Դավիթ Հակոբյան. «Էնթոնի Հոփքինսի բախտը բերել է, որ Զելլերն առաջինն ինձ չի տեսել»

BRAVO.am-ը ներկայացնում է վաստակավոր արտիստ, Սոս Սարգսյանի անվան համազգային եւ Հենրիկ Մալյանի անվան թատրոնների դերասան, բեմադրիչ Դավիթ Հակոբյանի հետ զրույցի 2-րդ մասը:

Նրա հետ խոսել ենք խաղալու ընթացքում դերասանի ապրումների, «Կյանք ու կռվի» հայտնի տեսարանի, Էնթոնի Հոփքինսով հիացած լինելու ու նույն դերը մարմնավորելու, հաճախակի արտասվելու պատճառների ու սիրո կարեւորության մասին:

- Խոսեցինք թատրոնի յուրահատկությունից, իսկ կինոն մնայուն լինելու տեսանկյունի՞ց է տարբերվում:

- Լրիվ ուրիշ արվեստ է: Թվում է՝ նույն դերասանն է, բայց գործիքներն են տարբեր: Ընդհանրապես դերասանի վարպետությունը մարմնի տրանսֆորմացիա է: Մարմնի մեջ ամեն ինչ է մտնում՝ ուղեղը, մկանները, մաշկը, ձեռքերը: Ամենավերջին գործիքը, որը պետք է միանա դրանց, ձայնն է: Մանավանդ թատրոնում չես կարող չափազանց բնական զգացմունքայնության հասնել, նախ չի կարելի, որովհետեւ դա մեկ անգամ չէ, որ պետք է անես: Երբ այդ մասին պատմում եմ, շատերը չեն հասկանում, կարծում են՝ ստում եմ: Հարցնում են՝ բա ո՞ւր մնաց զգացմունքն ու հոգին:

- Ուզում եք ասել՝ դերասանն իրականում չի՞ զգում այն ամենն, ինչ խաղում է:

- Դրա պատրանքին է հասնում. ամեն երեկո չես կարող նույն բանն ապրել: Երբ որեւէ պիեսում մայրդ մահանում է կամ հարազատ ես կորցնում, որքան կարող ես նույն ապրումներն ունենալ. մենք էլ մարդ ենք:

- «Կյանք ու կռիվ» ֆիլմում Ձեր թոռան հետ տեսարանում բավական զայրանում եք, հունից դուրս գալիս: Էկրանին նման էմոցիաներ տեսնելիս մեր սիրտն է հազիվ դիմանում, բա այդ դեպքում դերասանի հետ ի՞նչ է կատարվում: Ինչպե՞ս հասնել նման վիճակի՝ չվնասելով սեփական առողջությանը:

- (Ծիծաղում է,-խմբ.): Կինոն երբեմն թույլ է տալիս որքան հնարավոր է մոտենալ այդ բնական վիճակին, բայց թատրոնը ոտքից գլուխ պայմանականություն է: Իրականությունը ոչ մի առնչություն չունի արվեստի հետ, այն իրականության պատրանք է: Բայց դա այն պատրանքն է, որը ստեղծում է արվեստագետն ու մարդու համար իրական դարձնում: Կինոյում կարելի է հասնել այդ զգայական պահին, քանի որ ամեն անգամ չես այն խաղալու: Երբեմն նույնիսկ միանգամից է ստացվում: Ռեժիսոր Մհեր Մկրտչյանը մի հանդիպման ժամանակ խոստովանել է, որ այդ տեսարանի համար շտապ օգնություն է կանչել ինձ համար: Լսել էր, որ սրտի խնդիր եմ ունեցել մի քանի տարի առաջ ու վախեցել էր: Անկեղծորեն, լեգենդներ չեմ պատմում, բայց նման տեսարանում լիարժեք ես չեմ, այլապես հաջորդ ֆիլմում էլ կկրկնեմ ինձ ու կեղծ կստացվի:



- Հենց դա՞ է օգնում ամեն անգամ տարբեր կերպար ստանալ, որը կտարբերվի նախորդներից:

- Վերջերս ինքս ինձ հանձնարարություն տվեցի: Արդեն քանի տարի է՝ պապիկների եմ մարմնավորում տարբեր սերիալներում ու ֆիլմերում, տարիքս է այդպիսին, հո նորից «Ռոմեո եւ Ջուլիետ» չեմ խաղալու: Մտածեցի՝ ուշքի արի, նայիր ու տես, թե արդյոք քեզ չե՞ս կրկնում ու «գրդոն» անում: Ինձ հաճախ էին գրում, որ իմ կերպարներում նման եմ իրենց պապիկին, քեռուն կամ հայրիկին: Նայեցի իմ համարյա բոլոր գործերն ու հաճույքով պետք է ասեմ, ինքնագովասանք չթվա, բոլորն էլ տարբեր մարդիկ են, նույնիսկ նրանց քայլվածքն է ուրիշ:

- Տարիների ընթացում ի՞նչ եք բացահայտել Ձեր մասնագիտության մասին:

- Բացահայտել եմ, որ այս մասնագիտությունից բան չեմ հասկանում, անկեղծ եմ ասում:

- Իսկապես շատ անկեղծ էր, ինչո՞ւ:

- Որովհետեւ ամեն օր նոր բան ես սովորում, ամեն դերի հետ նոր գաղտնիք է բացվում: Էլ չեմ ասում, որ անդադար նայում եմ աշխարհի մեծերին ու նրանց ֆիլմերը: Հետեւում եմ, թե ոնց են խաղում, ինչ ստեղծում:

- Ովքե՞ր են Ձեզ համար մեծ համարվում:

- Էնթոնի Հոփքինսը, Ռոբերտ Դե Նիրոն, Ալ Պաչինոն, Մորգան Ֆրիմանը, շատ-շատերն են: Նայում եմ ու մտածում՝ բա, ես այսպե՞ս կխաղայի. ավելի լավ կանեի: Սա ոչ թե ինքնագոհության պահ է կամ ինքնասիրահարվածության, պարզապես ինձ համար խթան եմ սարքում ստեղծագործելու համար: Երբեք չեմ ասում՝ որեւէ դերասան վերջն է, եթե այդպես լինի, էլ ինչո՞ւ են զբաղվում նույն գործով:

9

Դավիթ Հակոբյանը

- Նշեցիք Հոփքինսին, Դուք «Հայրը» ներկայացման մեջ մարմնավորել ենք նույն կերպարին, որին նա խաղացել է ֆիլմում ու Օսկար ստացել այդ դերի համար:

- Մեկ անգամ կեսկատակ-կեսլուրջ ասել եմ, որ Հոփքինսի բախտը բերել է, որ Ֆլորիան Զելլերն առաջինն ինձ չի տեսել (ծիծաղում ենք,-խմբ.): Պաշտում եմ այդ դերասանին, նա ինձ համար միշտ առեղծված է, ինչ տեսել եմ նրա մասնակցությամբ, զարմացել եմ: Ընկերս, որ չմահավան մարդ է, «Հայրն» իմ կատարմամբ դիտելուց հետո հիացել էր: Կինն այդ ներկայացումից հետո խնդրում էր այն էլ չխաղալ, դիտողին միշտ թվում է, որ հյուծվում ես այդ կերպարում: Հետո իմացանք, որ Զելլերը համանուն ֆիլմն է նկարում, ու ես կրակն ընկա՝ նայեմ, չնայեմ, ախր Հոփքինսն է, ոնց բաց թողնեմ: Շատ էի ուզում տեսնել, թե իրենք ինչ են ստացել, ու արդյոք էլի կզարմանա՞մ: Վախով նայեցի, եթե այնպիսի մի բան արած լիներ, որ ես չէի կարողացել, դժվար կլիներ: Թող ների ինձ ընթերցողն ու հանդիսատեսը, հանկարծ սխալ չհասկանան, բայց ոչինչ անսպասելի չէր: Նայելուց հետո ասացի. «Մաեստրո, կներես, ես կուզեի ցնցվել ու վատ զգալ, բայց նման բան տեղի չունեցավ»: Հասկացա, որ հեղինակն իր պիեսը չպիտի նկարի: Պիեսը նրանով է հետաքրքիր, թե ուրիշն ինչպես է տեսնում ու մեկնաբանում այն:

- Գուցե դուք արդեն իսկ այնքան էիք ընկղմվել այդ դերի մեջ, որ էլ Ձեզ համար առեղծվածային բան չէր մնացել:

- Իրենք այլ հոգեբանությամբ էին խաղացել կերպարը: Արվեստը զարմանալի է, շատ կոնկրետ տեսակ է սիրում, չես կարող ի սկզբանե որոշել, թե անում ես համամարդկային կինո կամ գիրք: Պետք է որքան հնարավոր է հարազատ լինես քո տեսակին, դրանով էլ կհետաքրքրես: Անգլիացուն հեչ հետաքրքիր չէ, թե ես ինչքանով եմ Ռիչարդ 3-րդ խաղում, այլ թե հայն ինչպես է տեսնում նրան: «Անուշը» համամարդկային ստեղծագործություն է, բայց չափազանց հայեցի: «Բիթլզը» համամարդկային է, որովհետեւ չափազանց անգլիական է:

- Մեր զրույցի ընթացքում բազմաթիվ մեջբերումներ արեցիք, կուզեի իմանալ, թե ի՞նչ գրքեր եք սիրում ու մեզ ի՞նչ խորհուրդ կտաք կարդալ:

- Աշխարհահռչակ խորհրդային լրագրող կար՝ Լեոնիդ Զորին: Նրա 80-ամյակին փաստագրական ֆիլմ էին նկարել ու զրուցել իր աշխատասենյակում, որը լի էր գրքերով. մի քանի հազարի կհասնեին ու ամենուր էին: Լրագրողի հարցին, թե բոլորն արդյո՞ք կարդացել է, դրական պատասխանեց, մի քանիսն էին միայն դեռ կիսատ մնացել: Ու նա մի հետաքրքիր բան ասաց. «Այդքանից մի 20-25 գիրք կար, որ իսկապես արժեր կարդալ»: Լրագրողը խնդրեց ասել, թե որոնք են դրանք, որ մյուսներն էլ ժամանակ չկորցնեն: «Ցավոք, դրանք գտնելու համար ամբողջը պետք է կարդալ»,- եղավ պատասխանը:

- Մենք ինքնե՞րս պետք է գտնենք մեզ հետաքրքրող ու հուզող գրքերը:

- Այո, միայն դուք: Շատ եմ կարդացել ու կարդում եմ: Հիմա նորից Ջուբրան Խալիլ եմ կարդում, Աստվածաշունչ թերթում, վերջին 1,5 տարում համարյա թե նոր բան չեմ կարդացել, սիրտ չկա: Նոր գրքեր են թարգմանվել, բայց չեմ կենտրոնանում: Վերջերս հայերենով «Խատուտիկների գինին» վերընթերցեցի, քանի որ Համազգային թատրոնում բեմադրելու ենք, ես գնդապետին եմ մարմնավորելու: Կյանքի վերջին օրերին նա վերադառնում է մանկություն, որ խիղճը հանգիստ մահանա: Մենք բոլորս ենք վերադառնում մեր մանկություն: Իմ կարծիքով, բոլոր արվեստագետները ստեղծագործում են, երբ մանկությունը սկսում է նրանց անհանգստացնել: Մեզ հետ կապված ամեն ինչ հենց այնտեղ է:

9

Դավիթ Հակոբյանը

- Ձեր մանկությունում ի՞նչ կա, որ անհանգստացնում է ու հանգիստ չի տալիս:

- Շատ բան: Վերջերս Վահագն Դավթյանի բանաստեղծությունը կարդացի հեռուստատեսությամբ, թե ինչ է մանկությունը: Ասում է՝ այնտեղ մնացել է առաջին անգամ իմ տեսած լուսաբացն ու առուն, կերած միրգը, մորս առաջին համբույրը եւ շատ-շատ բաներ. «Իմ հողի հոտն է այնտեղ մնացել»: Մենք մեծանում ենք եւ կորցնում հոտը՝ լայն իմաստով: Ֆելինին իր մանկությունն է նկարել, Ֆրունզե Դովլաթյանը՝ պատանեկությունն ու հոր պատմածը, Փարաջանովը՝ իր մանկության հեքիաթը: Ով սկսում է բստրել, ապուշ բան է ստացվում: Դեռ չեմ հիշում մի մարու, որ իր մանկությունը տխուր հիշի, անգամ եթե սոված է եղել կամ կռիվ տեսել: Ամենալուսավոր բանը մեր կյանքում մեր մանկությունն է:

- Պարոն Հակոբյան, կա՞ մի գործ, որ կուզեիք արած լինել, բայց դեռ չեք հասցրել:

- Երկու բան կա, որ անպայման որոշել եմ անել: Չգիտեմ՝ դրանից ինչ կստացվի, նույնիսկ ժանրը չեմ կարող ասել: 2 գիրք է, որ պետք է գրեմ. մեկը տատիս ավետարանն է, մյուսն էլ՝ մեր ցեղական հիշողությունն այն պահից, որտեղից ինձ հասել է: Պապիս պատմելով՝ նախնիներս 1820-ականներին եկել են Մուշից, անցել Պարսկահայաստան, հետո՝ հաստատվել Շիրակի մարզում ու աքսորների արդյունքում հասել Սեւան, որտեղ էլ ես ծնվել եմ: Թող ինձ ներեն, բայց Սեւանի հետ կապված ծննդավայրի զգացողություն չունեմ:

9

Դավիթ Հակոբյանը

- Դուք խաղացել եք Գյումրիի բարբառով, արեւմտահայերեն, ժեստերով, ֆրանսերենով: Դրանցից ամենադժվարը ո՞րն էր սովորել:

- Օ՜, ամենադժվարն, իհարկե, ֆրանսերենն է: Ֆիլմերում ռուսերեն էլ եմ խաղացել, Գյումրիի ու Լոռվա բարբառներով էլ, ոչ մեկը չի կասկածել, որ լոռեցի չեմ, գյումրեցիք իրենք էլ չէին հավատում, որ իրենց կողմերից չեմ: Ֆրանսերենն ինձ միշտ է հետապնդել՝ դպրոցից սկսած: Մարսելահայ դասատուս շատ լավն էր ու ամուր հիմք դրեց: Հետո ուսուցիչը փոխվեց, ու սովորելու ցանկությունս կորավ: Շատ տարիներ հետո՝ 2000 թվականին, Բելգիա ու Ֆրանսիա հյուրախաղերի գնացինք, առաջարկեցին «Չարի վերջ»-ում իմ մարմնավորած աղվեսին ֆրանսերեն խաղալ: Թարգմանեցին, սովորելու համար մեկ օր ունեի, մինչեւ հիմա զարմանալիորեն անգիր եմ հիշում (արտասանում է,-հեղ.): Արտակարգ ընդունվեց, 2 ներկայացումից հետո լկստվեցի ու սկսեցի իմպրովիզներ էլ անել, բոլորին թվում էր, թե լեզուն գիտեմ: Ապա Ֆրանսիայից հրավիրեցին բեմադրություն անելու հանցագործություն գործած մարդկանց ստեղծագործական դպրոցում: Այստեղ բանտարկյալների հետ «Սասունցի Դավիթ» էինք բեմադրել, ու իրենց արդարադատության փոխնախարարը ներկա էր եղել, ցանկացավ՝ ֆրանսերենով էլ անենք: Սոս Սարգսյանը չթողեց գնալ, քանի որ աշխատանքային ամիսներին էր: 3-րդ անդամ Բեյրութում ֆրանկոֆոն թատրոն հրավիրեցին, բայց պատերազմ սկսվեց: Եվ վերջինը «Երբ որ քամին հանդարտվի» ֆիլմն է. վախով եմ արել, այնպես չէ, որ միանգամից եմ համաձայնել:

- Այդ դեպքում ինչպե՞ս ստացվեց, որ հենց Դուք խաղացիք այդ ֆիլմում:

- Առաջարկեցին խաղալ հայ-ֆրանսիական ֆիլմում, մտածեցի՝ մեկ տեսարան է լինելու, ինչու չփորձել ու համաձայնեցի: Բայց հետո ամբողջ սցենարն ուղարկեցին, 9 մեծ տեսարան էր. ֆիլմի ամենազավզակն ինքն է, անդադար խոսում է: Ֆրանսահայ է, եկել է պատերազմի ժամանակ ու մնացել, օդանավակայանն է սարքում: 2 օր հետո գնացի փորձնական նկարահանման, ռեժիսոր Նորա Մարտիրոսյանն էլ կար: Հասա 3-րդ էջի կեսին ու հասկացա, որ լարվում եմ: Ասացի՝ քանի ինձ չեն մերժել, ես եմ հրաժարվում խաղալ: Ուրիշ դերասանների առաջարկեցի իմ փոխարեն: Մի ամիս հետո Նորան խնդրեց մեկ այլ տեսարան փորձել ու մեկնեց Փարիզ: Նրա օգնականն ասաց՝ պետք է վիդեոնկարահանում անել, նորից ներվի մեջ անգիր արեցի տեքստն ու մեկ դուբլից ավելի չփորձեցի: Երեկոյան Նորան զանգահարեց ու ասաց, որ այնտեղի քասթինգն էլ եմ անցել, ուզում են՝ ես նկարվեմ: Ֆու, ինչի տենց բաներ եմ արել, սա ի՞նչ է, որ չստացվի: Ինձ հակառակ սկսեցի անել: Միշտ ասում եմ, որ մի բանը լավ ուզես, կլինի: «Լավ ուզելու մեջ կարողանալ կա»՝ իմ բեմադրությամբ «Գուցե փրկվենք»-ում Սամվել Կոսյանի խոսքերն են: Մոնտաժի ժամանակ էլ չեն հավատացել, որ լեզուն չգիտեմ:

- Արդյո՞ք արտասվում եք ու ի՞նչը կարող է պատճառ դառնալ:

- Վայ, շատ, մանավանդ վերջերս՝ անդադար: Չեմ կարողանում զսպել ինձ, երբ զոհված զինվորների մասին եմ կարդում Ցվետանա Պասկալեւայի «Նվիրյալները» հաղորդման համար: Նույնիսկ մեկ անգամ զանգահարեցի ու ասացի. «Ցվետանա, ինձ բաց թող, գնամ, էլ չեմ կարողանում, հնարավոր չէ»: Արտասվում եմ բարձր արվեստից ու լավ կատարված գործից: Վերջերս դահլիճում արտասվել եմ «Եվ նորից գարուն» ներկայացման ժամանակ Տաթեւ Ղազարյանի ու Նարեկ Բաղդասարյանի խաղից: Կինս էլ զարմացավ այդ էմոցիաներից, այ, հիմա էլ հուզվեցի: Կարող եմ արտասվել թոռանս նայելուց:

9

Դավիթ Հակոբյանը

- Ի՞նչ է սերը Ձեզ համար:

- Ամեն ինչ է, առանց դրա մնացած ամեն ինչն անիմաստ է:

- Ինչի՞ համար եք ափսոսում:

- Ինձ հետ կապված ոչ մի բանի, էն Աստված: Անցածը եղած է, ինչ է լինելու, չգիտեմ, ինչ որ կա, սա է: Ափսոսում եմ երկրիս վիճակի համար ու մեր զոհերի:

- Ինչի՞ն եք հավատում:

- Սիրուն, այսինքն՝ Աստծուն:

- Ինչի՞ց եք վախենում:

- Սիրո բացակայությունից:

- Ի՞նչն է Ձեզ պակասում:

- Համբերությունը:

- Մի քանի հարց էլ Ձեր ներկայացումների ու ֆիլմերի անվանումներով: Ձեր կյանքն ու կռիվն ինչի՞ հետ է:

- Ինքս ինձ հետ:

- Երազանքները թղթե լինո՞ւմ են:

- Երազանքը հենց նրանով է հետաքրքիր, որ թղթե է ու ոչ իրական: Հենց փորձեցիր իրական դարձնել, պետք է նոր բան երազես:

- Ո՞վ կուզեք Ձեր ձեռքը բռնի:

- Իմ հարազատներն ու ընկերները:

- Ո՞ւմ հետ կուզեք նստել ու զրուցել:

- (Ծիծաղում է,-հեղ.): Ամենաշատը մեզ պակասում է ինքներս մեզ հետ զրուցելը, ասելն ու լսելը: Թե չէ միշտ զրուցում ենք նրանց հետ, ում հետ ցանկանում ենք: Մանավանդ տարիքի հետ ամեն մեկի հետ զրույցի չես բռնվում:

- Եթե Էլենի փոխարեն Դուք օրագիր ունենայիք, ինչի՞ց կսկսեիք:

- Երբեք օրագիր չեմ ունեցել, չեմ էլ ունենա: Նույնիսկ լուսանկարներ շատ քիչ ունեմ, մանկական առհասարակ չկան:

- Երբ քամիները հանդարտվում են, ի՞նչ է տեղի ունենում:

- Ցավոք, քամիները երբեք չեն հանդարտվում: Մեր մեծ գուսանը շատ ճիշտ էր. «Ձախորդ օրերը ձմռան նման կուգան ու կերթան»: Նորից հաջորդ ձմեռը գալու է, ինչ ուզում ես արա:

Զրույցը՝ Հասմիկ Բաբայանի
Լուսանկարները՝ Էլեն Գասպարյանի
BRAVO.am