«Տրտունջք» ստեղծագործությունը Պետրոս Դուրյանի գլուխգործոցն է. Թուրքիայում հայերն ապրում և ստեղծագործում են հայերեն

«Տրտունջք» ստեղծագործությունն անմահ Պետրոս Դուրյանի գլուխգործոցն է: Երբ երաժիշտ Նորայր Դեմիրճյանը հանճարեղ բանաստեղծի խոսքերի հիման վրա խաղաղ և լուսավոր երաժշտություն ստեղծեց, ինձ մնում էր այդ խաղաղությունը փայփայելով՝ զգայուն կերպով երգել: Մեծ պատասխանատվություն զգալով՝ ցանկացա տեսահոլովակ նկարահանել և լավագույնս ոգեկոչել «Սկյուտարի սոխակ»-ին՝ վաղամեռիկ բանաստեղծ Դուրյանին ծննդյան 170-ամյակի առթիվ՝ այցելելով իր շիրիմին և երգը լսելի դարձնելով հոգուն:  

Պոլսահայ երգչուհի Մարալ Այվազ Չաղլըչուպուքճու

«Ոչ միայն Թուրքիայում, այլև բոլոր օտար երկրներում հայերեն երգելը, այդ ասպարեզում իբրև հայ ներկայանալն ու կյանք վարելը բավականին դժվար է: Սա արդեն քաջություն է, որը նյութական ակնկալիքներ չունի, այլ անհրաժեշտ պահանջմունք է: Հայերեն երգելն ինձ համար գերագույն սեր է:

Թուրքիան բազմազգ երկիր է, և այստեղ ապրող յուրաքանչյուրը, ինչպես, օրինակ, քրդերը, զազաները, չերքեզները, լազերը և այլք, ավելի բախտավոր են, երբ իրենց մայրենի լեզվով միջոցառումների և համերգների ունկնդիր և հանդիսատես են դառնում: Գիտե՞ք՝ մենք՝ պոլսահայերս, բնույթով փոքր-ինչ ներփակ համայնք ենք: Երբ Պոլսի նշանավոր բեմերի վրա մեր կողմից ձեռնարկներ են կազմակերպվում, հրավիրյալները կրկին մենք ենք՝ միայն հայերս:

Մինչ օրս մատների վրա հաշված ձեռնարկներ են բացահայտ իրագործվել լայն հանրության համար: Այսինքն՝ հրավիրատոմսերն ու համերգների տոմսերը միշտ մեր՝ հայերի շրջանում են տարածվում: Մի կողմից, այս իրականությունը, իհարկե, հասկանալի և ընդունելի պատճառներ ունի: Ես նույնպես թուրք հանդիսատեսին դեռ չեմ ներկայացել, սակայն, ըստ իս, ժողովուրդների հետ մտերմանալու ճանապարհն արվեստն է. այդպես հնարավոր է միմյանց հասկանալ: Եվ այդ ճանապարհը միշտ պետք է բաց պահել: Ինչ վերաբերում է ինձ, ապա արդեն սկսել եմ աշխատություններ, որով նպատակ ունեմ հայկական երգերով ներկայանալ թուրք և Թուրքիայի այլ հանրություններին: Կապրենք, կտեսնենք»,- «Հայկական ժամանակ»-ի թղթակցի հետ զրույցում ասում է պոլսահայ սիրված երգչուհի Մարալ Այվազ Չաղլըչուպուքճուն:

273605845_474208227413856_1220511565832518452_n.jpg (48 KB)

Վերջերս պոլսահայ երգչուհին հանրության դատին է ներկայացրել իր նոր տեսահոլովակը՝ արևմտահայ գրող Պետրոս Դուրյանի համանուն բանաստեղծության բառերով գրված «Տրտունջք» երգը, որի երաժշտության հեղինակն է երաժիշտ Նորայր Դեմիրճյանը: Երգչուհու խոսքով՝ երգը և տեսահոլովակը լույս տեսնելուց կարճ ժամանակ հետո սիրվեց և մեծ հաջողություններ ունեցավ ինչպես Թուրքիայում, այնպես էլ Հայաստանում և Սփյուռքում, ինչի մասին նաև փաստում է տեսահոլովակի բարձր դիտելիությունը:

- Սիրելի՛ Մարալ, տարիներ ի վեր դուք Պոլսում հայ երգի ակունքներում կանգնած հավատարիմ երգչուհի եք և հանրությանն եք ներկայանում հայկական սիրված երգերով՝  օրինակ ծառայելով, հիշեցնելով, որ հայը պետք է իր երաժշտական ժառանգությանը տեր կանգնի: Ի՞նչը նպաստեց Ձեր երաժշտական նախընտրության ձևավորմանը, որտե՞ղ այդ սերը սերմանվեց։

- Ես ծնվել եմ Պոլսում՝ երաժշտասեր և օրինապաշտ հայախոս ընտանիքում: Հայրս և մայրս երաժշտական ականջ և քնքուշ ձայն ունեին: Տան մեջ հաճախ էին երգում և լսում տարբեր լեզուներով երգեր: Դեռևս մեկ տարեկանում արդեն գրավել էի մեծերի և ծնողներիս ուշադրությունը, հենց այդ ժամանակվանից էլ սկսել եմ մեղեդիներ երգել. լսածս արագորեն վերարտադրում էի: Հայրս եկեղեցու երգչախմբերի մեջ էր երգում: Ես փոքր էի, երբ նրա հետ գնում էի եկեղեցի և լսում Ս. Պատարագը: Երբ դարձա ութ տարեկան, մասնակցեցի Պոլսի Թաքսիմի Սուրբ Հարություն եկեղեցու «Լուսավորիչ» ԴԴ երգչախմբի նոր կազմավորված մանկական խմբի աշխատություններին: Այնտեղ էլ սովորեցի Եկմալյան Պատարագը և շարունակեցի երգել: Երբ հետագայում երգչախմբի ղեկավարությունը ստանձնեց պոլսահայ տաղանդավոր երաժիշտ, խմբավար Հակոբ Մամիկոնյանը, սկսեցինք սովորել նաև հայկական ժողովրդական երգեր: Ու հետզհետե հայկական երգերը դարձան հոգուս սնունդը:

- Ինչպե՞ս են ընդունվում Ձեր երգերը լայն հանրության՝ մասնավորապես թուրք երգասերների շրջանում։

- Իմ երգերը հասանելի են համացանցի տեսաձայնային տարբեր հարթակներում: Մեծ հպարտություն զգացի, երբ ձայնիս և կատարումներիս համար արժանացա Հայաստանի ազդեցիկ և նշանավոր երաժիշտների մասնավոր գնահատականներին: Ուշագրավ են նաև սփյուռքահայերի գնահատանքները: Իսկ թուրքերից հաճախ լսում եմ հետևյալ խոսքերը. «Լեզուն չենք հասկանում, սակայն երգն ու ձայնը ազդեցիկ են», կամ՝ «Ձեր այս ձայնով թուրքերեն կերգե՞ք»: Երգերիցս մեկի մեկնաբանությունների շարքում նմանօրինակ գրության հանդիպեցի. «Իբրև մահմեդական աստվածաբան՝ միայն ես եմ այս ձայնը լսում»: Ասել է թե տեսեք՝ մահմեդական կրոնավորը քրիստոնյայի կատարում է համավանում: Համացանցից դուրս թուրքերն ասում են, թե պետք է ներկայանամ ողջ հանրության առջև, քանի որ իմ երգարվեստով և կեցվածքով արդարացի հաջողության և գնահատանքի պիտի արժանանամ:

- Հայ դպրոցն առանց հայ ընտանիքի աջակցության մի՞թե կարող է հայորդուն հայախոս դարձնել, հայկականի սերմերը ցանել Թուրքիայում։ Ո՞ւմ ուսերին է հայի ինքնության պահպանման պատասխանատու աշխատանքը։ Ձեր ընտանիքում ի՞նչ վերաբերմունք կա այս նյութի վերաբերյալ։

- Թեև պոլսահայ վարժարանները բարձր պատասխանատվությամբ կատարում են իրենց առաքելությունը, սակայն հայերենի սերմանումն ու ամրապնդումը կատարվում է նախևառաջ ընտանիքում: Երբեք հնարավոր չէ միայն դպրոցի ջանքերով երեխային հայախոս դարձնել, եթե տանը հայերեն չեն խոսում, կամ բացակա է հայերենով որևէ զբաղմունք: Զբաղմունքների բազմաթիվ օրինակներ կարելի է թվարկել, որոնց ներգրավված է գոնե ծնողներից մեկը:

Հայերեն կարդալ ու գրելը, երգելը, երգեր միացնել և լսելը, լսեցնելը, համացանցից հայերեն տեսանյութեր դիտելը, հետաքրքիր լուրերը բարձրաձայն ընթերցելը, երգչախմբեր կամ մշակութային միություններ հաճախելը և, վերջապես, Թուրքիայի հայկական առաջին հեռուստաալիքի՝ «Լույս TV»-ի հայերեն հաղորդումները տանը երեխաներին հասանելի դարձնելը: Այս ամենը միայն այն դեպքում է իրականություն դառնում, երբ ծնողը իսկապես սիրում և կարևորում է հայերենը:

Այո՛, պատմության էջերում կան այնպիսի անհատներ, որոնք, չունենալով հայախոս ընտանիք, հետագայում դարձել են հայերենի ջատագովներ: Սակայն մենք չունենք այդօրինակ հրաշքների սպասելու ճոխությունը հատկապես այս երկրում: Մեր ընտանիքում որդուս ծննդյան օրվանից սկսած՝ նրա հետ խոսել ենք հայերեն: Ավելին՝ վերոնշյալ զբաղմունքներն էլ, բարեբախտաբար, ունենք մեր տանը:

- Հայաստանի հետ Ձեր կապը ինչպե՞ս ձևավորվեց, առաջիկայում հայրենիքում ի՞նչ ծրագրեր ունեք։ Հայաստանն ինչպիսի՞ն է Ձեր աչքերում։

- Ա՛խ, Հայաստան...

Ի՛մ սեր, ի՛մ հարազատ։ Երկուսուկես տարի առաջ ձայնասկավառակս թողարկելուց անմիջապես հետո հայրենիքում էի՝ այցելել էի ծանոթացնելու ինձ և իմ գործունեությունը: Իսկ անցած հոկտեմբեր ամսին կրկին ճամփորդեցի Երևան, այս անգամ՝ տեսահոլովակի նկարահանումների առիթով: Ինչպես նաև փափագ ունեի «Եռաբլուր» բարձրանալ, հարգանքի տուրք մատուցել և աղոթել նահատակների հոգիների համար:

Հայաստան այցելություններիս ժամանակ բազմաթիվ մարդկանց հետ ծանոթացա, քաղցր բարեկամություններ ստեղծեցինք և մինչ օրս կապի մեջ ենք: Հայաստանն ասես իմ մայրը, իմ հայրը, իմ զավակը լինի: Երբ այն խաղաղ է՝ երջանիկ, ես ինձ երջանիկ եմ զգում: Երբ տխուր է՝ վիճակը խառն է, տրամադրությունս ուղղակի իջնում է: Չէ՞ որ ազգս մեծ ցավերի, տառապանքների միջով է անցել, և ունենք մեկ հատիկ երկիր՝ մեկ հատիկ հայրենիք: Ուզում եմ՝ խաղաղ երկինք ունենա, միշտ առաջ քայլի: Ես և իմ նմանները զբոսաշրջիկի աչքերով են տեսնում, մեկնաբանում Հայաստանը: Հայաստանը միայն Երևանի կենտրոնը չէ: Նրա համը, հոտը, անուշը, կծուն...Կյանքի պայքարը հասկանալու համար պետք է այնտեղ կյանք վարել: Անպայման փափագում եմ հայրենիքում համերգով ներկայանալ և, ինչու ոչ, նաև նոր գործեր ձեռնարկել հայ երաժիշտների համագործակցությամբ:

273640852_488116059349202_5403456366410424100_n.jpg (107 KB)

- Իբրև պոլսահայ՝ ի՞նչ վերաբերմունք ունեք հայ-թուրքական հարաբերությունների շուրջ ընթացող զարգացումների հանդեպ։ Պատերազմից հետո գծվող նոր ճանապարհը ո՞ւր է տանելու մեզ։ Հավատո՞ւմ եք, որ մշակույթը կարող է դառնալ խոր վերքի նորոգիչ ուժ։

- Մենք՝ շարքային քաղաքացիներս, առհասարակ չենք կարող ամբողջովին գլուխ հանել քաղաքական անցուդարձից: Ակնհայտ է, որ ներկա պայմաններում գերտերություններն են որոշում և պարտադրում ճնշել որևէ երկրի՝ որոշակի խնդիրներ լուծելու համար, որից հետո էլ որևէ պատճառ է մեջտեղ գալիս և կտրուկ փոխում իրավիճակը՝ ամեն ինչ հասցնելով դեպի սկիզբ՝ նախկին վիճակին: Անձնապես հակված չեմ մեկնաբանել, քանի որ պատմությունն արդեն մեզ շատ դասեր է տվել: Շատ դաժան վերջաբանով պատերազմ տեղի ունեցավ, որի հետևանքով Հայաստանն ունեցավ մեծ կորուստներ և վիրավորներ: Ցավը նոր է, վերքը՝ խոր և բաց: Ամեն դեպքում, ուզում եմ բարին մտածել, հույսս չկորցնել: Երկու երկրների միջև հարաբերությունն ու դիվանագիտությունը թվում է՝ ամեն տեսակետից ուշացած են: Հուսանք՝ նոր զարգացումների ընթացքում այսուհետ դրական ձեռքբերումներ կլինեն՝ առանց անցանկալի պարտադրանքների:

Լիլիթ Պողոսյան, Թուրքիա

Տպել
6620 դիտում

Վարչապետն ընդունել է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի նախագահին․ անդրադարձ է կատարվել ծրագրերին և նախաձեռնություններին

Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից հետո պատահաբար այնտեղ հայտնված և մարդկանց ծխից 35-ամյա Կարեն Ենգիբարյանը մահացել է

Կրակը մարելուց հետո այրված շինությունում տղամարդու դի է հայտնաբերվել

Նարեկ Մանթաշյանին նոր մեղադրանք է առաջադրվել

Զինծառայողն ինքնասպան է եղել համածառայակիցների և իր ոչ կանոնադրական հարաբերությունների պատճառով․ վարույթը դատարանում է

Վասիլիս Մարագոսը վերահաստատել է ԵՄ աջակցությունը արդարադատության ոլորտի բարեփոխումներին

Հայուհի Վարսեն Աղաբեկյանը Պաղեստինի արտաքին գործերի նախարար է նշանակվել (լուսանկար)

Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը (լուսանկարներ)

Մոսկվայում կարծում են, թե ՀՀ-ում 102-րդ ռազմաբազայի առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ