Մտորումներ․․․
Վստահաբար, Արևմտյան Հայաստանում ճամփորդող յուրաքանչյուր հայ անդադար մտածում է՝ ինչո՞ւ և ինչպե՞ս կորցրեցինք այս հողերը։ Ամեն մեկն ունի իր բացատրությունը, որոնք հիմնականում գալիս-հանգում են նրան, որ հիմնական պատճառներից մեկը մեր անմիաբանվածությունն է։
Եթե այս տեսանկյունից փորձենք նայել հայ հասարակության ներկայիս ծայրաստիճան պառակտվածությունը, ապա ուրվագծվում է որոշ անցանկալի երևույթների բացատրությունը։ Օրինակ, ինչո՞ւ այդքան համառ հետևողականությամբ, իշխանափոխության հենց առաջին օրերից, հասարակությունը բաժանվեց սևերի ու սպիտակների, հեղափոխականների և հակահեղափոխականների, նախկինների և մերոնքականների։ Որովհետև նախորդ բոլոր հեղաշրջման փորձերը, սկսած 2008-ի մարտի 1-ից, չէին հաջողվել միայն հասարակության մեջ հանդուրժողականության առկայության պատճառով։ Հետևապես, հենց դա էլ պետք է ջարդել։
Գունավոր հեղափոխությունների ծրագրավորման չգիտեմ ինչ սորոսական-մասոնական-արևմտյան կենտրոններում լավ էլ ուսումնասիրել են հայկական մտածողության առանձնահատկությունները, և մեզ համար մանրակրկտորեն ստեղծվեց գունավոր հեղափոխության էքսկլյուզիվ սցենար։
Հետին հայացքով ակներև է դառնում, որ 2018-ի հեղաշրջմանը նախորդել էր նախապատրաստական երկար շրջան՝ 20 տարի Հայաստանը «կեղեքած ղարաբաղյան կլանի» հանդեպ մաղձ ու չարություն սերմանելով։ Պետք է խոստովանել, որ չարի սերմերն իրենց արդյունքն ունեցան, և հիմա հայության մի պատկառելի մասն իր անձնական ձախողումների և անկարողության համար մեղադրանքի նշանակված թիրախներ ունի՝ ի դեմս «հանցագործ ռեժիմի»։
Հագուրդ տալով նեղանձնական ճղճիմ բարդույթներին՝ նրանք ողջունում են ազգի հերոսների քաղաքական հետապնդումը, չգիտակցելով, որ օրենք-օրինականություն չունեցող պետության մեջ ոչ ոք ապահովագրված չէ անձնական ազատության դեմ ոտնձգություններից։ Այս շերտը պետական մտածողություն չունեցող մարդիկ են, ում համար աշխատավարձի բարձրացված 1000 դրամն ավելի կարևոր է, քան երկրի ապագան։
Հավատալով սին հավաստիացումներին, թե նախկինների «թալանածը կոպեկ առ կոպեկ հետ է բերվելու», կուրորեն չեն նկատում աչքի առաջ կատարվող թալանը․․․ օրինակ բյուջեի հաշվին Փաշինյան Նիկոլի կես միլիոն դոլարանոց ամերիկյան վոյաժը։ Որևէ բան շահե՞ց պետությունը այդ շվայտությունից։ Տեսնենք՝ գոնե մի ներդնող կհայտվի՞, թե դեռ պետք է շարունակվեն բյուջեի քաջնազարական մսխումները։ Գուցե վերջապես ժամանակն է հասկանալ, որ ցանկացած մեկին Քաջ Նազար դարձնում են դես-դեն գնացող գյադաների խմբերը։ Չլինեն այդպիսիք, չեն լինի նաև քաջնազարներ։ Ախր, մի բան էլ չեն շահում, որ գոնե արդարացված լինի իրենց գյադայությունը։
Ուրեմն ի՞նչ մտածել բացի նրանից, որ սեփական խելք չունեցողներն են գյադա դառնում։ Այլապես ինչքա՞ն կարելի է հավատալ փուչ խոսքերին․․․ Երևի մեր հողերը կորցրեցինք նաև այն պատճառով, որ հակված ենք հավատալ ժամանակավոր կուռքերի և օտարների սին հավաստիացումներին։
Իշխանափոխության սկզբում, ոգևորվածները 1-2 տարի ժամանակ էին տալիս «թավշյաներին»՝ երջանիկ կյանքի խոստումներն իրականցնելու համար։ Անցել է մեկ ու կես տարի, իսկ երջանկությունն այդպես էլ չի ջարդում մեր դռները։ Ավելին, իշխանությունը լծված լինելով անցյալը քրքրելուն և սեփական մեղքերն այդ անցյալում խմբագրելուն՝ իսպառ մոռացել է ժողովրդին տված խոստումները։ Իսկ ժամանակը գնալով սպառվում է։
Ոչ ոք արդեն ժամանակ չունի․․․ ո՛չ խոտոր ճամփով գնացած իշխանությունները, ո՛չ նրանց վստահության քվե տված և օր-օրի հիասթափվող զանգվածները, ո՛չ պետականության կազմաքանդումը տեսնող գիտակիցները, ո՛չ էլ պատվիրատու օտարները։ Ժամանակը ստիպելու է բոլորին արագացնել տեմպերը, և շուտով ցայտնոտում կհայտնվենք բոլորս․․․ Աստված չանի դարձյալ ինչ-որ կարևոր բան կորցնենք։
Իսկ չենք կորցնի միայն այն դեպքում, եթե միաբանվենք, դադարենք իրար ատել ու պառակտվել։ Օտար երկրներում ես զգում, թե ինչքան լավն ենք մենք՝ հայերս, եթե կուռ ու միասնական ենք։
Արևմտյան Հայաստանում ճամփորդելիս նաև անդադար մտածում ես, որ այսօրվա հրամայականը Հայաստանն ու Արցախը տասը ձեռքով պահելն է։
Լիա Իվանյան, հրապարակախոս
Նկարում՝ Արաքս գետը Հովվի կամրջից
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արևմտյան Հայաստանի ու արդեն Արցախի հուշարձանները՝ «ցեղասպանված հուշարձաններ»
