2020թ. փետրվարի 15-ի ժամը 18.00-ի դրությամբ (գրանցման փաստաթղթերի վերջնաժամկետի ավարտին) մարտի 31-ին անցկացվելիք համապետական ընտրություններին մասնակցելու համար ԱՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը ստացել է Արցախի Հանրապետության նախագահի 14 թեկնածուների գրանցման փաստաթղթեր:
Ազգային ժողովի ընտրություններին մասնակցելու համար ընտրական ցուցակ են ներկայացրել 2 կուսակցությունների դաշինքներ և 10 կուսակցություններ:
Արցախի այս ընտրություններն իրապես աննախադեպ են։
Նախ՝ սկզբունքորեն Արցախում տեղի է ունենալու իշխանափոխություն, որովհետև գործող նախագահ Բակո Սահակյանը ոչ միայն հեռանում է իր պաշտոնից, այլ նաև հրապարակային քաղաքականության մակարդակում կամ պրակտիկ առումով չունի, այսպես ասած, «ժառանգորդ», ինչը հնարավորություն է ստեղծում, որպեսզի պետական համակարգը չսպասարկի կոնկրետ քաղաքական շահեր, այլ խոսքով՝ նախադրյալներ են ստեղծվել օրինական ընտրությունների անցկացման համար, մանավանդ, որ Երևանն այս խնդիրը համարում է իր առաջնահերթությունը։
Երկրորդ առանձնահատկությունը հենց պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումն է, որն հանգում է նրան, որ Հայաստանի իշխանություններն Արցախի ընտրություններում չունեն կոնկրետ ֆավորիտ և, ըստ ամենայնի, ձևավորել են ընդամենը մեկ կոնսենսուս, որը ուղղված է հայաստանյան նախկին համակարգի նախընտրելի թեկնածուի հաղթանակի բացառմանը։ Նախկինների թեկնածուի բացահայտ ընկալում ունի միայն գեներալ Վիտալի Բալասանյանը, որը փաստորեն լուսանցքայնացված է ու հաղթելու նվազ կամ տեսական շանսեր ունի։
Արցախի այս ընտրական ցիկլի մյուս ինստիտուցիոնալ առանձնահատկությունը նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունների մեկտեղումն է, ինչը առաջին պլան է բերում, այսպես ասած, թիմային աշխատանքը կամ նախադրյալներ է ստեղծում ԼՂՀ-ում կուսակցությունների ինստիտուտի կայացման համար։
Արցախում թեկնածուների նման առատություն երբեք չի եղել, ինչը մի կողմից բարձրացնում է ընտրությունների մրցակցության մակարդակը ու նվազագույնի է հասցնում վարչական ռեսուրսի չարաշահման հնարավորությունը կոնկրետ թեկնածուի համար, մյուս կողմից՝ հանգեցնելու է մեծ թվով ձայների փոշիացմանը, հատկապես՝ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ։ Որոշակի մտահգություն կա նաև այն առթիվ, որ թեկնածուների առատությունը կարող է պայմանավորված լինել կոնկրետ ստվերային ազդեցություններով, ինչը կարող է հնարավոր լարվածության առիթներ ստեղծել։
Եթե խոսենք նախագահական մրցապայքարի մասին, ապա ընտրությունների գլխավոր ինտրիգն այն է, թե արդյո՞ք ընտրությունները կավարտվեն մեկ փուլով, թե՞ երկրորդ փուլից խուսափել, այնուամենայնիվ, չի հաջողվելու։ Մինչև վերջին օրերը՝ ընտրությունների ակնհայտ ֆավորիտ էր համարվում Արցախի նախկին վարչապետ Արայիկ Հարությունյանը, որն իր թեկնածության շուրջ կարողացել է ապահովել քաղաքական և հանրային լայն կոնսոլիդացիա՝ ունենալով նաև Երևանի ակնհայտ բարեհաճությունը։
Հարությունյանի առաջատարությունը պահպանվել է նաև այսօր, սակայն ԱԳ նախարար Մասիս Մայիլյանի ու ԼՂՀ ՊԲ նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանի տանդեմի ձևավորումից հետո մեծացել են նաև Մայիլյանի շանսերը, ինչը փորձագիտական շրջանակներում հիմքեր է տվել՝ երկրորդ փուլի մասին կանխատեսումներ անելու համար։
Մյուս կողմից՝ Հարությունյանի ու Մայիլյանի թիմերի առճակատումը երրորդ բևեռի ձևավորման հնարավորւթյուն է ստեղծում, եթե, իհարկե, մյուս թեկնածուներից որևէ մեկը կարողնա արդյունավետ քարոզչություն իրականացնել։
Արցախի ընտրությունների օրինական ընթացքն էապես նպաստելու է չճանաչված հանրապետության սուբեկտության մեծացմանն ու առնվազն անուղղակի ազեցություն է ունենալու կարգավորման գործընթացի վրա։
