Ազգային ժողովի նախագահ Արարատ Միրզոյանը Սահմանադրական դատարանի շուրջ ստեղծված իրավիճակի հանգուցալուծման հնարավոր տարբերակներից մեկը համարում է սահմանադրական փոփոխությունները․ այս մասին Միրզոյանն ասել է երեկ Ազգային ժողովում լրագրողների հետ զրույցում:
Փորձագիտական հանրությունն իշխանությանը քանիցս հուշել է, որ դատական ռեֆորմի միակ բանալին սահմանադրական փոփոխություններն են, մանավանդ այն բանից հետո, երբ Նիկոլ Փաշինյանի թիմն, ըստ էության, իրականություն չդարձրեց իր կողմից հնչեցված մի քանի գաղափար-խոստումներ՝ վեթթինգը, անցումային արդարադատությունը և այլն։
«Վաղ կենսաթոշակի մեխանիզմ» նախատեսող «Սահմանադրական դատարանի մասին սահմանադրական օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» սահմանադրական օրենքի ընդունումից հետո Սահմանադրական դատարանի շուրջ ծավալված իրադարձությունները բնավ էլ չեն ընթանում այն սցենարով, որը կանխատեսվում էր իշխանության կողմից։
Համենայն դեպս, առայժմ չկա որևէ նշան, որ ՍԴ դատավորներն արձագանքելու են օրենսդրական այս նախաձեռնությանը։ Բացի այդ՝ վաղ կենսաթոշակի մեխանիզմը ՍԴ-ում ստեղծված իրավիճակի ամենալավ հանգուցալուծումը չէ, եթե չասենք՝ սա վատ օրենք է, որը միանշանակ չի արձագանքվում միջազգային հանրության կողմից և ավելի շատ նպաստում է մի կողմից ՍԴ գործող անդամների, մյուս կողմից՝ ՍԴ գործող կազմի ու հին համակարգի կոնսոլիդացիային։ Պատահական չէ, որ Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Ջիանի Բուքիքիոյի և Հրայր Թովմասյանի օրերս տեղի ունեցած տեսազրույցի թեման ակտիվորեն տիրաժավորվեց նախկին համակարգին հարող ԶԼՄ-ների կողմից՝ դա ներկայացնելով Թովմասյանին միջազգային աջակցության ցուցաբերման համատեքստում։
ՍԴ շուրջ առաջացած ճգնաժամն, անշուշտ, միանգամայն լուծելի է սահմանդրական փոփոխություններով, որոնց միջոցով, ըստ ամենայնի, տրվելու են նաև Բարձր դատարի կազմության նոր կարգավորումները՝ խնդիրը դուրս բերելով քաղաքական բանավեճերի, սահմանադրական նորմերի տարընթերցումների հարթությունից։ Իհարկե, դժվար է ասել, թե իրավական ինչպիսի լուծումներ կգտնվեն, առհասարակ՝ ինչ ռեֆորմներ կիականացվեն դատական համակարգում և այդ ծիրում՝ ՍԴ-ում։ Լուծումները բազմաթիվ են, օրինակ՝ փորձագիտական շրջանակներում քննարկվում է Վճռաբեկ և Սահմանադրական դատարանները միավորելու և Գերագույն դատարան ստեղծելու տարբերակը, մի քանի այլ վարկածներ ևս։
Սակայն բովանդակային քննարկումները թողնենք մասնագետներին ու արձանագրենք երկու կարևոր իրողություն։ Հույժ կարևոր է, որպեսզի սահմանադրական փոփոխություններն իրականություն դառնան քաղաքական և հանրային կոնսենսուսի միջավայրում՝ միանգամայն լեգիտիմ հանրաքվեի միջոցով։ Սա է այն բանալին, որը կարող է լուծում տալ սահմանադրականության հաստատմանն՝ առհասարակ, և դատական բարեփոխումներին՝ մասնավորապես։
Մյուս կողմից՝ սահմանադրական ռեֆորմն ավելի ընդգրկուն, բազմաշերտ գործընթաց է, և իշխանությունն ամեն ինչ պետք է անի՝ այն ՍԴ-ի կամ դատական իշխանության խնդրով չսահմանափակելու համար։
