Իրական ինտրիգով, թե արհեստականորեն գեներացվող հետաքրքրասիրությամբ, բայց թերևս կասկած չկա, որ 2018 թվականի ապրիլին Հայաստանում կձևավորվի կամ կվերաձևավորվի իշխանական համակարգը, նոր իշխանությունը: Ինչպիսի կազմով, դասավորությամբ և դեմքերով, դա այլ հարց է, սակայն գործնականում կասկած չկա, որ իշխող համակարգը պատրաստ է իրավիճակին մի քանի տարբերակներով և առնվազն այդ հարցում կենսունակություն ցուցաբերել է: Բնական է իհարկե, որ հանրային միտքը զբաղեցնում է այդ հարցը, որովհետև խոսքն ի վերջո երկրի իշխանության, այսինքն՝ քաղաքացիների համար ճակատագրական նշանակությունից մինչև կենցաղային ազդեցություն ունեցող որոշումների կայացման մասին է, ու թեև գործընթացը ընտրական չէ բառի բուն իմաստով, այդուհանդերձ, հետաքրքրությունը լիովին բնական է: Մյուս կողմից, այդ բնականության մեջ, ինչքան էլ տարօրինակ չհնչի, չկա ռացիոնալություն կամ ռացիոնալությունը բավականին պակաս է:
Ինչն է խնդիրը: Հայաստանի քաղաքացիները իշխանության ձևավորման գործընթացից դուրս են վաղուց: Նրանք այդ գործընթաց ներգրավվում են զուտ առևտրային սկզբունքով, պարզապես իբրև «զանգվածային տեսարանների» մասնակից: Դրա պատճառն այն է, որ հանրությունը Հայաստանում չունի քաղաքական ներկայացուցչության ինստիտուտներ, չեն գործում կամ թույլ են ընդդիմադիր կուսակցությունները, չկան այլ քաղաքական-քաղաքացիական կառույցներ, որոնք ի վիճակի են ճնշման տակ պահել իշխանությանն ու այդպիսով ապահովել հանրային կամքի ներկայացուցչականություն ոչ առևտրային իմաստով: Թե ինչու են այդ ինստիտուտները թույլ, այլ հարց է: Դրանց գործունեության նվազ էֆեկտիվությունը թե՛ սուբյեկտիվ, թե՛ օբյեկտիվ գործոնների արդյունք է, թեև սուբյեկտիվ գործոնների առկայությունն արդեն իսկ վկայում է, որ էֆեկտիվությունն օբյեկտիվորեն կարող էր լինել ավելի մեծ՝ գոնե համեմատության մեջ: Քանի որ ունենք իրավիճակ, երբ հանրությունն իբրև անմիջական, առանցքային մասնակից դուրս է իշխանության ձևավորման և որոշումների թելադրման գործընթացից, զուտ ռացիոնալության տեսանկյունից հանրության համար առավել հրատապ է, թե ինչպես դառնալ այդ գործընթացի հիմնական մասնակից կամ դերակատար, ունենալ իր վճռորոշ ձայնը:
Ըստ այդմ, ռացիոնալությունը հանրությունից պահանջում է մտածել կամ հետաքրքրվել ոչ թե հարցով, թե ինչպես է ձևավորվելու կամ վերաձևավորվելու իշխանությունը, այլ ընդդիմության կամ քաղաքականության մեջ հանրային ներկայացուցչականության մեխանիզմների ձևավորման կամ վերաձևավորման մասին: Ահա թե ինչու իշխանության ձևավորման խնդրի հանդեպ բնական հետաքրքրությունը հայաստանյան իրավիճակում զգալիորեն կորցնում է ռացիոնալության բաղադրիչի հարցում: Որովհետև հետաքրքրությունը ռացիոնալ-բնական է այն համակարգերում, որտեղ կա ընտրական կայացած և գործող ինստիտուտ, մեխանիզմ, ըստ այդմ՝ իշխանության ձևավորման հարցում հանրային մասնակցություն: Այդ դեպքում հանրությունը բնականորեն հետաքրքրվում է իր իսկ գործով և դրա արդյունքով, թե ինչ իշխանություն է ստանալու ի վերջո: Երբ դա չկա, հանրությունը իր գործը թողած փաստորեն հետաքրքրվում է մի գործով, որին բացարձակ չունի առնչություն և որից դուրս է:
Այստեղ է խնդիրը, որն էլ Հայաստանում հանրային ռացիոնալ-բնական հետաքրքրության տեսանկյունից առավել հրատապ է դարձնում հարցը, թե ի վերջո ինչ ընդդիմություն պետք է ձևավորվի Հայաստանում: Եթե 2017-ի ապրիլին թվում էր, թե այդ գործում կա դրական շոշափելի տեղաշարժ նաև որակական իմաստով՝ «Ելք» դաշինքի ձևավորում և նոր բովանդակության ու մեթոդաբանության ներմուծման փորձ, ապա մեկ տարի անց բավական շոշափելիորեն պարզ է, որ իրականում կամ փորձն էր անհաջող, կամ պարզապես հանրությունն էր մի փոքր գերագնահատել իրավիճակը և, այսպես ասած, փաթեթավորման փոփոխությունն ընկալել իբրև բովանդակության փոփոխություն: Մեկ տարի անց ոչ միայն չկա որակական և բովանդակային պրոգրես ընդդիմադիր դիսկուրսում, այլ հանրությունը, խոշոր հաշվով, կարծես թե շրջան գործելով կանգնել է քաղաքական կենսունակության հարցում հուսահատության հերթական «եզրակացության» առաջ, հերթական անգամ օրակարգային հարթության մեջ մնալով ռազմավարական խորությունից զուրկ:
Խոշոր հաշվով, ինքնին այն, որ Հայաստանում թերևս չկա որևէ քաղաքական միավոր՝ խորհրդարանական, թե արտախորհրդարանական, որը հանրությանը կհորդորի կամ կառաջարկի կտրվել իռացիոնալ տեսարանադիտարկումից և ձեռնամուխ լինել իրական և կարևոր խնդրի, այսինքն՝ ընդդիմության կամ քաղաքականության մեջ հանրային մասնակցության ինստիտուտների արդիականացման խնդրին, արդեն իսկ վկայում է այդ դաշտում հեռանկարային մտածողության, իսկ գուցե նույնիսկ պարզապես ցանկության և շարժառիթների բացակայության մասին: Խոշոր հաշվով, հանրությունը Հայաստանում չի սկսում իր իշխանության ձևավորումը, և այստեղ է խորքային հարցը:
