Խաղալիքները կարող են վնասակար լինել երեխայի առողջության համար. դրանց վրա պետք է փնտրել EAC նշանը

Խաղալիքների խանութներում եռուզեռը չի դադարում մինչեւ ուշ երեկո: Վաճառողները նշում են, որ ամանորյա տոներին ընդառաջ մարդիկ գնում են առավելապես էժան եւ միջին գների խաղալիքներ, դրանք հիմնականում չինական եւ թուրքական խաղալիքներն են: Հայկական խաղալիքների տեսականին շատ փոքր է, կա ոչ բոլոր խանութներում:

Գույնզգույն տուփիկների մեջ էժան խաղալիքները երբեմն արդեն իսկ կոտրված են, պոկված կամ էլ պոկվում են տուփից հանելիս: Ո՞վ է վերահսկում որակն այն խաղալիքների, որոնցով խաղում են մեր փոքրիկները: Կարելի՞ է երաշխավորել, որ դրանք վնասակար չեն: Ո՛չ, հնարավոր չէ. պարզվեց «Իրազեկ եւ պաշտպանված սպառող» ՀԿ-ի նախագահ Բաբկեն Պիպոյանի հետ զրույցում:

Պիպոյանը նշեց, որ էական չէ, թե որ երկրում է արտադրված այդ խաղալիքը, խնդիրն ավելի խորքային է, եւ այն ամբողջապես լուծելու համար անհրաժեշտ իրավակարգավորումները, որոնց մասին խոսվում է տարիներ շարունակ, այդպես էլ չեն ապահովվում: «Առնվազն հանրային դաշտում էլ չի քննարկվում, թե պետական կառույցի կողմից ինչ աշխատանքներ են իրականացվում այս ոլորտում: Կարող ենք խնդիր ունենալ ինչպես չինական, այնպես էլ՝ այլ երկրների արտադրության խաղալիքների պարագայում: Պիտի նայենք, թե մեր երկիրն ինչ է ձեռնարկում՝ խաղալիքների անվտանգությունն ապահովելու համար»,- ասաց նա:

ՀՀ-ում խաղալիքների անվտանգությունն ստուգում է միայն Շուկայի վերահսկողության տեսչական մարմինը: «Տեսչական մարմինն ստուգումն իրականացնում է փաստաթղթային ուսումնասիրություններով՝ փորձելով հասկանալ, թե այն ապրանքները, որ առկա են, սերտիֆիկացված են, թե սերտիֆիկացված չեն: Սերտիֆիկացումն իրականացնում է համապատասխան մասնավոր ընկերության կողմից, որը, ըստ էության, լիցենզավորված է պետության կողմից: Բայց տարիներ շարունակ փաստել ենք, որ լիցենզավորված կազմակերպությունների կողմից իրականացված սերտիֆիկացման արդյունքում միշտ չէ, որ երաշխավորվում է ապրանքի անվտանգությունը, այսինքն՝ հասկանում ենք, որ բիզնես-պայմանավորվածություններից ելնելով՝ կարող է առանց իրական լաբորատոր փորձաքննության ապրանքի համար տրվի անվտանգության սերտիֆիկատ»,- նշեց Բաբկեն Պիպոյանը:

Տեսողական զննությունը, գինը կարո՞ղ են լինել բավարար կողմնորոշիչներ. «Ես չէի ուզի քաղաքացին կողմնորոշվեր միայն գնով, որովհետեւ շուկայում ապրանքի թանկ կամ էժան լինելը նրա վտանգավորության կամ անվտանգության մասին չպետք է խոսի: Եթե մենք շուկայում ունենալու ենք 300 դրամանոց խաղալիք, դա չի նշանակում, որ այն կարող է լինել վտանգավոր, քանի որ 300 դրամ արժե: Եվ եթե մյուսը թանկ է, ուրեմն անվտանգ է, քանի որ թանկ է: Խաղալիքի գներն անվտանգությամբ չէ, որ ձեւավորվում են: Կարծում եմ՝ խոսուն օրինակ է սա. խաղալիքն ուտելու համար չէ, բայց ինչ-որ արտադրող կարող է արտադրել խաղալիք, որը եթե երեխան պատահաբար ուտի, նրա օրգանիզմը չի վնասվի»:

Սպառողների պաշտպանը խորհուրդ է տալիս խաղալիք գնելիս անձամբ նվազագույնի հասցնել ռիսկերը, մինչեւ պատկան կառույցներն անհրաժեշտ քայլերը ձեռնարկեն: Խաղալիքներ ձեռք բերելիս պետք է ուշադրություն դարձնել մակնշմանը, ստուգել, որ անպայման նշված լինի անվանումը, արտադրող երկրի անունը, ապրանքային նշանը, արտադրման տարեթիվն ու պիտանելիության ժամկետը: Պետք է ուշադիր լինել, թե որ տարիքային խմբի համար է այն նախատեսված, ինչպիսի պահպանման եւ օգտագործման նորմեր է պահանջում: «Պարտադիր պահանջեք անվտանգությունը հավաստող սերտիֆիկատը՝ վստահ լինելու համար, որ խաղալիքը երեխայի համար անվտանգ է եւ չի վնասի նրան,- ասաց Պիպոյանն ու հավելեց,- շատ լավ հասկանում ենք, որ սերտիֆիկատի առկայությունն անվտանգության համար երաշխիք չէ, բայց գոնե ռիսկերը նվազեցնում է»:

Մեր հարցումները խաղալիքների վաճառքի ոչ մեծ կետերում, գետնանցումներում ցույց տվեցին՝ շատ փոքր է հավանականությունը, որ հաճախորդը վաճառողից սերտիֆիկատ կարողանա ստանալ: Սերտիֆիկատի մասին լսելուն պես վաճառողները հրաժարվում են հարցազրույց տալ, հանդես գալ իրենց անունով, նշում են, որ իրենք միայն վաճառում են, սերտիֆիկացմամբ զբաղվում են ներմուծող ընկերությունները: «Սերտիֆիկատը խաղալիքի հետևում գտնվող այս հայերեն թուղթն է»,- ասացին վաճառքի կետերից մեկում: Դիտարկմանը, որ դա հայերեն մակնշումն է, և կա ոչ բոլոր խաղալիքների վրա, վաճառողներն ստիպված համաձայնեցին՝ առարկելով. «Բայց դե մի քանիսի վրա չկա, իսկ մյուսների վրա էլ կա»:

Բաբկեն Պիպոյանը վստահ է՝ քանի դեռ չկա խաղալիքների շուկայում լիցենզավորման գործընթացի պետական վերահսկողություն, մշտապես բախվելու ենք այս խնդրին: Նրա խոսքով՝ առանց պետական վերահսկողության չափելի արդյունքներ ապահովել հնարավոր չէ: 

«Մի շարք իրավակարգավորումների անհրաժեշտություն կա, որ նախատեսում ենք ներկայացնել առաջիկայում»,- «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում նշեց Շուկայի վերահսկողության տեսչական մարմնի ղեկավարի տեղակալ Արթուր Մկրտչյանը: Նրա խոսքով՝ շուկա մտնող խաղալիքները կա՛մ պիտի ունենան EAC նշանը, որ հավաստում է 2011 թ. ընդունված ԵԱՏՄ տեխնիկական կանոնակարգին համապատասխանության մասին, կա՛մ սերտիֆիկատ ստանան համապատասխան փորձարկման լաբորատորիայում: «ՊԵԿ-ից մենք ստանում ենք՝ ինչ ապրանքներ են ներմուծվել, ռեեստրում ունենք՝ որ ապրանքներն են անցնում համապատասխանության գնահատում, և ստուգման ժամանակ ստուգում ենք փաստաթղթերի առկայությունը, և եթե դրանք կան, մենք համարում ենք, որ տվյալ ապրանքն անցել է համապատասխանության գնահատում՝ փորձարկում, վստահում ենք մեր փորձարկման մարմիններին: Եթե սերտիֆիկատ չի լինում, ապրանքի վաճառքը կասեցվում է, տնտեսվարողին ժամանակ է տրվում՝ փորձարկման լաբորատորիայից սերտիֆիկատ բերելու»,- նշեց Մկրտչյանը:

Նախատեսվում է սահմանել լաբորատորիաների նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու գործընթաց: «Կառավարությունն ընդամենը երկու ամիս առաջ է վերահսկող լիազոր մարմին ճանաչել Շուկայի վերահսկողական տեսչական մարմինը: Հիմա օրենսդրական դաշտն ենք մշակում, որպեսզի ամբողջական փաթեթը պատրաստ լինելուց հետո սկսենք վերահսկողություն իրականացնել համապատասխանության գնահատման, փորձարկման լաբորատորիաների նկատմամբ: Արդեն ստուգելու ենք նրանց տված սերտիֆիկատների օրինականությունը, մինչև հիմա դա բաց է եղել: Իհարկե, հարյուր տոկոսով չենք կարողանա բացառել ռիսկը, բայց այն կհասցվի նվազագույնի: Որպեսզի մարդը՝ սպառողը, հավատա թղթին՝ սերտիֆիկատին, հավատա, որ այս ապրանքը, իրոք, անցել է փորձարկում, որի արդյունքում է տրվել թուղթ»,- ասաց նա:

Արթուր Մկրտչյանը հաղորդեց, որ, ի թիվս այլ խնդիրների, ՀՀ-ում կան ապրանքներ, որոնք ունեն միայն մի համապատասխանության փորձաքննության մարմին, որ տալիս է սերտիֆիկատ: Եվ այդ պարագայում անարդյունավետ է, օրինակ՝ այդ լաբորատորիային հանձնարարել այն խաղալիքի փորձաքննությունը, որի սերտիֆիկատն ինքը գիտի՝ ինքն է տվել. «Խաղալիքների ոլորտում, եթե ճիշտ եմ հիշում, երկու փորձաքննող մարմին կար, որոնցից մեկի ժամկետը լրացել է, և այն իր հավատարմագրումը չի երկարացրել, և հիմա խաղալիք սերտիֆիկացնող մեկ մարմին կա Հայաստանում»:

Այնուամենայնիվ, համապատասխանության սերտիֆիկատը պահանջելը պարտադիր է խաղալիք գնելուց առաջ: Մկրտչյանը հորդորեց սպառողներին գնել երեքի փոխարեն մեկ խաղալիք, բայց՝ առավելագույնս անվտանգ: Նա հիշեցրեց, որ տարիներ առաջ ապրանքի ժամկետը նայելն էլ ընդունված չէր: «Եթե այսօրվանից ամեն մեկը վաճառքի կետերում պահանջի այս սերտիֆիկատի առկայությունը, երկու-երեք ամիս անց ցանկացած վաճառող դա կունենա: Մեզ մոտ տարածված է՝ տնից դուրս են գալիս, մոտիկ անցումից գնում են խաղալիք, տանում տուն, բայց դա ռիսկ է: Մի նժարին երեխայի առողջությունն ու անվտանգությունն են, մյուսին՝ գումար խնայելն ու նրան հաճելի լինելու ձգտումը»,- ասաց Մկրտչյանը՝ ընդգծելով՝ գերադասելի է նեղացնել երեխային, քան գնել կասկածելի խաղալիք:

Հայերեն մակնշումը ևս հավելյալ երաշխիք է: «Եթե կա այս EAC նշանը, ապա իննսուն տոկոսով կարող ենք վստահ լինել, որ այն անցել է համապատասխանության գնահատում: Թեպետ կարող են լինել ապրանքներ, որ չանցնեն փորձաքննություն, բայց վրաները դրված լինի այդ նշանը: Ամանորի տոները մոտենում են, և մեծ է հավանականությունը, որ ով պահեստում ինչ ունի, հանում է վաճառքի: Մեծ է վտանգը, որ կարող են լինել նաև կասկածելի ապրանքներ: Հորդորում եմ կասկածելի բան նկատելու դեպքում ահազանգել մեզ 010 235600 համարով: Նմանատիպ բոլոր դեպքերի հետևից մենք անպայման գնալու ենք, որ չստացվի այնպես՝ ով ինչ ուզի, վաճառի»,- ասաց նա:

Մանրածախ վաճառքով զբաղվող տնտեսվարողներին էլ Մկրտչյանը խորհուրդ տվեց մեծածախ գնումից առաջ վաճառողից պարտադիր պահանջել և՛ հայերեն մակնշումը, և՛ սերտիֆիկատը: «Աստված չանի, եթե այդ խաղալիքներից մեկի հետ կապված անվտանգության խնդիր լինի, սպառողը ցույց է տալու մանրածախի այն կետը, որից գնել է: Եթե մանրածախի մոտ այդ փաստաթուղթը չլինի, ինչպես պիտի ապացուցի, որ ինքն էլ գնել է մեծածախից»,- փաստեց նա:

Անդրադառնալով կանոնակարգի խախտման համար գործող տույժ-տուգանքներին՝ Մկրտչյանը նշեց, որ մեծածախի համար դա 100-300 հազար դրամ է, մանրածախի համար՝ 50-100 հազար դրամ: «Այս տուգանքները գործում են 1985 թ.-ից, և հիմա տուգանքների ավելացում ենք նախատեսում, որպեսզի տնտեսվարողը զգաստանա: Մի քանի անգամ բարձրանալու են վարչական տուգանքները: Եթե մարդու գրպանին չես հարվածում (անկախ նրանից՝ երեխայի առողջության հարց է, թե՝ այլ), մարդն իր գործին այլ աչքով է նայում»,- ամփոփեց Մկրտչյանը:

Կարմեն Մարտիրոսյան