ԱՄՆ-ը դուրս է գալիս «բաց երկնքի մասին» համաձայնագրից՝ մեղադրելով Ռուսաստանին այն խախտելու մեջ

Ամերիկայի Միացյալ նահանգները որոշում է կայացրել «բաց երկնքի մասին» համաձայնագրից դուրս գալու մասին՝ մեղադրելով Ռուսաստանի Դաշնությանը այդ պայմանավորվածության կետերը խախտելու մեջ: Այս մասին հայտնում են միջազգային լրատվամիջոցները:

Համաձայնագիրը, որը միավորում է 35 երկիր, իր անդամ երկրներին թույլ է տալիս դիտարժան թռիչքներ իրականացնել պայմանագրի մասնակից երկրների տարածքների վրայով:  Գլխավոր պայմանն այն է, որ թռիչքներ իրականացնող օդանավերը ոչ մի դեպքում չպետք է զենք տեղափոխեն անդամ երկրների օդային տարածքներով:

Ըստ Reuters- ի, ԱՄՆ-ի բարձրաստիճան պաշտոնյաները, ովքեր զրուցել են լրագրողների փոքր խմբի հետ եւ ցանկացել են անանուն մնալ, ասել են, որ որոշումը կայացվել է վեցամսյա վերլուծությունից հետո, որը բացահայտում է Ռուսաստանի կողմից դեպքեր, երբ խախտվել են պայմանագրի ընդհանուր դրույթները: Ընդ որում, ըստ պաշտոնյաների, համաձայնագիրը ռուսական կողմը խախտել է մի քանի անգամ:

Associated Press գործակալության տվյալներով,  միջազգային գործընկերներին Սպիտակ տունն արդեն հայտնել է իր որոշման մասին:

New York Times-ն էլ հայտնում է, որ ուրբաթ՝ մայիսի 22-ին, Միացյալ Նահանգները Ռուսաստանի Դաշնությանը պաշտոնապես կհայտնի համաձայնագրից դուրս գալու մասին:

Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը արդեն արձագանքել է այս հարցի շուրջ միջազգային մամուլի հրապարակումներին եւ հայտարարել է, որ եթե ԱՄՆ-ն իսկապես դուրս գա պայմանագրից, դա կլինի անմիտ քայլ:

«Ցավոք, սա տեղավորվում է գործող վարչակազմի ընդհանուր գործելաոճում՝ խարխլելու զենքի վերահսկման ոլորտում բոլոր համաձայնագրերը: Այս պայմանագիրը, որից ցանկանում է դուրս գալ ԱՄՆ-ը,  առանցքային է Եվրոպայում եւ ավելի մեծ մասշտաբներ ներառող տարածքներում փոխադարձ վստահությունն ապահովելու տեսանկյունից», - РИА Новости գործակալության հետ զրույցում հայտնել է ՌԴ ԱԳՆ բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը:

Ըստ ռուսական կողմի, սա Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի կողմից եւս մեկ քայլ է ՝ ԱՄՆ-ը դուրս բերելու մի շարք խոշոր միջազգային պայմանագրերից, ներառյալ ՝ միջին եւ մոտ հեռահարություն ունեցող հրթիռների վերացման մասին միջազգային պայմանագիրը (INF):

Reuters գործակալությունը նաեւ հայտնում է, որ ամերիկացի պաշտոնյաները վերջին օրերին բանակցություններ են սկսել մի խումբ ռուս պաշտոնյաների հետ ՝ միջուկային զենքի շուրջ բանակցությունների նոր փուլ սկսելու համար:

«Մեր նպատակն է բանակցությունների սեղանի շուրջ բերել երկու ուժեղ մասնագետների թիմ, որպեսզի վերջիններս սկսեն մշակել նոր միջոցներ՝ նոր սերնդի միջուկային զենքը վերահսկելու համար: Միացյալ Նահանգները հանձնառու է զինատեսակների վերահսկողության գործին, մենք հանդես ենք գալիս եվրոպական անվտանգության օգտին եւ պատկերացնում ենք ապագա, որտեղ կոշտ սահամանփակումներ կմտցվեն միջուկային զենքի համար», - ասել է անանուն ամերիկացի դիվանագետը:

«Բաց երկնքի մասին» համաձայնագիրը ստորագրվել է 1992 թվականի մարտի 24-ին հելսինկիում՝ ՀԱՊԿ 23 անդամ-երկրների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ:

Դուրս գալով «Բաց երկնքի պայմանագրից», ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփը փաստորեն հրաժարվում է զենքի վերահսկողության պայմանագրից, որը կարեւոր է համարվում սառը պատերազմի ավարտից հետո ռազմական թափանցիկությունն աշխարհում պահպանելու համար: Բացի այդ, Միացյալ նահանգները  հրաժարվում է մի համաձայնագրից, որը, շատ մասնագետների կարծիքով, դեռեւս տալիս է Միացյալ Նահանգներին հսկայական առավելություններ:

Իսկ այն, որ ԱՄՆ-ն նման որոշում է կայացրել մի ժամանակաշրջանում,  երբ մոտենում է սպառազինությունների մրցավազքի նոր դարաշրջանը, խնդիրը կրկնակի է բարդացնում:

Իսկ ի՞նչ է թույլ տալիս այս պայմանագիրը:

Պայմանագրով անդամ երկրները կարող են ցանկացած ժամանակ անօդաչու հետախուզական ինքնաթիռներ ուղարկել մեկ այլ երկրի ամբողջ օդային տարածքում ՝ առանց նախազգուշացման: Դա հնարավոր է անել, օրինակ ՝ ռազմական օբյեկտների եւ զորքերի վերաբաշխման մասին տվյալներ հավաքելու համար:

Վերջին տարիներին սրա հետ կապված մի շարք խնդիրներ են առաջացել: ԱՄՆ-ն պնդում է, որ Ռուսաստանը թույլ չի տվել մուտք գործել իր որոշ տարածքներ: Սակայն, Թրամփի քննադատները գտնում են, որ սա առիթ է պայմանագիրը բարելավելու, այլ ոչ թե այն չեղյալ հայտարարելու համար:

ԱՄՆ-ը կկարողանա օգտագործել արբանյակներ ՝ Ռուսաստանի մասին տեղեկատվություն հավաքելու համար, բայց Թրամփի որոշումը լարվածություն կստեղծի Վաշինգտոնի եվրոպացի դաշնակիցների հետ, որոնք նման տեխնոլոգիաների հասանելիություն չունեն: Պայմանագիրը կարող է նախկինի նման կարեւոր լինել Ռուսաստանի համար, որը կարող է շարունակել թռիչքները Վաշինգտոնի գործընկերների օդային տարածքներում, իսկ դա միայն լխորացնի ամերիկյան կողմի անհանգստությունները: