«Միայն ազգային արմատ չունեցողը կարող է տարանջատել հայաստանցիներին արցախցիներից». Աննա Մայիլյան

Սահմանային անկայուն իրավիճակի եւ ներքին լարվածության պայմաններում ոչ մի զրույց սովորական լինել չի կարող, այն պետք է խնդիրներ վերհանի, հարցեր տա, որոնց լուծումը պետք է գտնենք բոլորս միասին: Երգչուհի Աննա Մայիլյանի հետ զրուցել ենք որպես այս երկրի քաղաքացիներ, որոնք մտահոգություն ունեն: Եզրակացությունը հետեւյալն է՝ հայկական քաղաքակրթության օազիսը պահելու համար պետք է ամուր կառչած մնանք մեր արմատներին:

- Տիկի՛ն Մայիլյան, գիտեմ, որ բացի երգելուց, նաեւ դասավանդում եք Երեւանի կոնսերվատորիայում: Իսկ Ձեր ուսանողներին ավելի շատ գովո՞ւմ եք, թե՞ քննադատում:

- Շատ եմ գովում: Մանկավարժական այսպիսի մի բնավորություն կա կամ մեթոդ: Գովում եմ, որպեսզի ոչ թե շփանան (այդ նրբությունները կարողանում եմ տարանջատել), այլ երբ պետք է, թեւ առնեն: Կան կոտրված երեխաներ, երիտասարդներ, որոնց պետք է մի փոքր թեւ տալ, որպեսզի կարողանան հաղթահարել բարդույթները: Շատ լավ զգում եմ՝ երբ է դա պետք, բայց կարողանում եմ նաեւ քննադատել: Փառք Աստծո, ունեմ այդ հոտառությունը՝ երբ է պետք գովել, երբ՝ ոչ:

- Իսկ Ձեր կարծիքով՝ մարդիկ փոխվո՞ւմ են:

- Գուցե: Եթե իմ մասին խոսենք, ես փորձում եմ ոչ թե փոխվել, այլ քայլել կյանքի հետ համընթաց: Եթե հնարավոր է, փորձում եմ ոչ թե փոխվել, այլ կատարելագործվել: Փոքրուց միշտ ամեն ինչ փորձել եմ վերլուծել. ինչո՞ւ դա եղավ, ի՞նչ պիտի անեի, որ չլիներ: Գուցե պիտի դառնայի հոգեբան, չեմ դարձել: Իմ բնագավառում դա շատ անհրաժեշտ է: Այն անմիջական կապ ունի հոգեբանության հետ, կարելի է ասել՝ ամբողջովին հոգեբանություն է: Մեր բնագավառում ամեն ինչ անհատական է, եւ յուրաքանչյուր ուսանողի հետ մի այլ կյանք ես ապրում: Նրանք տարբեր են, տարբեր ձայներ ունեն, տարբեր բնավորություններ, տարբեր ընտանիքներ, տարբեր պատմություններ, եւ առանց հոգեբանության չես կարող ուսուցանել, ստիպել ձայն արտաբերել:

8

Աննա Մայիլյանը

- Իսկ երգի ընկալման եւ ճիշտ ներկայացման պարագայում նույնպե՞ս հոգեբանությունը կարեւոր է:

- Յուրաքանչյուր երգի պարագայում է դա կարեւոր: Իսկ հոգեւոր երգի մեջ կան շերտեր, որոնք պահանջում են յուրահատուկ մոտեցում: Այդ յուրահատկությունը անհրաժեշտ է, որպեսզի մարդն իրավունք ունենա լինելու այնտեղ: Պետք է գիտակցել, թե դա ինչ է, որովհետեւ ժանրի այդ տեսակը քեզ տանում է լրիվ ուրիշ տեղ: Չես կարող այն միայն երաժշտական ժանր համարել. հոգեւոր երգը ապրելակերպ է: Դա լրիվ ուրիշ բնագավառ է, բայց եթե վերաբերվենք որպես արվեստի ժանրի, այո, բնականաբար, ենթարկվում է երաժշտական բոլոր կանոններին:

- Պատերազմից հետո հաճախ եմ լսում, որ կանայք հիմա առաքելություն ունեն, խնդիր ունեն: Ի՞նչ առաքելության մասին է խոսքը: Արդյո՞ք միայն կինն ունի առաքելություն, թե՞ այդ առաքելությունն ընդհանուր է՝ հայ մարդունն է:

- Բազմաշերտ հարց է: Կոմիտասն իր հոդվածներում նշում էր, որ հենց հայ կանայք են պահպանում մեր ազգային ինքնությունը: Նրանք դա անում են իրենց օրորների միջոցով: Հենց օրորներն են այն բարձրարժեք նմուշները, որոնցով սնվում է երեխան: Քնելուց մայրը երեխայի համար օրոր է երգում. կլկլոց չկա, ուղիղ գծեր կան: Այդ երգերն են բնորոշում մեր ազգային արժանապատվությունը, մեր ով լինելը: Մեր գենը հենց այդ օրորների միջոցով է նաեւ փոխանցվում: Եթե մեր մայրիկները սովորեն այդ օրորները եւ իրենց բալիկների համար երգեն, նրանք կիմանան՝ իրենք ով են եւ ինչ մշակույթի վրա պետք է հենվեն: Այո, կնոջ դերը շատ մեծ է: Տղամարդիկ են մեր երկրի պաշտպանները, բայց ոչ պակաս պաշտպան է նաեւ կինը: Մայրիկներն իրենց երեխաների ճաշակը փոքրուց պետք է ձեւավորեն: Ամեն ինչ տնից է գալից, բայց մյուս բնագավառներն էլ պետք է հետ չմնան՝ մանկապարտեզ, դպրոց: Մի քանի օր է՝ մեր բակի երեխաների հետ դաստիարակչական զրույցներ եմ վարում. մի տղա բակում մյուսին դիմեց, թե.«Լեդի Գագային լսե՞լ ես»: Այսպես խոսում էին տղա-աղջիկ: Վրդովված ասացի՝ Լեդի Գագան ո՞վ է, իսկ գիտե՞ն՝ Կոմիտասն ով է: Բոլորով միանգամից սկսեցին ավելի ակտիվ բղավել՝ «Այո՜, այո՜»:  Չէի սպասում: Այդ նույն կապուտաչյա տղային հարցրի՝ ինչ կարեւոր գործ է արել Կոմիտասը, ասաց՝ հայ ազգին է փրկել: Պապանձվեցի, էլ հարց չկար:

- Կնոջ համար գեղեցկության զգացողությունը որքանո՞վ է կարեւոր:

- Կարծում եմ՝ շատ կարեւոր է: Ես դեմ եմ նորաձեւ թրենդներին, սրսկված շրթունքներին: Զարմանում եմ, մի՞թե տղամարդկանց դա դուր է գալիս, չեմ պատկերացնում: Կնոջ իսկական գեղեցկությունը խնամված լինելն է՝ առանց արհեստականության: Կարելի է առանց դրա էլ գեղեցիկ լինել. հնարավորինս բնական նյութեր օգտագործել եւ որոշակիորեն՝ ոչ կուրորեն, հետեւել նորաձեւությանը: Ես էլ եմ սիրում հետեւել նորաձեւությանը: Սիրում եմ կտորներ գնել եւ ունեմ շատ լավ դերձակ: Մենք միասին ստեղծագործում ենք. ստեղծում ենք հագուստ, որը խանութում չկա: Այդ ընթացքն ինձ հաճույք է պարգեւում: Վերջին իրադարձություններից  հետո ընդհանրապես ինձ մոռացել էի, միտքս ուրիշ բաներով էր զբաղված: Անակնկալի եկա, երբ ուսանողներս նկատեցին, որ շատ հետաքրքիր եմ հագնվում, եւ դա ինձ հաճելիորեն զարմացրեց: Հետաքրքիր էր, որովհետեւ ես ինձ այդպես հատուկ չէի հետեւում, ուղղակի ստացվում էր:

- Կնոջ հագուստն էլ է երբեմն ինքնադրսեւորման ձեւ:

- Անպայման, ուղղակի դրանով պետք չէ շատ տարվել: Չափազանցություններ երբեք չեմ սիրել: Քեզ կոտորես, զբաղվես միայն դրանով, անընդհատ սալոններում լինես. դա էլ մի բան չի:

- Իսկ արտաքինի եւ ներքին բովանդակության ներդաշնակությունը կնոջ մեջ Ձեզ համար նկատելի՞ է:

- Դա աչք է զարնում: Ընդհանրապես ես բոլորի հետ կարողանաում եմ լեզու գտնել, բայց նաեւ հետազոտում եմ: Իմ շրջապատում ունեմ լավ ծանոթներ, չեմ ասի՝ ընկերուհիներ: Տեսնում եմ, որ շատ գեղեցիկ են, բայց հաճախ թեմա չկա զրուցելու: Չնայած՝ ես էլի փորձում եմ թեմա գտնել. ուտելիքի բաղադրատոմսերից եմ խոսում, նորաձեւությունից: Չեմ քննադատում նրանց, ուղղակի դա նկատելի է: Ամեն դեպքում հետաքրքիր է, երբ բովանդակություն կա այդ ամենում: Իմիջիայլոց, երբ ներքուստ գեղեցիկ մարդ եմ հանդիպում, ով գեղեցիկ հայերենով է խոսում, գեղեցիկ շարժուձեւ ունի, այդ մարդը տգեղ թվալ չի կարող: Այդ ամենը դաստիարակության եւ մշակույթի հետ է կապված:

8

Լենա Գեւորգյանը և Աննա Մայիլյանը

- Ձեր կյանքում կա՞ն հեղինակություններ, որոնց կարծիքին Դուք անվերապահորեն վստահում եք:

- Իհարկե: Ցավոք սրտի, այդ մարդկանցից շատերն արդեն չկան: Լավ ընկերներ եմ կորցրել, որոնց մի մասը ինձնից բավական մեծ էին: Ավետ Տերտերյանը, նրա կինը` Իրինա Գեորգեւնան, Տեր Կյուրեղը (վերջերս հեռացավ մեզնից),  չտեսնված երաժշտասեր Ռուբեն Բաբայանը. այդպիսի մարդիկ էին ինձ համար հեղինակություն: Իսկ առաջին տեղում, բնականաբար, մայրս ու եղբայրս են. նրանց կարծիքին եմ անվերապահորեն վստահում: Իհարկե, էլի ունեմ լավ ընկերներ, որոնց կարող եմ յուրաքանչյուր պահի դիմել: Իմ շատ լավ ընկերն է քարտեզագետ Ռուբեն Գալչյանը: Մեծահասակները շատ անկեղծ են, այդ պատճառով իրենց հետ ավելի հաճելի է ինձ համար: Առաջ շատ-շատ էին, մանավանդ պատերազմական, ցուրտ, մութ 90-ականներին մեր տան դռները չէին փակվում, այդքան անցուդարձ կար. անընդհատ սուրճ դիր, սուրճ տար: Դժվար էր, բայց շատ լավ մթնոլորտ էր: Այդ տարիները ես մեծ հաճույքով եմ հիշում: Ճիշտ է՝ մենք այս աստիճանի տեղեկացված չէինք: Չէինք խեղդվում այդ ինֆորմացիայի մեջ՝ չիմանալով որն է սուտ, որը՝ ճիշտ: Այն ժամանակ միայն երկու հեռուստատեսային ժամ ունեինք. միայն կարող էինք լուրեր լսել: Ունեինք նաեւ ձախ գիծ (ծիծաղում է,-հեղ.), որի շնորհիվ էլի շարունակում էինք մի բան իմանալ: Ես երիտասարդ կատարող էի. 1992 թվականին արդեն երգում էի եւ ակտիվ համերգային գործունեությամբ էի զբաղվում:  Ամենակարեւորը՝ ոգին բարձր պահելն է, իսկ ոգին այն տարիներին բարձր էր պահում մշակույթը: Համացանց չկար, եւ ժամանակ վատնելու փոխարեն գիրք էինք կարդում: Պատճենահանում չկար. գնում էի կոնսերվատորիա եւ շարականներ էի արտագրում, մինչեւ հիմա պահել եմ դրանք՝ որպես մասունք:

- Իսկ երբ Ձեր քաղաքական հայացքներից տարբեր տեսակետ եք լսում, ինչպե՞ս եք վերաբերվում դրան:

- Եթե ապուշություն է, եւ զրուցակիցդ էլ պնդում է իր տեսակետը միայն այն պատճառով, որ կող ունի, եւ վերջ, ահավոր է: Ես իսկապես չեմ կարող հարգել հիմարությունը պաշտպանող մարդուն. հիմարությունը հարգանքի արժանի չէ:

- Իսկ Ձեր քաղաքական դիրքորոշումը որքանո՞վ է ընդունելի Ձեր շրջապատի համար եւ արդյո՞ք դա Ձեզ համար կարեւոր է:

- Մի քանի օր է՝ շփվում եմ մի ծանոթ տիկնոջ հետ, որն ինձ համոզում է, որ այսինչ քաղաքական ուժին սատարեմ: Ես ուղղակի մշակութային գործիչ եմ, ով ազգասիրություն ունի: Փորձում եմ պաշտպանել իմ ազգի ռազմավարական բոլոր կողմերը, ես դա եմ դավանում: Ինձ համար կարեւոր է, որպեսզի եկող քաղաքական ուժը, ով ուզում է լինել երկրի ղեկին, լինի ազգասեր, պաշտպանի մեր բոլոր ազգային ինստիտուտները՝ որպես մեր պետության հիմքեր: Հիմա մենք չպետք է խոսենք առօրյա թեմաներից: Խայտառակություն է, մենք ունենք անվտանգության խնդիր, սակայն ժողովուրդը կարծես զգոնությունը կորցրել է: Մարդկանց այնքան են համոզել, ստերով կերակրել, որ մարդիկ չգիտեն՝ որտեղ է ճիշտը: Այս իրավիճակում մեզ, իմ կարծիքով, կփրկի անկախ, անկողմնակալ, ոչ մի ուշին չսատարող հետաքննությունը: Պետք է քննություն կատարվի, տեսնենք՝ ովքեր են իսկապես մեղավոր այս ազգային աղետի հարցում:

- Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ մինչեւ հիմա չի կատարվել:

- Նույն ստերի պատճառով: Ժողովուրդը միասնական չէ. մի մասն իր բնակարանից, խոհանոցից դուրս ոչ մի բան չի տեսնում: Մի ծանոթ ունեմ, ասում է.«Ես ուզում եմ հանգիստ ու խաղաղ ապրել, սթրես չեմ ուզում տանել, իմ ընտանիքը պետք է սթրես չապրի»: Ուրեմն՝ մյուսի ընտանիքը պիտի ապրի, քոնը՝ ոչ: Ես մի բան չեմ հասկանում. զոհված կամ վիրավոր զինծառայողների ընտանիքներն ինչո՞ւ հետաքննություն չեն պահանջում: Ես չեմ ասում՝ սատարեն որեւէ ուժի, այլ ասում եմ՝ պահանջեք քննություն. ձեր զավակներն են զոհվել, խեղվել:

- Իսկ Դուք դա ինչի՞ հետ եք կապում: Գուցե հետպատերազմյան սթրեսի՞:

- Ցավոք սրտի, մի մասի դեպքում՝ անտարբերության: Մեր ժողովուրդը սթրես է ապրում Ցեղասպանությունից սկսած, բայց ապրել է, չէ՞, հաղթանակներ է տարել: Անցյալ դարասկզբին Համաշխարհային պատերազմ էր, Ցեղասպանություն, զոհեր, ավելի ծանր պայմաններ էին, բայց համախմբվեցին, դիմադրեցին եւ հաղթեցին Սարդարապատում: Մարդկանց անընդհատ քարոզում են՝ միայն թե նախկինները չգան: Սիրելի ժողովուրդ, հիմա խոսքը նախկինների մասին չէ: Պատերազմի ժամանակ, երբ տեսան, որ մի բան այն չէ, պետք է ստեղծեին ժամանակավոր կառավարություն, պետք է երկրի խելացի, կարող մարդիկ հավաքվեին եւ մտածեին, թե ինչ են անում: Եթե դա չի արվել, նշանակում է՝ մի բան այն չի: Պետք էր անհապաղ նման բան արվեր, ի՞նչ նախկին, ի՞նչ ներկա:

- Որո՞նք են այդ ամենի պատճառները:

- Այս ամենը նաեւ մշակույթից հեռու մնալու պատճառով է: Այո, գուցե շատերը զարմանան, բայց ես նաեւ դրա հետ եմ կապում: Եթե մենք այսօր լսում ենք տարբեր տեսակի թուրքահաճո երաժշտություն, մեզ վրա դա ազդում է, մեզ դարձնում է ոչնչություն, մեզ մեր արմատից հեռացնում է: Մեր արմատից եթե հեռացանք, ոչ մի բան ենք. բանակն էլ կքանդվի, ամեն ինչն էլ կքանդվի: Որպեսզի ժողովուրդը գա ինչ-որ հանգրվանի եւ միասնականությունը վերականգնվի, պետք է անկախ քննչական մարմին ստեղծվի եւ տարվի հետաքննություն, այլապես չենք կարողանա առաջ գնալ:

- Կարծում եք՝ չիմացության հիմքերով ապագա կառուցել չի՞ լինի:

- Մինչեւ մեղավորները չգտնվեն եւ պատժվեն, ով էլ գա իշխանության, նույն շուկան է լինելու: Պատասխաններ են պետք: Մինչեւ մեղավորները չդատվեն, ապագա չի լինի: Երբ նայում եմ այս մեկնարկած քարոզարշավին եւ նրա մասնակիցներին, զարմանում եմ, կարծես ուրիշ իրականությունից լինեն: Օր չկա, որ մեր զոհված տղաներին չհիշեմ, նրանց մեծ մասն, ըստ էության, երեխաներ էին:

8

Աննա Մայիլյանը

- Կա՞ն հատկանիշներ, որոնք Ձեր կարծիքով մեր ժողովրդին պակասում են: Եվ այդ պակասը այս պահին ավելի նկատելի է:

- Կուզեի ավելի միասնական լինեինք: Ինձ դուր չի գալիս հայաստանցի, սփյուռքահայ, արցախցի տարանջատումը: Նույնիսկ Երեւանում են բաժանում եւ պիտակավորում. այսինչ փողոցից է, այնինչ թաղից է: Ծիծաղում եմ այդ տեսակի վրա, ինձ վրա դա չի ազդում: Ես սիրում եմ իմ հայրենիքի բոլոր հատվածները, բոլոր բարբառները. սիրում եմ Հայաստանը ծայրից ծայր: Ինձ համար զարմանալի է, երբ ասում են՝ այսինչ բարբառը չեմ սիրում: Գիտեմ՝ մյուս երկրներում էլ դա կա, բայց մյուս երկրներում այլ է: Մենք իրավունք չունենք մեզ նման կերպ պահել, ամեն կերպ մեր միասնականությունը պետք է պաշտպանենք: Փոքր պետություն ենք, բայց  հավեսով տրվում ենք օտարամոլությանը, մինչդեռ դրա իրավունքը չունենք: Միայն ազգային արմատ չունեցողը կարող է նման բան ասել եւ տարանջատել հայաստանցիներին արցախցիներից: Ես միշտ շատ էի վախենում Արցախի կորստից, որովհետեւ գիտակցում էի, որ այդ պարագայում մեր գոյությունը կվտանգվի: Հիմա մի քանի տեղերում` Գեղարքունիքում, Սյունիքում, վտանգ կա, բայց մարդիկ կան, ասում են՝ սուտ է. հատուկ են անում: Իրենց հարմար է այդպես մտածել: Վիճակը շատ ցավալի է, բայց ես երբեք վատատես չեմ եղել: Հավատում եմ, որ մի բան պիտի փոխվի: Մտածում եմ՝ ինչ կարող եմ ես անել. պիտի իմ ուսանողների հետ այդ  թեմաներով շատ զրուցեմ, երգեմ նրանց հետ մեր ազգային երգերը… Դա այն է, ինչ ես կարող եմ:

- Վերջերս ազգովի անընդհատ վատաբանում ենք մեզ, կարծես թշնամին բավական չէ: Մեր արժանիքները եւ ձեռքբերումները մոռացության են մատնվել եւ մատնանշվում են միայն սխալները եւ թերությունները: Նկատե՞լ եք նման բան:

- Կարծում եմ՝ դա էլի հատուկ է արվում: Շատ բաներ եմ նկատում, որ արվում է հատուկ մեր ազգը թուլացնելու համար: Զարմանում եմ, որ շատերը դա չեն նկատում: Մարդիկ, որոնք վերլուծելու ունակություն ունեն, կարողանում են ճիշտ գնահատական տալ այս իրավիճակին: Ովքեր միայն հույզերով են շարժվում, նրանց պարագայում մի փոքր այլ է: Հորդորում եմ նրանց մտածել, թե ինչի համար է այս ագրեսիան` տեղեկատվական, մշակութային, էմոցիոնալ: Բնական է, չէ՞, մեր թշնամիներին ձեռք է տալիս, որ մենք շատ թուլանանք: Ակնհայտ է, որ մենք եկել հասել ենք 21-րդ դար մեր ոգու ուժի շնորհիվ, մեր արագ վերականգնվելու կարողության շնորհիվ, հակահարված տալու, մարտի դաշտում անասելի հերոսություններ անելու շնորհիվ: Ինչո՞ւ են սա փորձում ոտնահարել: Պետք է ընդհակառակը, հերոսական դրվագների մասին խոսել: 18 տարեկան տղաները բացառիկ հերոսություններ են արել. պետք է դրա մասին շատ խոսվի, ասվի, պատմվի: Հոգեբանական դժվար իրավիճակում են բոլոր նրանք, ովքեր տեսել են, թե ինչ է տեղի ունեցել 44 օրվա ընթացքում:  
Ի դեպ, կարծեմ՝ 2015 թվականն էր, էլի ինչ-որ դեպք էր եղել Մատաղիսում: Մի խմբով գնացինք Արցախ եւ փորձեցինք մեր տղաներին ոգի տալ: Դիվերսիա էր եղել, եւ մի քանի հոգի զոհվել էին: Մերոնք սահմանին շատ ուժեղ էին, զգոն, իրենց տեղերում: Իրենք էին մեզ ուժ տալիս: Ընդհանրապես, Արցախում միշտ մի յուրատեսակ ուժ էի ստանում:

- Անցյալ տարի՝ այս նույն ժամանակահատվածում, կմտածեի՞ք, որ այսպիսի իրավիճակում կհայտնվենք:

- Ոչ, երբեք չէի պատկերացնի, որ նման բան կարող է լինել: Միշտ բոլորս վստահ էինք, եւ չեմ կարծում, թե հեքիաթ էր, որ մեր բանակը ուժեղ է, կռվող: Ճիշտ էր, ուղղակի այս անգամ թշնամին կարողացավ ճիշտ գնահատել իրավիճակը եւ հարձակվել: Կարծում եմ՝ այս իշխանությունները, իշխանության գալու հենց առաջին րոպեից ոչ թե այլ հարցերով պետք է զբաղվեին, այլ պետք է զարկ տային ռազմարդյունաբերությանը: Պետք է անեին ինչ հնարավոր էր եւ ճիշտ գնահատեին իրավիճակը: Եթե հնարավոր էր խուսափել պատերազմից, պետք է դա արվեր, որպեսզի 5000-ից ավելի զոհ չունենայինք: Մարդկության պատմության մեջ պատերազմներ միշտ եղել են: Պատկերացրեք միջնադարի պատերազմները` թրերով եւ վահաններով: Ահավոր պատերազմներ էին. կտրած վերջույթներ եւ այլն: Պատերազմները, ցավոք, անընդհատ լինելու են. այսօր՝ Հայաստանում, վաղը` մեկ ուրիշ տեղ: Այլ հարց է, որ մենք իրավունք չունենք ոչ մի պարագայում մեզ թույլ տալ մտածել, որ այս թշնամական շրջապատում խաղաղ պետք է ապրենք եւ չպատրաստվենք պատերազմի: Ոչ ոք ապահովագրված չի պատերազմից. սա է կյանքը: Պետք է զարգացնել ռազմարդյունաբերությունը, որպեսզի հետագայում խուսափենք այսպիսի կորուստներից:

- Արվեստագետներից շատերը (անկախ նրանից, թե քաղաքական որ ուժին են սատարում) իրենց տեսակետները արտահայտելիս շատ ագրեսիվ արձագանքի են արժանանում: Ձեր կարծիքով՝ ճիշտ է լռե՞լ, թե՞ արտահայտվել:

- Չսխալվելու ամենաընդունված տարբերակը լռելն է. որքան էլ կարծիք ունենաս, մեջդ եփես, բայց չարտահայտվես: Մշակութային գործիչներից շատերն ասում են՝ մենք մեր գործն ենք անում եւ չենք խառնվում քաղաքականությանը: Բայց այժմյան իրավիճակը սովորական իրավիճակ չէ, մենք հիմա վտանգի առաջ ենք կանգնած, մեր պետականությունը վտանգված է, մենք Արցախի մեծ հատված ենք կորցրել, մեր սահմանները մերկ են... Ինձ համար ակնհայտ է, որ այն կառավարությունը, որը չի կարողացել շուտ կողմնորոշվել եւ պատերազմի ժամանակ մի բան անել, համախմբել իր շուրջը խելացի մարդկանց, օգնության կանչել, նշանակում է՝ անընդհատ էլ չի կարողանալու դա անել: Ես սա եմ ասում, ոչ մի արտասովոր բան չեմ ասում: Քաղաքական ոչ մի ուժի կողմնակից չեմ: Տեսնում եմ, որ սխալ բան կա եւ այդ սխալը պետք է ուղղել: Եթե դավաճանություն չկար, հավաքվեիք, խելք խելքի տայիք, հանեիք երկիրն այս վիճակից: Ընտրություն հիմա մեր ինչի՞ն էր պետք, պետք չէր: Ձեր գործն անեիք, որ արվեստագետն էլ իր տեղում չեփվեր, իր գործով զբաղվեր: Իհարկե, բոլորը` ինչպես նաեւ մշակութային գործիչները, իրավունք ունեն կարծիք ունենալու եւ արտահայտելու այն, եկեք հարգենք այդ իրավունքը: Տարբեր տեսակետներ ունենալը չի նշանակում թշնամիներ լինել: Ես ինձ ինչ հիշում եմ, բողոքում եմ ռաբիսի դեմ եւ քարկոծվում եմ, բայց դրանից հո չեմ դադարում բողոքել, քննադատել: Շարունակում եմ ասել, որ դա օտար մշակույթ է:

- Հետաքրքիր է՝ ինչո՞ւ է մեր ժողովրդի մի ստվար հատված ռաբիս լսում:

- Ռաբիսի եւ դրա քարոզչության մեջ մեծ գումարներ են ներդրվում, եւ ի՞նչ գիտենք, գուցե թշնամին է ներդնում: Բիզնեսմեններն էլ չունեն, չէ՞, ազգություն. նրանց ազգությունն իրենց ֆինանսներն են: Կան կազմակերպիչներ, որոնք ստանում են ֆինանսներ՝ բնագավառը գործի գցելու համար, այդքան բան: Իրենց հո չի հետաքրքրում, թե ինչ կկատարվի ժողովրդի հետ: Մենք չգիտենք՝ այդ գումարները որտեղից են գալիս: Միգուցե իսկապես թշնամին է այդտեղ աշխատում:

8

Աննա Մայիլյանը

- Ձեր կյանքը երաժշտական էտապներ ունի՞:

- Իհարկե: Եղել են էտապներ, որ զբաղված եմ եղել միայն հոգեւոր երաժշտությամբ, ալիքի նման է, եղել է նաեւ ռոմանտիկ շրջան: Հիմա ավելի շատ բարոկ երաժշտության շուրջ եմ ուզում աշխատել, այդ բնագավառն է ձգում: Իմ ձայնագրությունները փաստում են, թե այդ շրջանում ես ինչ երաժշտությամբ եմ տարված եղել: Երեւի թե այդ փուլերը տարի են տեւում. ամեն տարի նոր սկավառակ եմ թողարկում: Այս տարի թողարկեցինք Վլադիլեն Բալյանի ռոմանսների եւ բալլադների ժողովածուն: Հիմա կրկին զբաղվելու եմ հոգեւոր երաժշտությամբ: Հոգեւոր երաժշտությունը դժվար բնագավառ է. իրենով չես կարող անընդհատ զբաղվել, ինչ-որ մի պահի պետք է դադար տաս, անջատվես, որովհետեւ ինչ-որ մի պահ ծանրանում է: Այնքան ես սկսում խորանալ, որ մաթեմատիկա է դառնում ամբողջովին: Կամ պիտի դադար տաս, կամ զբաղվես մի քիչ դիլետանտորեն` որպես հոբբի, շատ չխորանաս, երգես բնությամբ: Եթե խորանաս, պետք է կատարես շատ պրոֆեսիոնալ, որ լսողը չասի՝ այս ի՞նչ ես անում: Պետք է երբեմն դնես մի կողմ, որպեսզի թարմություն լինի, հետո էլի վերադառնաս:

- Երբեւէ մտածե՞լ եք այլ բանով էլ զբաղվել:

- Շատ եմ մտածում այդ մասին: Իհարկե, բոլոր ճանապարհները բերում են էլի դեպի արվեստ: Մանրանկարչություն շատ եմ սիրում, շատ կուզեի խորանալ այդ բնագավառում: Նորաձեւությունն էլ է ինձ շատ գրավում, ինքս էլ կարողանում եմ կարել: Հիմա մի բնագավառ է ինձ շատ հետաքրքրում, որի մասին դեռ չեմ ասի (ժպտում է,-հեղ.): Հնարավոր է նաեւ դրանով զբաղվեմ: Ինքը մեկտեղում է այն, ինչ սիրում եմ: Երբ դասերը վերջանան, միգուցե կարողանամ դրանով զբաղվել: Մարդ երբեք չպետք է դադարի նոր բան սովորել: Հենց դադարեց, կծերանա: Անդադար պետք է սովորել, դա թարմություն է բերում:

- Այսօր բոլորիս մտահոգող թիվ մեկ խնդիրը մեր երկրում տիրող իրավիճակն է: Պատերազմը ավարտվել է, բայց բեկում դեպի լավը ոչ մի կերպ չի լինում: Ձեր կարծիքով՝ ե՞րբ եւ ի՞նչ պայմաններում այն կլինի:

- Հստակ պետք է ասեմ՝ երբ ազգովի դարձի գանք, եւ երբ մեր հոգեւոր դաշտը մաքրենք, բեկում կլինի: Ես՝ որպես առաքելական եկեղեցու հետեւորդ, վստահ եմ՝ երբ խաչը ձեռքներիս ամբողջ երկրով թափոր կկազմենք, մենք՝ այստեղ, սփյուռքն՝ այնտեղ, այդ ժամ հստակ բեկում կլինի, չկասկածեք: Խմբակային աղոթքը հրաշքներ է գործում: Մենք պետք է միասնական լինենք մեր ավանդույթների, մեր եկեղեցու շուրջ: Հոգեւորականներին երբեմն անուն են դնում. այս մեկն այսպիսին է, մյուսն այնպիսին է: Լսեք, դա ի՞նչ կապ ունի, ինչո՞ւ եք մեկ անձի պատճառով ամբողջ կառույցին անուն դնում: Իմ կյանքում Տեր Կյուրեղ է եղել, ինչո՞ւ եք դատում մեկ ուրիշով, Տեր Կյուրեղով դատեք: Կան կառույցներ, որոնց ձեռք տալ չի կարելի, դա խարխլում է մեր պետության գոյության հիմքերը:

Զրուցեց Լենա Գեւորգյանը
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի
Bravo.am