Հայաստանում տնտեսական աճի տեմպերը սկսել են դանդաղել: Ազգային վիճակագրական ծառայության հերթական հրապարակման համաձայն՝ այս տարվա ինը՝ հունվար-սեպտեմբեր ամիսների կտրվածքով մեր երկրում տնտեսական ակտիվությունը եղել է 5․1 տոկոս: Սա այս տարիներին գուցե այլ երկրների, Գերմանիայի կամ ԱՄՆ-ի համար բարձր աճի տեմպ լիներ, բայց Հայաստանի համար այն աննկատ ցուցանիշ է, եթե չասենք, մեր ազգաբնակչության սոցիալական վիճակի վրա որևէ դրական ազդեցություն չթողած ցուցանիշ է: ՀՀՀատկապես որ շատ տնտեսագետներ կամ փորձագետներ գտնում են, որ նույն ԱՎԾ-ն աճի տեմպը ուռճացված թվերով է ներկայացնում: Չէ որ գյուղատնտեսության դեպքում արդեն կարծիքներ հնչել են, որ սկզբնաղբյուրներից՝ գյուղապետարաններից ու մարզպետարանների գյուղվարչություններից սկսած փորձում են ճշգրտել, այսինքն՝ ոչ թե ուռճացված, այլ հնարավորինս իրական թվեր ստանալ:
Իսկ ինչ վերաբերում է անցած ինը ամիսներին ԱՎԾ-ի ներկայացրած 5․1 տոկոս տնտեսական ակտիվությանը, ապա այս դեպքում էականն ավելի շատ այն է, որ արդեն երրորդ ամիսն է՝ աճի տեմպի նվազում է նկատվում: Չէ որ հունվար-հուլիս ամիսներին այդ գերատեսչությունը 6․2 տոկոս աճ էր ներկայացրել, հունվար-օգոստոսին՝ 5․5 տոկոս: Այսինքն՝ անցած 2 ամիսներին ՀՀ տնտեսական ակտիվության աճը 1․1 տոկոսով նվազել է: Իհարկե, կառավարությունը կարող է ասել, թե ամեն դեպքում իրենք գերակատարել են 2017թ. բյուջեով նախատեսված 3․2 տոկոս աճը, բայց նույն կառավարությունը, չգիտես ինչու, կանխատեսում է, որ տարեկան կտրվածքով աճն ավելի քիչ է լինելու, քան եղել է այս տարվա յուրաքանչյուր ամիս: Սեպտեմբերը չհաշված՝ այս տարվա ամենացածր՝ 5․7 տոկոս աճը գրանցվել է մայիս ամսին, իսկ տարվա կտրվածքով կանխատեսում էին 4․3 տոկոս աճ: Սեպտեմբերն ըստ էության այս տարվա աենացածր ցուցանիշն է: Բայց առջևում դեռ երեք ամիս էլ կա: Իսկ դա նշանակում է, որ առաջիկա յուրաքանչյուր ամսին տնտեսական աճն ավելի է նվազելու և հինգից, գուցե չորս ու երեք տոկոսից էլ ցածր է լինելու:
Ընդ որում՝ աճի տեմպերի նվազում կա մի քանի կարևոր ոլորտներում: Օրինակ, արտաքին առևտրում, որտեղ եթե հունվար-հուլիս ամիսներին կար 26 տոկոս, հունվար-օգոստոսին 24․4 տոկոս աճ, ապա հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին արդեն՝ 23․2 տոկոս աճ: Նվազում կա, ինչպես արտահանման, այդպես էլ ներմուծման դեպքում: Եթե ներմուծման աճը առաջին յոթ ամիսների կտրվածքով եղել է 28․5, ութ ամիսներին՝ 26, ապա սեպտեմբերին եղել է 23․2 տոկոս: Արտահանման աճն այդ ամիսների կտրվածքով 21․6 տոկոսից իջել է 19․1 տոկոսի: Ընդհանուր առմամբ՝ արտաքին առևտրաշրջանառության աճը նվազել է մոտ 3 տոկոսով: Գյուղատնտեսության ցուցանիշները գահավիժում են այն աստիճանի, որ հոկտեմբեր ամսվա կտրվածքով կարող է երկնիշ անկում ունենանք: Նույնն էլ կարող է լինել շինարարության դեպքում: Իսկ այդ երկու ոլորտները տնտեսության ռեալ հատվածի հիմնական մասն են կազմում:
Ամեն դեպքում տնտեսական ակտիվության աճն ինչո՞ւ է աճելու փոխարեն սկսել նվազել: Կամ կառավարությունն ինչո՞ւ տնտեսական աճի ավելի ցածր ակնկալիքներ ունի: Այն էլ տարեվերջին: Չէ որ հենց տարեվերջյան ամիսներին է, որ տնտեսությունն ակտիվանում է: Եվ դա մեր երկրում պայմանավորված է լինում հատկապես առևտրի աճով: Քանի որ մեր քաղաքացիների մեծ մասի եկամտի աղբյուր է հանդիսանում նաև մասնավոր տրանսֆերտները, իսկ դրանց հոսքը առավելապես ավելանում է տարվա երկրորդ կեսին, տարեվերջին՝ առավելապես, ապա դա մեծ ազդեցություն է գործում տնտեսական աճի վրա: Արտագնա աշխատանքի մեկնած մեր հայրենակիցներն իրենց վարձատրությունը հիմնականում այդ ժամանակ են ստանում, տարեվերջին էլ վերադառնում են ու սկսում գնումներ կատարել: Այդ շարժն ակտիվացնում է որոշ ապրանքների արտադրությունը, իսկ տարեվերջին ամանօրյա ծախսերը կտրուկ ավելացնում է այդ առևտուրը:
Նույնը վերաբերում էր նաև օգոստոս-սեպտեմբեր ամիսներին՝ նոր ուսումնական տարվա սկզբին, երբ կտրուկ ավելանում են դպրոցականների և ուսանողների ծախսերը: Եվ անկախ ճգնաժամային պայմաններից՝ թե՛ Ամանորի, թե՛ նոր ուսումնական տարվա համար ծախսերն ավելանում են: Այնպես որ, տնտեսական ակտիվությունն այս և այլ հանգամանքներով պայմանավորված՝ պետք է որ աճեր և ոչ թե նվազեր: Բացի այդ, հենց օգոստոս-սեպտեմբեր, ինչ-որ չափով նաև հոկտեմբեր ամիսներին է մեզ մոտ տուրիստական հոսքի ակտիվություն նկատվում: Իսկ այս տարի զբոսաշրջիկների քանակը կտրուկ է ավելացել, որոնք նույնպես մեր երկրում գումար են ծախսում:
Ուրեմն ինչու է կառավարությունը դարձել վատատես, և ինչու է տնտեսապես ամենապասիվ ամսին՝ հունվարին գրանցվում 5․7 տոկոս աճ, մարտին՝ 6․6 տոկոս, իսկ տարեվերջյան ամիսներին ցուցանիշները նվազում են: «Կառավարությունը 4․3 տոկոս է ասում, իսկ Արժույթի միջազգային հիմնադրամն ավելի ցածր ցուցանիշ է սպասում: Դա նշանակում է, որ տնտեսության զարգացման միտումները չկան: Եվ ենթադրում եմ, որ կառավարության հաշվարկները չեն արդարանում մի պարզ պատճառով՝ այն ակտիվ քարոզչության սպասումները որ կային, չեն կարողանում ապահովել, ներդրումները չկան, իսկ առանց ներդրումների հնարավոր չէ աճ ապահովել»,- մեզ հետ զրույցում ասաց «Ծառուկյան» խմբակցության պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանը:
Վերջինիս խոսքերով՝ եթե անգամ աճ էլ կա, ինչպես ԱՎԾ-ն է ներկայացնում, ապա այն չի անդրադառնում մեր ժողովրդի կենսամակարդակի վրա: «Ենթադրում եմ, որ այդ աճը ամենահարուստ 2 տոկոսին է վերաբերում, մեր բնակչության շրջանում որևէ աճ չի նկատվում: Երբ քաղաքացիների հետ խոսում ենք, անգամ փոքր խանութներից պնդում են, որ առևտրի ծավալը խիստ նվազել է»,- հավելում է պատգամավորը:
Բայց չէ որ ԱՎԾ-ն առևտրի շրջանառության երկնիշ՝ 12․5 տոկոս աճ է արձանագրել: «Դա էլ, հավանաբար, խոշոր ընկերություններին, խոշոր սուպերմարկետներին է վերաբերում՝ ի հաշիվ փոքրերի: Մանրածախ առևտուրը կենտրոնացված է, և մենք գիտենք, թե այդ առևտրի շահույթը ում մոտ է հավաքվում՝ նույն 2 տոկոսի մոտ: Այդ փոքրամասնության մոտ գումարի ավելցուկ կա, իսկ բնակչության զգալի հատվածի մոտ՝ աղքատացում»,- եզրափակում է Ս. Բագրատյանը: