Նոր Նորքի դատարանում ծավալվող իրադարձություններն անշուշտ զբաղեցրել են հայաստանյան լրահոսն ու հանրային ուշադրությունը՝ իրենց հարակից էֆեկտներով, որոնց մի մասը էֆեկտ է չակերտավոր, բայց այդ ամենին զուգահեռ՝ Հայաստանի շուրջ ծավալվում են զարգացումներ, որոնք շոշափում են մեզ համար ընդհուպ կենսական շահեր և խնդիրներ: Մասնավորապես, դրանցից առանցքայիններից մեկը, անշուշտ, Իրանի շուրջ զարգացումների նոր ալիքն է: ԱՄՆ-ը արդեն մի քանի օր է, ինչ առավել կոշտացնում է իր դիրքորոշումը, ընդհուպ ռազմական բռունցքի ցուցադրմամբ, ինչն զգալիորեն աննախադեպ է: Կհասնի՞ բանը ամերիկա-իրանյան ռազմական հակադրության և բախման, թե՞ Նահանգները մեծացնում է ճնշումը Իրանին բանակցության բերելու համար. Իր՝ Վաշինգտոնի պայմաններով բանակցության: Համենայն դեպս ԱՄՆ նախագահ Թրամփը հայտարարել է, որ Թեհրանը կգա բանակցության: Իրանից հնչում են հակառակ հայտարարություններ, որ ԱՄՆ-ը չի կարող կոտրել Իրանին և սպառնալիքի դեպքում կստանա ուժգին հակահարված:
Այս ֆոնին տեղի ունեցավ ԱՄՆ պետքարտուղար Պոմպեոյի հանդիպումը Պուտինի հետ Սոչիում: Մեկուկես ժամ տևած հանդիպման մանրամասներ բնականաբար հայտնի չեն, սակայն խիստ հատկանշական է, որ հանդիպմանը ռուսական կողմից ներկա է եղել նաև ՌԴ արտաքին հետախուզության ղեկավար Նարիշկինը: Իրանի խնդիրը ռեգիոնալ ռազմա-քաղաքական անվտանգության խնդիր է, Թեհրանն այդ անվտանգության հավասարակշռող կարևորագույն գործոններից մեկն է, առավել ևս՝ Հայաստանի համար: Իրանի շուրջ զարգացումները դիտարկվում են առավելապես տնտեսական ասպեկտում՝ ինչ կկորցնի Հայաստանը ամերիկա-իրանյան հակադրության ուժգնացումից: Տնտեսական առումով կորուստը ոչ միայն շոշափելի կլինի, այլև արդեն իսկ կա, զգացվում է: Սա աքսիոմատիկ է, դժբախտաբար:
Մյուս կողմից, սակայն, Հայաստանի համար այստեղ առանցքայինն այն է, որ ռեգիոնում չկորի Իրանի ռազմա-քաղաքական կենսունակությունը՝ լինի դա Թեհրանի նկատմամբ անվերապահ գերակայության թե ուժգին բախման հետևանքով անկայունության տեսքով: Սա լրջագույն հարց է, որ Հայաստանի համար ունի հիմնարար նշանակություն: Այս համատեքստում էլ էական է Նիկոլ Փաշինյանի Չինաստան կատարած այցը և հանդիպումները այդ երկրի ղեկավարության, ընդհուպ՝ Չինաստանի նախագահ Սի Ցինպինի հետ:
Այդ հանդիպումը հատկանշական էր ռազմա-քաղաքական խորքային բնույթի ազդակներով, որ Պեկինը հղեց Երևանին՝ շոշափելով ընդհուպ «հայկական հարցի» թեման, հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում եղած ողբերգությունների կրկնություն թույլ չտալու համատեքստում: Երևանն անշուշտ չպետք է դիտարկի Թեհրանի և Պեկինի «փոխարինման» տարբերակ՝ որպես այդպիսին: Իրանը այդ տեսանկյունից գործնականում անփոխարինելի բալանսավորող գործոն է Հայաստանի համար, ինչպես որ Երևանն է Թեհրանի համար տարածաշրջանային անփոխարինելի գործընկեր մի շարք առումներով: Սակայն Իրանի և ԱՄՆ միջև հարաբերությունների կրիտիկական լարման հեռանկարի պարագայում Երևանի համար անկասկած ռազմավարական խնդիր է ապահովել ռեգիոնալ անվտանգության բալանսավորման հավելյալ գործոնների առկայությունը՝ ընդհանուր հավասարակշռության անկում թույլ չտալու համար: Ավելին՝ դա նույնիսկ կարող է շահեկան լինել նաև Թեհրանի համար՝ օժտելով լրացուցիչ ճկունությամբ, քանի որ Իրանն այդ համատեքստում նույնպես նախընտրելի կդիտի ռեգիոնալ անվտանգության ռազմա-քաղաքական համակարգի հավասարակշռության հարցում Պեկինի ներգրավման տարբերակը:
Դա, իհարկե, իրադարձությունների զարգացման ոչ վատթար, սակայն վատ տարբերակի դեպքում, որովհետև Հայաստանի համար նվազագույն անհրաժեշտ տարբերակը ամերիկա-իրանյան հարաբերության բախումնային զարգացման բացառումն է և ի վերջո Հայաստանի համար երկու կարևորագույն ուժային կենտրոնների միջև իրավիճակի երկխոսությամբ հանգուցալուծման մեկնարկը:
