ՀՀ ԱԺ պատգամավոր, Հայաստանի Ամերիկյան Համալսարանի դասախոս Նարեկ Մկրտչյանը զրուցել է Կենտրոնական Ասիայի Արևելյան -Չինական մանկավարժական համալսարանի (ECNU) կենտրոնի տնօրենի տեղակալ Վան Հայդունի հետ:
Քաղաքական գիտությունների դոկտոր, ավագ գիտաշխատող, գործարար, հասարակական գործիչ : Ռուս-չինական բարեկամության ընկերության կենտրոնական խորհրդի անդամ, ռուս-չինական բարեկամության ընկերության Օրյոլի մասնաճյուղի նախագահի առաջին տեղակալ: «Ռուսաստանի և Չինաստանի դերը հյուսիս-արևելյան Ասիայում անվտանգության ապահովման հարցում » գրքի հեղինակն է (Մոսկվա, 2004 թ.):
–Ինչպես հայտնի է, «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» և դրա հիմնական բաղադրիչը ՝ «Թվային մետաքսի ճանապարհը» չինական խոշորագույն նախագծերից են: Կիսվեք ձեր գաղափարներով այն մասին, թե ինչպես COVID-19- ը կարող է արագացնել և ընդլայնել այս ծրագրի զարգացումը:
-Իսկապես, «Թվային Մետաքսե Ճանապարհը» , «Մեկ գոտի, մեկ ուղի» նախաձեռնության կարևոր և հիմնական բաղադրիչն է: Քանի որ թվային տեխնոլոգիաներն արդեն դարձել են մեր կյանքի էական մասը, շատ մարդիկ այլևս չեն կարող ապրել առանց ինտերնետի կամ սմարթֆոնի: Իսկ «Թվային Մետաքսե Ճանապարհը» նախագիծը կապահովի գերարագ և անվտանգ ինտերնետ հասանելիություն և բարձրորակ բջջային ծածկույթ մասնակից երկրների տարածքում: Համաձայն եմ, որ COVID-19- ը կարող է արագացնել և ընդլայնել «Թվային Մետաքսե Ճանապարհի» նախագծի զարգացումը: Ինչպես տեսնում ենք, այսօր աշխարհում շարունակվում է կորոնավիրուսային համաճարակի տարածումը, որն արդեն փոխել է հասարակությունն ու մարդկանց ապրելակերպը: Շատ երկրներում խիստ կարանտինային միջոցառումներ են իրականացվել, կամ դեռևս ձեռնարկվում են, սահմանափակված է մարդկանց տեղաշարժը, դպրոցներն ու համալսարանները փակ են, ցուցահանդեսներն ու գիտաժողովները չեղյալ են հայտարարվել, բայց թվային տեխնոլոգիաների շնորհիվ աշխարհը ամբողջովին կանգ չի առել. հեռավար ուսուցում, տեսաֆիլմեր, առցանց առևտուր` այս ամենը ցույց է տալիս հեռահաղորդակցություն և թվային տեխնոլոգիաների զարգացման կարևորությունն ու անհրաժեշտությունը: Կարծում եմ, որ կորոնավիրուսային պանդեմիայի ավարտից հետո շատ երկրներ էլ ավելի մեծ ներդրումներ կկատարեն թվային տեխնոլոգիաների զարգացման մեջ:
-«Մեծ Մետաքսի ճանապարհը» կապում էր Չինաստանը և Բյուզանդական կայսրությունը, և այս ուղին անցնում էր Հայաստանի տարածքով, իսկ հայերը այս առևտրային համակարգի մի մասն էին : Հայերը գլոբալ ազգի մաս էին կազմում: Ի՞նչ եք կարծում, հայերը կկարողանան վերականգնել իրենց նախկին կարգավիճակը `միանալով «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» ծրագրին:
-«Մեծ Մետաքսի ճանապարհը» մարդկության պատմության մեջ ամենահայտնի առևտրային ուղին է, որը կապում է Չինաստանը Եվրոպայի հետ , և իսկապես այդ ուղին անցնում էր Հայաստանի տարածքով: Որպես հին և առևտրի գործում գիտակ ժողովուրդ հայերը շատ կարևոր դեր են ունեցել այդ ժամանակահատվածում: Եվ այսօր էլ մենք տեսնում ենք, որ ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև Ռուսաստանում, Ամերիկայում, Եվրոպայում շատ խոշոր և հաջողակ հայ գործարարներ ակտիվ զբաղվում են բիզնեսով:
Կկարողանան արդյոք հայերը վերականգնել իրենց նախկին կարգավիճակը` դժվար է այս պահին ասել, քանի որ դա կախված է հայ ժողովրդի ցանկությունից: Բայց կարող եմ ասել, որ «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությանը միանալը զգալի օգուտներ կբերի հայ ժողովրդին: Եվ այս հարթակը հիանալի հնարավորություն է տալիս ցույց տալու հայ ժողովրդի տաղանդը: Վստահ եմ, որ հայերը կարևոր դեր կունենան այս նախաձեռնության մեջ և կզբաղեցնեն իրենց արժանի տեղը:
–Ի՞նչ դասեր քաղեց Չինաստանը կորոնավիրուսային վարակի դեմ պայքարի իր փորձից:
-Այսօր արդեն կարելի է ասել, որ Չինաստանում կորոնավիրուսի դեմ պայքարը գրեթե ավարտված է, համեմատած այլ երկրների հետ: Չինաստանը ավելի հաջող պայքարեց կորոնավիրուսային պանդեմիայի դեմ: Թեև ի սկզբանե Չինաստանի կառավարությունը նույնպես պատրաստ չէր կորոնովիրուսի համաճարակի հանկարծակի բռնկմանը, կարճ ժամանակահատվածում Չինաստանի կառավարությունը գիտակցեց այս վարակի լրջությունը, անմիջապես ձեռնարկեց աննախադեպ միջոցներ, փակեց 58 միլիոն բնակչություն ունեցող Հուբեյի նահանգը և կարանտին հայտարարեց: Տեղաշարժն ամբողջ երկրում խիստ սահմանափակ էր: Չնայած սկզբում նրաց քննադատեցին որոշ երկրներ, որտեղ հետագայում նույնպես ստիպված էին եղել ձեռնարկել նույն միջոցառումները: Այսօր, ինչպես հայտնի է, նման կոշտ միջոցները դրական արդյունք են տվել : Չինաստանի փորձը ցույց է տալիս, որ համաճարակի հաղթահարումը կախված է կառավարության վճռականությունից և գործողությունից , ինչպես նաև ժողովրդի համերաշխությունից: Ուզում եմ շեշտել, որ Չինաստանը այն երկիրն է, որն ամեն գնով պայքարում էր համաճարակի դեմ. Չինաստանի իշխանությունների համար բնակչության կյանքն ամենից կարևոր է:
–Ի՞նչ եք կարծում կորոնավիրուսի և դրա դեմ պայքարի արդյունքում կվերանայվի մարդկային հարաբերությունների հարացույցը: Արդյո՞ք դա կհանգեցնի գլոբալիզացիայի դանդաղեցմանը, կամ հակառակը ՝ կարագացնի այն:
-Ամբողջ աշխարհում կորոնավիրուսային պանդեմիայի բռնկումից հետո, ցավոք, ոչ բոլոր երկրներն են ճիշտ միջոցառումներ ձեռնարկել: Որոշ երկրների առաջնորդների և քաղաքական գործիչների պահվածքի և հայտարարությունների պատճառով այս երկրներում նկատվում է խտրականության, ազգայնամոլության և ռասիզմի աճ, ինչը լրջորեն բարդացրեց երկկողմ և միջազգային հարաբերությունների զարգացումը: Որոշ երկրներ, բախվելով մարդկությանն ուղղված գլոբալ սպառնալիքին, չեն գնացել համերաշխության և համագործակցության, այլ քննադատել և մեղադրել են միմյանց : Այնպես որ, բնականաբար, աճում է միմյանց նկատմամբ անվստահությունը:
Ես կարծում եմ, որ COVID-19- ը արդեն լուրջ հարված հասցրեց համաշխարհային տնտեսությանը, ոչնչացրեց մատակարարման գլոբալ ցանցերը: Այսպիսով, սա, բնականաբար, դանդաղեցնում է գլոբալիզացիայի գործընթացը, բայց չի դադարեցնի այն: Այժմ շատ երկրներ արդեն մտածում են գլոբալիզացիայի գործընթացը կարգավորելու մասին : Սա հիմնականում վերաբերում է այն ապրանքներին, որոնք ռազմավարական բնույթ են կրում, ինչպիսիք են անհատական պաշտպանիչ սարքավորումները, բժշկական սարքավորումների որոշ տեսակները և այլն:
–Ի՞նչ եք կարծում, ավանդական բժշկությունը, որով Չինաստանը միշտ հայտնի է եղել, ի վիճակի է հաղթահարել նման վարակները:
– Դժբախտաբար, այսօր չկա և դեռ չի հայտնաբերվել կորոնովիրուսի դեմ համընդհանուր պրեպարատ կամ դեղամիջոց: Իրականում, կորոնովիրուսին հաղթելը կախված է մարդու իմուն համակարգից: Սա է տարեց հիվանդների մոտ մահացության բարձր ցուցանիշների պատճառը: Եվ այս դեպքում չինական ավանդական բժշկությունը օգնում և ամրապնդում է մարդու իմունինտետը : Սա շատ օգտակար է այն հիվանդների համար, որոնց վիճակը ծայրահեղ ծանր չէ: Իսկ երբ հիվանդը ծայրահեղ վիճակում է , բժշկական միջամտություն և արհեստական շնչառության սարքերի անհրաժեշտություն է լինում: Չինացի բժիշկների փորձը ցույց է տալիս, որ չինական ավանդական բժշկության օգնությամբ հիվանդների ծանր կամ ծայրահեղ ծանր վիճակի հավանականությունը զգալիորեն պակասում է` նվազեցնելով մահացությունը:
