«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ռազմական փորձագետ Մհեր Հակոբյանը:
– Պարոն Հակոբյան, Նիկոլ Փաշինյանը կառավարության նիստին հայտարարեց, որ խնդիր է դրել արդիականացնել ռազմարդյունաբերական համալիրը: «Այս խնդրի լուծումը ես կապում եմ ՀՀ-ն տեխնոլոգիական և ինժեներական երկիր դարձնելու մեր տեսլականի հետ: Հաջորդ խնդիրը զինված ուժերի մարտունակության բարձրացմանն է առնչվում: Ասել եմ, որ հինգ տարվա ընթացքում բանակը զարգացնելու համար պետք է ի վիճակի լինենք ներդնել շուրջ 2,5 միլիարդ դոլար: Այդ միջոցները գտնելու համար պետք է լրջագույն աշխատանքներ տանենք»։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այդ հայտարարությունը, և որքանո՞վ այն կարող է կյանքի կոչվել, միս ու արյուն ստանալ:
– Կարծում եմ՝ այդ հայտարարությունն անխզելիորեն կապված է իրականացվող տնտեսական բարեփոխումների հետ, որը պետք է իր օրենսդրական ամրագրումն ստանա արդեն իսկ իշխող ուժի կողմից մեծամասնություն կազմող Ազգային ժողովում: Այսինքն՝ այդ 2,5 մլրդ դոլարը օդից չպետք է վերցվի կամ ինչ-որ մի բարերարից: Իրականում այդ 2,5 մլրդ-ը պետք է մեր տնտեսության հաջող զարգացման արդյունքում առաջացած պտուղը լինի: Հենց դա կլինի իրական օգուտը բանակին: Այլապես մեկանգամյա ինչ-որ աղբյուրից, թեկուզ պարտքով կամ նվիրատվության տեսքով, ձեռք բերված գումարը էլի կարող է օգուտ տալ, բայց երկարաժամկետ արդյունք չի կարող ունենալ: Կարծում եմ, որ վարչապետը հեռահար նպատակ ունի լուրջ տնտեսական բարեփոխումներ անելու, որն իր հիմքում ունենալու է նաև իրավական դաշտի կարգավորումը: Իր հաշվարկները դրա վրա են արվում: Ընդհանուր առմամբ միայն կարելի է ողջունել վարչապետի այդ դիրքորոշումը, որովհետև ժամանակակից աշխարհում լավ բանակ ունենալն իրոք թանկ հաճույք է: Մենք՝ հայերս, պարտավոր ենք մեզ այդ հաճույքը թույլ տալ, որովհետև ապրում ենք մի տարածաշրջանում, որն ամեն րոպե կարող է պայթել:
– Նաև հաշվի առնելով, որ Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն 7 անգամ ավելի՞ է մերի համեմատ:
– Պարիտետ պահելու խնդիր մենք, իհարկե, ունենք, բայց հօգուտ մեզ՝ համաշխարհային վերջին զարգացումների պայմաններում նավթի գներն անկում են ապրում: Մենք ոչ թե պետք է ծայրահեղ սահմանի վրա պարիտետ պահենք, այլ պետք է ձգտենք հավասարակշռության: Պետք է հիշենք, որ չպետք է ապրել միայն առօրեական խնդիրներով, ի վերջո՝ հեռանկարային առումով Հայաստանի հակառակորդը կարող է լինել նաև Թուրքիան: Մենք սովոր ենք որպես հակառակորդ դիտարկել Ադրբեջանը, բայց կարող է մի սև օր գալ, երբ Ռուսաստանն ինչ-որ պատճառով խաղից դուրս գա, և դու ստիպված լինես դիմադրել Թուրքիային: Այսինքն՝ լավ քաղաքական գործիչը ոչ միայն վաղվա օրն է փորձում ձգտել տեսնել, այլև նաև աչքի պոչով պետք է ծիկրակել, թե մյուս օրը ինչ կարող է լինել: Այսպես թե այնպես մեզ հզոր բանակ պետք է Ադրբեջանին դիմադրելու կամ մեկ այլ խնդիր կյանքի կոչելու համար: Չի կարելի նաև բացառել, որ Իրանի կամ Թուրքիայի նման խաղացողները կարող են ինչ-որ պահի մասնատվել: Մենք սովոր ենք մեր պատմական հայրենիքը անվերադարձ կորսված լույսի ներքո նայել, բայց եթե դու ունենաս ուժեղ բանակ, բացառված չէ, որ կարողանաս քո պատմական հայրենիքի մի մասը հետ բերել: Իսրայելը դրա դասական օրինակն է: Այս առումով բանակի հզորացումը միանշանակ դրական է:
– Նիկոլ Փաշինյանը նաև հայտարարել է, որ այդ գումարները դեռ հայթայթել է պետք: Ձեր կարծիքով՝ որքանո՞վ կհաջողվի գտնել այդ գումարները՝ հաշվի առնելով, որ վերջին օրերին նախկին իշխանության որոշ ներկայացուցիչներ պատրաստակամություն են հայտնել գումարներ վերադարձնել բյուջե: Ճիշտ կլինի՞ այդ գումարներն ուղղել հենց բանակաշինությանը:
– Նախ՝ դեռ պետք է այդ մեծահարուստներից փողերը բերել: Երկրորդ՝ ես կարծում եմ, որ միայն բռնագրավումներով հեռու չես գնա: Ավելին՝ այդ բռնագրավումներից եկած գումարները պետք է կարողանաս ճիշտ ներդրումներով օգտագործել քո տնտեսության մեջ: Հակառակ դեպքում մի օր այդ բռնագրավումներն էլ կսպառվեն, ու էլ մարդ չի լինի, որից կարելի է բռնագրավել, ու կկանգնես կոտրած տաշտակի առջև: Ես, իհարկե, հեռու եմ վարչապետի ասածների խորքային կոնտեքստները վեր հանելուց, որովհետև ինքը տեղեկատվության է տիրապետում, և այս պահին գործող խաղացող ինքն է, բայց ես կարծում եմ, որ նա նկատի ունի տնտեսության թռիչքային դրական զարգացում ապահովելը: Դա միայն կարելի է ողջունել, որովհետև ժամանակակից աշխարհում բանակի ուժը որոշում է ուժեղ տնտեսությունը, քանի որ լավ զենքը թանկ է: Միաժամանակ, ուժեղ տնտեսության արդյունքում, ունենալով լավ զենքեր, դու կարող ես այնպիսի ավանդական հսկաների տապալել, որ, ասենք, 50-70 տարի առաջ երազել անգամ չէիր կարող նման հարաբերակցությամբ ընդհարման մեջ հաղթելու մասին: Օրինակ՝ Սիրիայի հարավում Իսրայելը, ունենալով հզոր տնտեսություն և հզոր բանակ, հավասարը հավասարի պես, եթե ոչ ավելի, պայքարում է Իրանի և Ռուսաստանի պես հսկաների դեմ և իր շահերն է առաջ տանում, քանի որ ունի հզոր տնտեսություն և հզոր բանակ։ Ճիշտ է, վերջնարդյունքում Ռուսաստանը ուժեղ է, բայց կոնկրետ ժամանակատարածային հարթությունում պայմանականորեն 30 ինքնաթիռ Ռուսաստանն ունի, 30 ինքնաթիռ՝ Իսրայելը։ Մեզ համար դա օրինակ պետք է լինի։ Մենք իրավունք չունենք սխալվելու, մենք այլընտրանք չունենք։
– Ընդհանրապես վերջին տարիներին բանակին հատկացվող գումարները որքանո՞վ են աճել նախորդ իշխանությունների օրոք։
– Իրենց բոլոր թերություններով հանդերձ՝ նախկին իշխանությունները ևս բանակին տրվող ֆինանսական միջոցները պահում էին ուշադրության կենտրոնում։ Պարզապես նախկին իշխանությունները խնդիր ունեին հավասարակշռությունը պահելու։ Կարծում եմ՝ պետք է դուրս գալ այդ մտայնությունից և լավ իմաստով ավելի ագրեսիվ բանակաշինությանը լծվել։ Իսկ ո՞վ ասաց, որ մենք պետք է միայն հավասարակշռությունը պահենք, ինչո՞ւ մենք պետք է չձգտենք գերակշռել։ Երկրորդ կարևոր խնդիրը բանակի վրա ծախսվող գումարների արդյունավետությունն է։ Մենք այսքան քննարկում ենք Ադրբեջանի հարցը, բայց այն վերից վար կոռուպցիան և ալիևյան կլանի թալանը, որ կա, բանակի վրա ծախսվող միջոցների արդյունավետությունը որոշակիորեն գցում է, ուռճացված գներով գնումներ են անում և այլն։ Հիմա նոր Հայաստանում, երբ կոռուպցիայի դեմ անշեղ և հստակ պայքար է գնում, քո կողմից ծախսվող ֆինանսական միջոցների ՕԳԳ-ն է բարձրանում, ինչը դրական է։ Խնդիրը ոչ այնքան ֆինանսական միջոցն է, որքան դա որակյալ ծախսելը։ Եվ այս առումով ողջունել կարելի է այն, որ վարչապետի կողքին ռազմական ոլորտում Դավիթ Տոնոյանն է, որն իր կոնցեպտուալ հայացքներով ժամանակակից զինվորական է և կանի անհրաժեշտ գնումներ։
