Հայաստանի եւ Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորման առումով 2017 թ․ ոչ միայն առաջընթաց չարձանագրվեց, այլ նաեւ տեղի ունեցավ հետընթաց։ Այդ մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում նշել է ՀՀ ԳԱԱ Արեւելագիտության ինստիտուտի Թուրքիայի բաժնի ղեկավար, պատմական գիտությունների դոկտոր Վահրամ Տեր-Մաթեւոսյանը։
Նրա խոսքով, դեկտեմբերին երկու երկրների արտգործնախարարությունները փոխանակեցին հայտարարություններ, որոնց բովանդակությունը ցույց է տալիս, որ փոխվստահության ոչ մի նշույլ չի մնացել։ «Նախեւառաջ, առնվազն տարօրինակ է, որ սեպտեմբերին ՄԱԿ-ում Հայաստանի նախագահի ունեցած ելույթին Թուրքիան արձագանքեց մոտ 3 ամիս անց եւ որպես առիթ օգտագործեց արտգործնախարար Նալբանդյանի՝ Աթենքում կատարած հայտարարությունը։ Ասել, որ Թուրքիայի արտգործնախարարության դեկտեմբերյան հայտարարությունն առնվազն հակասական է, նշանակում է ոչինչ չասել։ 479 բառից բաղկացած հայտարարության տեքստում առնվազն մի քանի մտքեր ու պնդումներ կային, որոնք տարակուսանք են առաջացնում»,- ասել է փորձագետն ու հավելել. «Օրինակ, Հայաստանի սահմանադրական դատարանի 2010 թ․ հունվարի որոշման անհասկանալի եւ սեփական շահերից բխող մեկնաբանությունը, Հայկական սփյուռքի վերաբերյալ պնդումը, արձանագրությունների վավերեցման գործին Թուրքիայի անվերապահ նվիրվածության մասին հավաստումը, հայոց ցեղասպանության փաստի ստորադասումը Ադրբեջանի քարոզչամեքենայի ծնունդ հանդիսացող Խոջալուի մտածածին իրադարձություններին, Արցախյան հակամարտության կապակցումը հայ-թուրքական հարաբերություններին ցույց են տալիս, որ Թուրքիան շարունակում է ավելի կարծր դիրքորոշում ունենալ, քան տարիներ առաջ էր»։
Ըստ Տեր-Մաթեւոսյանի, նմանատիպ ոգով գրված հայտարարությունները աղավաղում են ոչ միայն ոչ վաղ անցյալի փաստերը, այլ նաեւ ավելի են մեծացնում այն անջրպետը, որը խորացել վերջին մի քանի տարիների ընթացքում։ «Պաշտոնական Անկարան, որը հայտարարությունում ներկայանում է, որպես Հվ․ Կովկասում համապարփակ խաղաղության եւ կայունության ջատագով, պետք է նախեւառաջ վերացնի 26 տարի շարունակվող շրջափակումը։ Ցավոք, արդեն 26 տարի եւ ինչ Թուրքիան Հայաստանի հետ խոսում է ահաբեկման եւ շանտաժի լեզվով եւ հավուր պատշաճի դատապարտման չի ենթարկվել միջազգային կառույցների կողմից։ Այդ հարցում Հայաստանն անելիք ունի»,- նշել է նա։
«Անցած սեպտեմբերին Հայաստանի ղեկավարը հայտատարեց, որ եթե մինչեւ գարնան սկիզբ ոչինչ չփոխվի, ապա 2009 թ․ցյուրիխյան արձանագրությունները Հայաստանն առ ոչինչ կհայտարարի։ Կարծում եմ այդ քայլը տեղի կունենա եւ շատ կարեւոր է, որ այն չլինի հայությանն ուղղված մեկանգամյա քայլ առանց հեռուն գնացող հետեւանքների։ Դեռ տարիներ առաջ էի հայտնել, որ նման հայտարարությամբ հանդես գալու ժամանակ պետք է ներկա լինեն բոլոր այն երկրների ու կառույցների ներկայացուցիչները, որոնք ներկա էին նաեւ Ցյուրիխում 2009 թ․ հոկտեմբերի 10-ին։ Արձանագրությունների չեղարկման քայլը պետք է լինի Թուրքիայի իշխանությունների դեմ ուղղված պարսավանքի ու քննադատության հավաքական դրսեւորում։ Թուրքիան մոլորեցրեց ամբողջ միջազգային հանրությանը եւ դա հետեւանքներ չունեցավ։ Միեւնույն ժամանակ Հայաստանը պետք է հայտարարի այլընտրանքնային ճանապարհային քարտեզի մասին։ Հայաստանը պետք է ուղիներ որոնի, որպեսզի երկկողմ եւ բազմակողմ հարաբերություններին առնչվող մի շարք ընթացիկ կարեւորության հարցեր լուծում ստանան առանց դիվանագիտական հարաբերություններ ունենալու։ Կարելի է ներգրավել միջազգային կառույցների ու միջնորդների, որոնք կարող են աջակցել Հայաստանին եւ առաջ մղել որոշ օրակարգային հարցեր»,- ամփոփել է Վահրամ Տեր-Մաթեւոսյանը։
