարքում հավանաբար կքննարկվեն նաեւ ԵԱՏՄ Թվային օրակարգի եւ 2018 թ. հունվարի մեկից ուժի մեջ մտած ԵԱՏՄ Մաքսային օրենսգրքի գործարկման արդյունքում ի հայտ եկած թերությունները:

Ընդհանուր առմամբ ուշագրավ է միայն այն փաստը, որ հանդիպումից մեկ շաբաթ առաջ հասարակության պահանջով վարչապետ նշանակված Փաշինյանը նույն սեղանի շուրջ է նստելու Պուտինի, Լուկաշենկոյի եւ Նազարբաեւի հետ, որոնք համապատասխանաբար 18, 24 եւ 28 տարի իրենց երկրների փաստացի ղեկավարներն են:

Առաջիկա գագաթնաժողովը, սակայն, յուրահատուկ հետաքրքրություն է առաջացնում ոչ թե ԵԱՏՄ ընթացիկ հարցերի քննարկման կամ «երկարակյացների» և «նորեկի» հանդիպման, այլ Հայաստանի նորանշանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ Ռուսաստանի վերջերս վերընտրված նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հանդիպման տեսանկյունից:

Դեռեւս մայիսի 8-ին կայացած հեռախոսազրույցի ընթացքում Փաշինյանն ու Պուտինը, շնորհավորելով միմյանց երկրի ղեկավարի պաշտոնը ստանձնելու կապակցությամբ, պատրաստակամություն են հայտնել շարունակել համատեղ աշխատանքը հայ-ռուսական ռազմավարական, դաշնակցային հարաբերությունների հետագա զարգացման եւ ինտեգրացիոն գործընթացների խորացման ուղղությամբ՝ նշելով, որ մայիսի 14-ին կայանալիք Եվրասիական բարձրագույն տնտեսական խորհրդի նիստի շրջանակներում հնարավորություն կունենան առավել մանրամասն անդրադառնալ այդ հարցերին:

Փաշինյան-Պուտին հանդիպման նկատմամբ հետաքրքրությունը հասարակության այնքան լայն շրջանակ է ներառում, որ սկսել են անգամ խաղադրույքներ ընդունվել՝ արդյո՞ք ՀՀ վարչապետը կսափրվի այդ հանդիպմանն ընդառաջ:

Եթե ավելի լուրջ, ապա կայանալիք հանդիպման գլխավոր ինտրիգը նրանում է՝ արդյո՞ք Հայաստանի եւ Ռուսաստանի ղեկավարները կսահմանափակվեն օրակարգային հարցերի քննարկումով, թե՞ որոշակի շեղումներ այդուհանդերձ կլինեն: ԵԱՏՄ-ի եւ ՀԱՊԿ-ի վերաբերյալ վարչապետ Փաշինյանի ունեցած մոտեցումները թույլ են տալիս ենթադրել, որ օրակարգից դուրս քննարկվելիք հարցեր այդուամենայնիվ լինելու են:

Փաշինյանը վերջին շրջանում բազմիցս նշել է, որ ԵԱՏՄ-ից եւ ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու խնդիր չի դրվում, սակայն այդ կազմակերպություններում առկա խնդիրները պետք է քննարկվեն գործընկերների հետ եւ լուծվեն: Ելնելով այդ տրամաբանությունից և Փաշինյանի մինչ այս քաղաքական հարցերում դրսևորած անմիջականությունից կարող ենք ենթադրել, որ ԵԱՏՄ գործունեության արդյունավետությունը բարձրացնելու անհրաժեշտության մասին խոսք կգնա: Այս առումով Հայաստանը հավակնում է առավել պատասխանատու՝ նախաձեռնող դեր ստանձնել ԵԱՏՄ-ում:

Սպասելի է նաև որոշակի «նորամուծություն» հայ-ռուսական հարաբերություններում, քանի որ, ըստ էության, այնքան էլ կարևոր չէ, թե անձնական հարաբերությունների տեսանկյունից որքանով միմյանց դուր կգան երկու ղեկավարները: Փաշինյանի վարչապետությունը, համենայնդեպս առաջիկա մի քանի ամիսներին, անհերքելի ու անբեկանելի է, Պուտինի նախագահությունը առաջիկա վեց տարիներին՝ ևս: Ուստի, նրանք «դատապարտված են» միմյանց հետ աշխատելու և պետք է անկեղծ լինեն միմյանց հետ:

Այդուհանդերձ, թե՛ Փաշինյանը, թե՛ Պուտինը ունեն սեփական կարծիքը լիարժեք արտահայտելու կաշկանդվածության առիթներ: Փաշինյանն իր տեսակետը հայտնելիս պետք է հաշվի առնի, որ Հայաստանի անվտանգության լիարժեքությունն ապահովվում է Ռուսաստանի կողմից, իսկ Պուտինը իր արտահայտություններում պետք է զգույշ լինի՝ հաշվի առնելով հայաստանցիների աննախադեպ միասնականությունն ու մոբիլիզացիան: Այդ նույն մոբիլիզացիայի շնորհիվ, թերևս, իրատեսական է դառնում ԵԱՏՄ շրջանակներում ստեղծել գործող միջազգային կառույց, որը ի զորու կլինի բավարարել մեր երկրի տնտեսական ինտեգրման պահանջները:

Այդուհանդերձ, սպասել, որ հայ-ռուսական հարաբերություններին առնչվող բոլոր թեմաները քննարկվելու են և լուծումներ գտնվեն հենց առաջին հանդիպման ընթացքում՝ առնվազն իրատեսական չէ, ուստի, ամենայն հավանականությամբ, երկրների ղեկավարները կծանոթանան, կքննարկեն ներկա իրավիճակը և կփոխանակվեն հետագա համագործակցության վերաբերյալ կարծիքներով:

Իսկ ինչ վերաբերվում է այն մտահոգություններին, թե Հայաստանը դանդաղորեն հեռանալու է ԵԱՏՄ-ից և շարժվի դեպի արևմուտք, մասնավորապես Եվրոպական Միություն, ապա հարկ է նշել, որ դա առնվազն տրամաբանական չէ: Հայաստան-ԵՄ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիրը արդեն իսկ տալիս է այն հնարավորությունները, որոնք կարող էին դրդապատճառ հանդիսանալ դեպի ԵՄ շարժվելու:

Տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի մայիսի 12-ի համարում: