Thursday, 28 03 2024
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան
ՔՊ նիստում քննարկվել են եվրոպական կուսակցական միությունների գաղափարախոսությունները
«Դժվարին որոշում եմ կայացրել` չհավակնել Բարձրագույն դատական խորհրդի դատավոր անդամի թափուր տեղին». Վազգեն Ռշտունի
«Ռուսաստանը հաջողության է հասնում այնտեղ, որտեղ դրա կարիքն ունի»․ Պուտին
Հրազդանում մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունքերի եվրոպական դատարանի դատավորների ընտրության հանձնաժողովի նիստին
Ծեծի է ենթարկել իր անչափահաս դստերը և փորձել սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ
Այն, ինչ կներվի Բաքվին, չի ներվի Երևանին. Կրեմլը բաց է խաղում
ԵՄ ներկայությունը Բաքվին հանգիստ չի տալիս
Ադրբեջանը «կլրջացնի՞» ՀԱՊԿ-ի հետ ընկերությունը
Ազատագրվել ռուսական կախվածությունից. եվրաինտեգրման առաջնահերթությունները
Դիմակներն այլևս հանված են. Մոսկվան հանձնում է իր ամենաարժեքավոր ագենտին
Տղամարդը դանակահարել է նախկին կնոջն ու նրա քրոջը
Հայաստանը «դիվերսիֆիկացնում է» քաղաքականությունը, Ռոսատոմը մոդեռնիզացնում է Մեծամորի ԱԷԿ-ը
Գործակալ հիշեցնող Շահրամանյանը
Բաքվի խոշոր «խաղադրույքը»
Կլիմայի փոփոխության բացասական ազդեցությունը նկատելի է գյուղատնտեսության և տնտեսության մի շարք այլ ճյուղերում. փոխնախարար
Ռուսաստանում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով նոր կասկածյալ է հայտնվել
Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում կհետևի Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահական ընտրություններին
Մի համագործակցության խրոնիկա
Հայաստանը չունի ավելի ուժեղ զենք, քան միջազգային իրավունքը. չկրակելը խելամիտ չէ
Սասունցի Դավթի դարաշրջանը չէ. ԱՄՆ-ից ակնկալիքներին զուգահեռ պետք է ամրապնդել պետությունը
Երևանում ծառի ճյուղը թեքվել և ընկել է էլեկտրական լարերի վրա. փրկարարները մասնատել են ծառի ճյուղը
21:40
Ղազախստանի դեսպանատունը խորհուրդ է տվել լքել Օդեսայի և Խարկովի մարզերը
Վիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ անչափահասների մասնակցությամբ․ կա վիրավոր
Քանի՞ մարդ է թունավորվել Հայաստանում
«Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում»․ Լավրով
Բաքվի անհիմն մեղադրանքն ու խորամանկ խաղը Բրյուսելից առաջ
«Կրոկուսի ահաբեկչության հեղինակներն Ուկրաինայից զգալի գումարներ և կրիպտոարժույթներ են ստացել»․ ՌԴ ՔԿ

Էրդողանը կրկին հավանությո՞ւն է տալիս Արցախի դեմ ադրբեջանական ագրեսիային

Ստամբուլում հուլիսի 9-ին մեկնարկել է Համաշխարհային նավթային համաժողովը, որի շրջանակներում տեղի են ունեցել մի շարք ուշագրավ հանդիպումներ: Մասնավորապես, կոնգրեսին մասնակցող Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հանդիպել է ԱՄՆ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնի և Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ: Ըստ ադրբեջանական կողմի պաշտոնական հաղորդագրությունների, երկու հանդիպումների ընթացքում էլ անդրադարձ է եղել ղարաբաղյան խնդրին:

Թեմայի շուրջ «Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Թաֆթս համալսարանի Ֆլետչերի իրավունքի և դիվանագիտության դպրոցի գիտաշխատող, քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյանը:

– Պարոն Սարգսյան, Ալիևի հանդիպումները Ստամբուլում, Ձեր կարծիքով, ի՞նչ հետաքրքրություն են ներկայացնում Հայաստանի շահերի և մասնավորապես ղարաբաղյան հարցի տեսանկյունից:

– Նախ, սկսենք Ադրբեջան-Միացյալ Նահանգներ հանդիպումից: Սա բարձր մակարդակի առաջին հանդիպումն էր Ադրբեջանի ղեկավարության և Թրամփի վարչակազմի ներկայացուցիչների միջև: Ինչպես գիտեք՝ նախագահական ընտրություններից անմիջապես հետո Ալիևը զանգահարել և շնորհավորել էր Թրամփին նախագահի պաշտոնում ընտրվելու կապակցությամբ, բայց տետատետ շփումներ, հանդիպումներ դեռևս չէին եղել: Սա առաջին քայլն էր, որն Ալիևը կատարեց՝ հանդիպելով Թիլերսոնի հետ:

Պետքարտուղարությունը մամուլի հաղորդագրություն այդպես էլ չտարածեց, և մենք բավարարվեցինք այն տեղեկատվությամբ, որը տրամադրել էր ադրբեջանական կողմը: Իսկ ադրբեջանցիներն ասում են, թե Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը մանրամասն ներկայացրել է ամերիկյան կողմին իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ, ինչպես նաև «վերջին ագրեսիվ գործողությունները՝ հրահրված Հայաստանի կողմից»: Սա նշանակում է, որ Ալիևը Ստամբուլ մեկնելուց առաջ հրաման է տվել ադրբեջանական զինուժին կրակ բացել հայկական կողմի դիրքերի ուղղությամբ, և ինչպես գիտեք՝ հուլիսի 10-ին մենք նոր զոհ ունեցանք սահմանին: Վստահ եմ, որ Ալիևը բարձրացրել է այս հարցը Թիլերսոնի հետ հանդիպման ընթացքում և ներկայացրել է՝ որպես «հայկական ագրեսիայի» հերթական դրսևորում:

Պետք է ավելացնենք, որ հանդիպում է եղել նաև Թուրքիայի ու Միացյալ Նահանգների միջև: Թիլերսոնը հանդիպել է Էրդողանի և Չավուշօղլուի հետ: Սա էրդողանի և Թիլերսոնի արդեն երրորդ հանդիպումն է, և Թիլերսոնը բացեիբաց հայտարարեց, որ յուրաքանչյուր հանդիպում ավելի դրական մթնոլորտում է անցնում: Բացի այդ, Թիլերսոնը բավական հետաքրքիր հայտարարություն արեց Թուրքիայում մոտ մեկ տարի առաջ տեղի ունեցած հեղաշրջման փորձի վերաբերյալ՝ ասելով, թե մարդիկ դուրս եկան փողոց և պաշտպանեցին ժողովրդավարական կառավարությանը: Սա, իհարկե, հետաքրքիր գնահատական է, որովհետև այդպիսի ձևակերպում դեռևս չէր հնչել ԱՄՆ-ի կողմից: Երկու կողմերը հանդիպման ընթացքում քննարկել են սիրիական ճգնաժամը, Գյուլենի խնդիրը, տարածաշրջանային հարցեր: Էրդողանն առաջ է քաշել նաև Սիրիայում Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության (PKK) մարտիկներին զենք մատակարարելու խնդիրը, ինչը Թուրքիան համարում է անընդունելի և իր ազգային անվտանգությանն անմիջականորեն սպառնացող վտանգ:

– Ի՞նչ կարող եք ասել Էրդողանի և Ալիևի հանդիպման մասին: Ըստ հաղորդագրության, այս հանդիպումը տևել է 1 ժամ 45 րոպե: Նշվում է, թե երկու երկրների ղեկավարները քննարկել են Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցը: Հիշում ենք, որ նախորդ անգամ Էրդողանը և Ալիևը հանդիպել էին 2016 թ. ապրիլի նախօրեին, հիշում ենք նրանց ողջագուրումը, և, փաստորեն, Թուրքիայի նախագահն այն ժամանակ հավանություն էր տվել Արցախի ռազմական հարձակում իրականացնելու Ալիևի որոշմանը: Այս անգամ նույնը կարո՞ղ է կրկնվել:

Եթե նկատել եք, նման մի ողջագուրում եղել է նաև այս անգամ: Ադրբեջանական լրատվամիջոցները հրապարակեցին Էրդողանի և Ալիևի լուսանկարը՝ գիշերային Ստամբուլի խորապատկերին: Իհարկե, մենք մշտապես պիտի զգույշ լինենք թե՛ նման հանդիպումներից առաջ և թե՛ հետո, որովհետև դրանցից առաջ և հետո ադրբեջանական կողմը էսկալացիայի որոշ փորձեր է անում, և սա բացատրվում է այն հանգամանքով, որ Ալիևը փորձում է աշխարհին ցույց տալ, որ կոնֆլիկտը սառեցված չէ, և ինքն ունի հստակ նպատակ՝ վերադարձնել Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմ:

Ինչ վերաբերում է քննարկումներին, ապա վստահ եմ, որ քննարկվել է նաև Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը, Էրդողանը կրկին հաստատել է իր ամբողջական աջակցությունն Ադրբեջանին: Այսպիսով, ինչպես միշտ՝ տեղի է ունեցել «եղբայրական» հանդիպում:

– Նախկինում պաշտոնական Անկարան, կարծես, ավելի հավասարակշռված դիրքորոշում էր արտահայտում ղարաբաղյան խնդրի և հակամարտության գոտում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին: Բայց վերջին շրջանում, Թուրքիայում ավտորիտար միտումների և բռնատիրության ամրապնդմանը զուգահեռ, տեսնում ենք, որ Թուրքիայի մոտեցումներն ավելի կողմնակալ և ընդգծված ադրբեջանամետ են դառնում: Այդպիսին էր նաև Թուրքիայի արտգործնախարարության հայտարարությունը հուլիսի 4-ի դեպքերի մասին: Ձեր կարծիքով՝ այսօր Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան պաշտպանելը որքանո՞վ է բխում Թուրքիայի շահերից:

– Ճիշտ եք նկատում, որ վերջին տարիների ընթացքում նկատվում է Թուրքիայի դիվանագիտական լեզվի և խոսքի փոփոխություն դեպի ավելի քաղաքական գնահատականներ, և թուրքերն արդեն առանձնապես չեն էլ փորձում դիվանագիտական գնահատականներ տալ երևույթին: Մենք բազմիցս տեսել ենք դրա վառ ապացույցները: Սա ևս մեկ անգամ ապացուցում է, որ Թուրքիան լրջորեն տրամադրված է անցնելու դեպի կառավարման տոտալիտար, բռնապետական համակարգ, և այդ մոտեցումները դրա պտուղներն են:

Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի կողմից Ադրբեջանի աջակցությանը, ապա այդ աջակցությունը միշտ է եղել, եղել է առանց որևէ նախապայմանի՝ որպես «ավագ եղբոր» վերաբերմունք իր «փոքր եղբորը»: Այս հարցում որևէ փոփոխություն, ըստ էության, չի եղել: Թուրքիան ոչ միայն բարոյական-հոգեբանական աջակցություն է ցուցաբերել, այլև գործուն աջակցություն: Թուրքիան Ադրբեջանի զենքի հիմնական մատակարարներից է: Թուրքիան և Ադրբեջանը միասին իրականացնում են ռազմական և ռազմաուսումնական ծրագրեր, տարբեր տեսակի զորավարժություններ: Մի խոսքով՝ չեմ կարծում, որ Թուրքիայի դիրքորոշումն Ադրբեջանի նկատմամբ փոխվել է ինչ-որ առումով: Այդ աջակցությունը մշտապես եղել է և միշտ էլ լինելու: Չմոռանանք, որ նրանք մշտապես շեշտում են «երկու պետություն, մեկ ազգ» գաղափարախոսության մասին, ինչով էլ և առաջնորդվում են: Այս սկզբունքը դրված է նրանց արտաքին քաղաքականության և երկկողմ հարաբերությունների հիմքում:

– Կարծում եք՝ Ալիևին հաջողվո՞ւմ է ընդհանուր շահեր գտնել Թրամփի հետ, և որքանո՞վ է նա կարողանում օգտագործել Ադրբեջանի էներգետիկ ռեսուրսների հարցը՝ Թրամփի վարչակազմի հետ հարաբերությունները խորացնելու նպատակով:

– Իրականում ադրբեջանական նավթը հիմնականում պատկանում է բրիտանական ընկերություններին: Այս առումով Միացյալ Նահանգները մեծ հետաքրքրվածություն չունեն Ադրբեջանի հանդեպ՝ որպես նավթով հարուստ երկրի: Սա, այսպես ասած, Միացյալ Թագավորությանը տրված քվոտան է: Բայց, իհարկե, հաշվի առնելով նաև Թիլերսոնի սերտ կապերը «նավթային համայնքի» հետ, կարող է որոշակի ազդեցություն ունենալ, որպեսզի Ադրբեջանը կարողանա ավելի հեշտ և ավելի ակտիվ կերպով շփվի Թրամփի վարչակազմի հետ, և այդպես էլ անում է: Նաև չմոռանանք, որ թե՛ Թուրքիան, թե՛ Ադրբեջանը լոբբիստական լուրջ աշխատանք են սկսել իրականացնել Վաշինգտոնում:

– Այս համատեքստում մի կարևոր հանգամանք կա, որ Թրամփը, Թիլերսոնը էներգետիկ քաղաքականության մեջ ավելի շատ կարևորում են ածխաջրածնային պաշարները՝ նավթը, գազը, քան թե «կանաչ էներգետիկան», որը հիմնված է էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրների վրա: Այս փաստը նկատել է նաև վերլուծաբան Կոնստանտին Սիմոնովը՝ ասելով, որ Թրամփի կարծիքով՝ «վերականգնվող էներգետիկան հիմարություն է»: Հետևաբար, Թրամփն ավելի շատ հակված է դաշնակցելու այնպիսի երկրների հետ, ինչպիսին է Սաուդյան Արաբիան: Ալիևը կարո՞ղ է օգտագործել այս հանգամանքը՝ Թրամփի հետ հարաբերությունները սերտացնելու համար: Երկրորդը, կարո՞ղ ենք ասել, որ Թիլերսոնի հետ հանդիպումն առաջընթաց էր Ադրբեջանի համար՝ Ադրբեջան-ԱՄՆ հարաբերությունների տեսանկյունից: Որքանո՞վ է սա մտահոգիչ մեզ համար:

Սկսեմ հարցի երկրորդ հատվածից: Իհարկե, Ադրբեջանի և Միացյալ Նահանգների փոխգործակցությունն ակտիվանում է: Մենք, իհարկե, տեսնելու և զգալու ենք դրա պտուղները: Ցանկացած դեպքում պետք է հաշվի առնել, որ Ադրբեջանն իր բոլոր ռեսուրսներով պայքարելու է միայն Հայաստանի Հանրապետության դեմ: Սա փաստ է, որը պետք է մշտապես գիտակցենք:

Ինչ վերաբերում է նաթվային գործոնին, ապա ճիշտ եք նկատում՝ Թրամփի վարչակազմը կրկին վերադարձել է նավթային մեծ բիզնեսի խաղատախտակի շուրջ, և դա պայմանավորված չէ միայն Թիլերսոնի անձով: Թիլերսոնը երկար տարիներ ղեկավարել է Exxon Mobil նավթագազային ընկերությունը և ընդհանրապես իր ամբողջ կյանքը նվիրել է աշխատանքին հենց այս ոլորտում: Իհարկե, ամերիկացիները տեսնում են, որ նավթի պահանջն աշխարհում դեռևս կա, և դրանից կարելի լուրջ եկամուտներ ստանալ, հետևաբար այս հարցում Միացյալ Նահանգներն ակտիվացնում է համագործակցությունը Պարսից ծոցի երկրների և մասնավորապես Սաուդյան Արաբիայի հետ: Այս երկրները հսկայածավալ նավթային ռեսուրսներ ունեն:

– Ադրբեջանը Միացյալ Նահանգների և Արևմուտքի համար կարևոր է «Հարավային գազային միջանցք» նախագծի շնորհի՞վ:

– Իհարկե, դա չի կարելի բացառել, որովհետև, եթե կարևորվում է նավթի կամ գազի գործոնը, ապա պիտի կարևորվի նաև այն, թե ինչպես են այդ պաշարները տեղափոխվելու արդյունահանման վայրից դեպի համապատասխան շուկաներ: Այդ առումով հետաքրքրություն կարող են ներկայացնել բոլոր այն պետությունները, որոնց տարածքով կարող են անցնել գազային կամ նավթային խողովակաշարերը: Այս տեսանկյունից, իհարկե, հետաքրքրություն կլինի Ադրբեջանի նկատմամբ այնքան ժամանակ, քանի դեռ այն դիտարկվելու է որպես ոչ միայն էներգետիկ ռեսուրսներ ունեցող երկիր, այլև տարանցիկ տարածք:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում