Մասնատված տապանաքարեր, պղծված գերեզմաններ, ոչնչացող պատմություն. Գյումրու 1-ին գերեզմանատանը քաոսային վիճակ է

Մասնատված տապանաքարեր, պղծված գերեզմաններ, աղբակույտի վերածված պատմություն։ Այս պատկերը սեփական աչքերով կարող է տեսնել Գյումրու թիվ 1 գերեզմանատուն այցելող ցանկացած մարդ։

Հանգստարանը, որը նաև կոչվում է հին գերեզմանոց, ընդգրկված է Հայաստանի Հանրապետության պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակում։

Այստեղ ժամանակին հուղարկավորվել են գյումրեցի հայտնի գերդաստանները՝ Անտիկյանները, Գյուրջիևները, Վարդիկյանները, Մելիք-Աղամալյանները, Տիգրանյանները, Ձիթողցյանները, Ծաղիկյանները, Գյումրու կոլորիտային դեմքերը, արվեստագետները, մեծ հարգանք վայելող արհեստավորներն ու այլ հայտնիներ։

Յուրաքանչյուրի շիրմաքարը բնութագրել է նրան, առանց անուն կարդալու անգամ պատկերացում են կազմել, թե ով է եղել հանգուցյալը, ինչ մասնագիտության ու արհեստի տեր մարդ:

գգգգգ.jpg (878 KB)

ԱՄՆ-ում բնակվող Ավետիք Մելիք-Սարգսյանը, որը նախկինում զբաղեցրել է Շիրակի մարզի պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության մարզային ծառայության պետի պաշտոնը և այս գերեզմանատան պահպանության հարցում տևական պայքար մղել ինչպես իրավական հարթակներում, այնպես էլ ՏԻՄ մակարդակում, ասում է՝ պետությունն իր պարտականությունը չի կատարել։ 

«Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում վերջինս փաստում է՝ խնդիրը միշտ է ակտուալ եղել։

«Պատմություն է ոչնչանում, ինչն անթույլատրելի է։ Սիրտս ցավում է ամեն կոտրված քարի համար։ Շատ լավ գիտեմ, թե ինչեր են կատարվում, ու դրա դեմ պայքար, մեղմ ասած, չկա կամ թույլ է։ Այդ գերեզմանատունը, որը 3 մասի է բաժանված, պետական պահպանության տակ է, այնտեղ ամեն քարը շարժվելիս պետությունը պետք է տեղյակ լիներ, բայց տեղյա՞կ է»,- ասում է Մելիք-Սարգսյանը։

Գյումրու համայնքապետարանի «Հավերժ հիշատակ» ՓԲԸ-ի տնօրեն Էդվարդ Բաղրամյանը մեր զրույցում համաձայնում է՝ գերեզմանատան ուղիղ պատասխանատուն ՓԲԸ-ն է, հարցն նրա պատասխանատվության հարթակում է, սակայն միևնույն ժամանակ ընդգծում է՝ խնդիրը տարիների պատմություն ունի և կապ չունի կոնկրետ իր պաշտոնավարման մոտ երկու տարվա ժամանակահատվածի հետ։

«Երկրաշարժից հետո (- խմբ․ նկատի ունի 88-ի աղետը) 1 քար, հետո՝ ևս 2 քար, 3, ու աստիճանաբար նման գործընթաց է սկսվել։ Հիմա, այո՛, սարսափելի վիճակ է այնտեղ, բայց մենք այդ քարերը ո՛չ հեռացնել կարող ենք, ո՛չ տեղափոխել։ Անգամ անցումներ չեն մնացել գերեզմանների արանքներում։ Մենք էդքան միջոցներ չունենք, որ նման ահռելի ծավալի աշխատանք կարողանանք կատարել։ Էնպես չէ, որ էդ փողերը դրված են, մենք չենք ուզում գործ անենք»,- ասում է Բաղրամյանը։

ՓԲԸ-ն ոչ միայն գումար չունի, այլ նաև՝ աշխատուժ. Գյումրին 3 գերեզմանատուն ունի, որոնց խնամքի համար 4 բանվոր է կարողանում պահել ընդամենը։ Այդ գերեզմանատները գտնվում են քաղաքի տարբեր ծայրերում: Հասկանալի է, որ 4 հոգին ո՛չ ֆիզիկապես, ո՛չ ժամանակային առումով չի կարողանա արդեն անծայրածիր դարձած գերեզմանատներում աշխատանք կատարել, էլ ուր մնաց՝ մաքրություն ու խնամք ապահովել։

Հարցադրմանը՝ ինչո՞ւ չեն ընդունում աշխատակիցների, կամ վճարովի աշխատանքի հայտարարություն տալիս, որ որոշակի ժամանակահատված մարդկանց վճարեն, նրանք էլ պղծված գերեզմանների շիրմաքարերի գոյացած բլուրները մաքրեն, հեռացնեն տարածքից, ոտքի ճամփա բացեն հանգուցյալներին այցելողների համար, տնօրենն ասում է. «Որ հայտարարություն տանք, կարծում եք՝ կգա՞ն մարդիկ, չեն գա»:

Նախնական հաշվարկ «Հավերժ հիշատակ»-ը չունի, թե այդ աշխատանքի իրականացման համար որքա՞ն աշխատավոր ուժ և գումար է հարկավոր:

Բաղրամյանի խոսքով՝ 10 և ավելի մարդ է պետք, որպեսզի ամբողջ տարածքից այդ ջարդուփշուր արված քարերը հանվեն և պահվեն, քանի որ դրանք պատմական փաստեր են, թափելու իրավունք չունեն։ Ըստ նրա՝ աշխատանքը հիմնականում ձեռքով է կատարվելու, որովհետև այդ հատվածներում ո՛չ մեքենա կարող է մտնել, ո՛չ ձեռքի սայլակ։

գգգ.jpg (564 KB)

Սույն գերեզմանատունը վաղուց համարվում է մասնակի փակ, այսինքն՝ հուղարկավորություններ կատարելու իրավունք ունեն միայն նրանք, ովքեր տարածք ունեն։ Նոր հողհատկացում, Բաղրամյանի վստահեցմամբ, չի իրականացվում։ Սակայն ասել, թե չկան հուղարկավորություններ, ճիշտ չէ։

Այս պարագայում էլ դեռ ոչինչ անել չեն կարող, քանի դեռ մարդկանց այլ տարբերակ չեն առաջարկել: 2021-ի ապրիլից քաղաքապետարանը նոր գերեզմանատան հիմնման նպատակով 8 հա հողատարածքի գնմամբ է զբաղված։ Ըստ Բաղրամյանի՝ նոր-նոր հասնում են վերջնագծին։ Երբ որ այդ տարածքում արդեն կառուցմանը զուգահեռ նաև հուղարկավորություններ կատարելու հնարավորություն ստեղծեն, միայն այդ ժամանակ մարդկանց հետ կկարողանան այլ կերպ խոսել։

Նրա խոսքով՝ ապօրինի հուղարկավորությունների փաստերով տասնյակ գործեր կան այժմ դատարանում, նախկինում էլ են եղել, սակայն չի հիշում դեպք, որ հանգուցյալին այլ վայրում վերահուղարկավորելու վճիռ կայացված լինի։

Հարցին՝ հնարավո՞ր է՝ նման նախադեպ ունենալու պարագայում այս հարցը լուծել, Էդվարդ Բաղրամյանը չի կարծում։

«Գյումրիում հնարավո՞ր է մեռելը հանել, տանել ուրիշ տեղ։ Սա Գյումրին է։ Հիմա ասեմ, իմացեք՝ ինչ հոգեբանություն ունեն մարդիկ։ Թաղամաս ունենք, որ ասում են՝ մեր մայլի գերեզմաններն է, մեր մեռելը ըդտեղ բդի թաղենք։ Բայց էդ գերեզմանատունը ո՛չ Արցախ թաղամասինն է, ո՛չ Ավզնոցինը, դա քաղաքինն է։ Կամ ստրոմմաշի ժողովուրդը սորվան, որ իրանց մեռելը բերեն, գծի բերանը թաղեն»։

գգ.jpg (456 KB)

Ավետիք Մելիք-Սարգսյանը դրական ելքով մի քանի գործ, այնուամենայնիվ, հիշում է։

«Եկել են արտասահմանից մարդիկ, գնացել իրենց տատիկ-պապիկի շիրիմին այցի, տեսել են՝ գերեզմանը չկա։ Նկարն ունեին, և դատարանում կարողացանք ապացուցել, որ այն տեղում, որտեղ նոր ինչ-որ հուղարկավորություն է կատարված, այլ հանգուցյալ է եղել, այլ գերեզման։ Նման շատ օրինակներ կարող եմ բերել։ Ոչինչ չի փոխվել։ Բայց «Հավերժ հիշատակ»-ը պետք է կարողանար այդ հարցը կարգավորել»,- նկատում է նա:

Քրեական գործերից համեմատաբար նորերը Գյումրու թիվ 2 գերեզմանատանն են վերաբերում։ Երկուսն էլ ապօրինի հուղարկավորություններ են, մեկը՝ կառուցապատմամբ նույնիսկ. «Էն մեկը նավես էր սարքել, ոնց որ գազի կալոնկա լինի։ Մյուսն էլ եղածներից 40 սմ դուրս էր եկել։ Երկուսի գործն էլ հարուցված մնացել է։ Էդ 40 սմ-ը նույնիսկ չհամաձայնեցին, որ հետ գնային, ու էդ հարցը փակվեր։ Ես իրենց ժամանակին արգելել էի, ասել էի՝ չանեն, հանկարծ տեսնում ենք, որ գիշերով փորել, սարքել են։ Գյումրեցիք ամեն տեսակ քայլի կդիմեն, որ իրանց մեռելը լինի առաջին պլան»:

Հուղարկավորությունների թույլտվությունը հենց «Հավերժ հիշատակ»-ն է տալիս, սակայն վերջին ապօրինությունների դեպքերով Բաղրամյանը շեշտում է՝ մասնակից չէ։

«Ես կոնկրետ էդ դեպքերով թույլտվություն չունեմ տված, չեմ էլ ուզում, ցանկություն էլ չունեմ։ Արդեն Գյումրիում գիտեն, որ Բաղրամյանը համաձայն չէ ապօրինի թաղումների հետ։ Ես դրանից հաճույք չեմ ստանում, բացի գլխացավանքից, թուքումուրից ոչ մի բան չեմ ստանում։ Ես ասել եմ ի սկզբանե՝ տարեք, ուրիշ տեղ թաղեք, մի արեք նման բաներ»,- նշում է զրուցակիցը:

գ.jpg (863 KB)

Լուսանկարները՝ «Հայկական ժամանակ»-ի

Տպել
2150 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում