Ցեղասպանությունները դատապարտող բանաձեւի առաջարկ ԵԽԽՎ-ում՝ առանց հայերի ստորագրության

Եվրոպայի խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի ս. թ. աշնանային նստաշրջանի ընթացքում շվեդ պատգամավոր Կերստին Լունդգրենի կողմից ներկայացվել է ԵԽԽՎ բանաձեւի առաջարկ՝ «Ցեղասպանության կոնվենցիային հետեւելու եւ պատմական ցեղասպանություններն արտացոլելու գործընթացները Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետություններում զարգացնելու» մասին:

Դրանում, մասնավորապես, նշվում է, որ «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու եւ դրա համար պատժի մասին կոնվենցիայի» ընդունման 70-ամյակին, որը լրանում է ս. թ. դեկտեմբերի 9-ին, Եվրոպայի խորհրդի դեռեւս ոչ բոլոր երկրներն են վավերացնել այն: Ըստ առաջարկի հեղինակների՝ ժամանակն է, որպեսզի Խորհրդարանական վեհաժողովը ուշադրություն դարձնի Կոնվենցիայի կարգավիճակին եւ հետամուտ լինի անդամ պետություններում այն վավերացնելուն:

Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետություններից ընդամենը երեքն են, որ չեն ստորագրել Կոնվենցիան՝ Անդորան, Մալթան եւ Սան Մարինոն: Մնացած երկրները կա՛մ ստորագրել եւ վավերացրել են այն, կա՛մ ուղղակի միացել Կոնվենցիային: Իրավական տեսանկյունից վավերացումն ու միացումը պարտադիր են դարձնում Կոնվենցիայի դրույթները դրան միացած կամ այն վավերացրած երկրներում: Ուստի, այս տեսանկյունից բանաձեւի ընդունումը էական ոչինչ չի փոխի:

Լունդգրենի ներկայացրած առաջարկում նշվում է, որ ցեղասպանությունների կանխարգելումը կարող է «կանգնեցնել հակամարտությունների սրացումները, ողբերգությունները եւ համամարդկային աղետները»: Առաջարկի տեքստն, ըստ էության, նախկինում նմանօրինակ փաստաթղթերի տրամաբանական զարգացումն է: Շատ ընդհանրություններ կան 2015 թ. ապրիլին ԵԽԽՎ-ի ընդունած՝ Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող հայտարարության տեքստի հետ:

«Ցեղասպանությունն անընդունելի հանցագործություն է հանդուրժողականության, մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հիմնարար ազատությունների վրա հիմնված հասարակության համար: Նման հանցագործությունների վաղաժամ դատապարտումը վստահաբար կարող է կանգնեցնել հակամարտությունների սրացումները, ողբերգությունները եւ համամարդկային աղետները: Հայերի, ասորիների, քաղդեացիների եւ Պոնտոսի հույների նկատմամբ ցեղասպանության միանշանակ եւ ժամանակին դատապարտման բացակայությունը մեծապես նպաստեց մարդկության դեմ ուղղված հետագա հանցագործություններին, ինչպիսիք էին Հոլոքոստը եւ այլ ցեղասպանությունները»,- ասված է առաջարկի տեքստում:

Հատկանշական է, որ առաջարկի տակ ստորագրած պատգամավորների թվում չկան Հայաստանի պատվիրակության ներկայացուցիչներ: Չկա նաեւ հունական պետություններից որեւէ մեկի ներկայացուցչի ստորագրությունը: Առաջարկը ԵԽԽՎ նախագահի ուշադրությանն արժանացնելու համար անհրաժեշտ 20 ստորագրություններն ապահովել են Շվեդիայի, Անդորայի, Դանիայի, Էստոնիայի, Իսպանիայի, Լիտվայի, Մոնակոյի, Նիդերլանդների, Նորվեգիայի, Չեխիայի, Ուկրաինայի եւ Ֆրանսիայի ներկայացուցիչները:

Առաջարկը ենթադրում է ոչ միայն ցեղասպանությունների կանխարգելմանն ուղղված գործողություններ, այլ նաեւ նախկինում տեղի ունեցած ցեղասպանությունների վերծանում՝ անգամ այն պարագայում, եթե պատասխանատուներն այլեւս չկան:

«Սա ՄԱԿ-ի կողմից հաստատված համաշխարհային իրադարձություն է` հարգելու ցեղասպանության զոհերի հիշատակը եւ ընդգծելու մարդկության պատասխանատվությունը ապագա ցեղասպանությունների կանխարգելման գործում: Ցեղասպանության զոհերի արժանապատվությունը ոգեկոչելու համար մենք պետք է համոզվենք, որ բոլոր անդամ պետությունները պարտավորվում են ապահովել անգամ պատմական ցեղասպանությունների ազդակիր համայնքների հնարավորությունը սեփական պատմությունը պատմելու եւ ճանաչվելու, անգամ եթե պատասխանատուները մահացել են, իսկ պատասխանատու երկիրն այլեւս գոյություն չունի», - ասված է առաջարկում:

Առաջարկը կդիտարկվի ԵԽԽՎ նախագահի կողմից, հավանաբար, մինչեւ հաջորդ նստաշրջանը, որը տեղի կունենա արդեն 2019 թ. ձմռանը: Հարցն ամենայն հավանականությամբ, կներառվի հաջորդ նստաշրջանի օրակարգում: Զեկույցից եւ քննարկումներից հետո կձեւավորվի բանաձեւի նախագծի վերջնական տեսքը: Առաջարկում ներառված դրույթներին համահունչ բովանդակությամբ նախագիծն ընդունվելու դեպքում կլինի ԵԽԽՎ-ի կողմից ընդունվածներից առաջինը, որը վերաբերվում է բոլոր ցեղասպանություններին՝ առանց ժամանակային կամ տարածքային հստակեցումների: