«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը:
– Բանակում գրանցված վերջին դեպքերի վերաբերյալ կա՞ն ճշտված տեղեկություններ:
– Դեռևս ամբողջական ճշտված տեղեկություններ չկան, մեկ-երկու ժամից ՊՆ-ն կունենա տեղի ունեցածի ամբողջական պատկերը: Այս պահի դրությամբ պահպանվում է ինքնասպանության վարկածը, և հրեշավորը հենց դա է: Վերջին մեկ ամսվա ընթացքում բանակում արդեն ինքնասպանության որերորդ դեպքն է տեղի ունենում, ինչը մտահոգության լուրջ տեղիք է տալիս:
– Ինչո՞ւ է այդքան տարածված ինքնասպանության դրդելու վարկածը:
– Շատ բարդ հարց տվեցիք: Այդ ուղղությամբ պետք է աշխատեին ոչ միայն քննչական մարմինները, այլ նաև բանակի ղեկավար կազմը՝ հասկանալու համար, թե որոնք են հիմնական դրդապատճառները: Նախկինում ասվում էր, որ հասարակության բոլոր արատները տեղափոխվում են բանակ… Խորքային ուսումնասիրության կարիք կա՝ տարիքային ցենզից սկսած, մինչև հոգեբանական խնդիրներ, պետք է հասկանալ, թե բանակում ինչ մթնոլորտ է, ինչ խնդիրներ կան, որ շատ դեպքերում հանգեցնում են ինքնասպանության, ինչ քրեական ենթամշակույթ է, որ այսքան արմատացած է բանակում: Տարբերակներից մեկը քրեական ենթամշակույթի արմատացած լինելն է Զինված ուժերում, ինչպես որ ամբողջ կառավարման համակարգում գոյություն ուներ, և օր առաջ պետք է դրանից ազատվենք, իսկ դրա համար միայն Պաշտպանության նախարարության ներուժը կարող է բավարար չլինել: Բանակին երբեք ոչ ոք իրավունք չունի մենակ թողնելու այս պրոբլեմների մեջ, մեր հանձանաժողովը առավել ևս պետք է լինի բանակի կողքին, օգնի: Դեմքով պետք է շրջվենք Պաշտպանության նախարարության և նախարարի կողմը, որի նախաձեռնությունները միտված կլինեն այս երևույթները չեզոքացնելուն: Դա չի նշանակում, որ հանդուրժելու ենք այս դրսևորումների նկատմամբ անտարբեր սպայակազմին, օր առաջ պետք է լուծվի նաև որակյալ սպայակազմ ունենալու հարցը, որը կապված է նաև կրթական համակարգի հետ: Դա միայն մեր հանձնաժողովի խնդիրը չի լինելու, ԱԺ բոլոր հանձնաժողովները անելիք ունեն այս խնդիրները միասնաբար լուծելու հարցում:
– Վերջին դեպքերը վկայում են, որ, առանց չափազանցնելու, կրիմինալը պատերազմ է հայտարարել բանակին:
– Կրիմինալը բանակին պատերազմ չի հայտարարել, կրիմինալը լավ դիրքավորվել է նաև բանակի կառույցներում: Վերջին դեպքը, որը հնչեղ անվան հետ էր առնչվում, խոսում է այն մասին, որ կրիմինալ դրսևորումներով սիմվոլներ դարձած մարդկանց զավակների միջոցով այդ ամենը տեղափոխվում է բանակ: Երբ որ այդպիսի ընտանիքների զավակները բանակում են, հրամկազմը առնվազն պետք է ուշադիր լինի, նման դեպքերում կառաջարկեի նրանց հատուկ ռեժիմի ուշադրության կենտրոնում պահել, որովհետև ընտանիքի բարքերը կարող են բանակ տեղափոխվել: Սա «կորոնավիրուսի» նման է, որը պետք է չեզոքացվի, այն ոչ միայն մարդկային ճակատագրերի խեղման պատճառ է դառնում, այլ նաև կյանք է արժենում:
– Եթե դրսի ձեռքը սահմանը անցնում է, մտնում է բանակ, դրա պատասխանատուն հենց հրամանատա՞րը չէ:
– Այո՛, հրամանատարը չպետք է որևէ արտոնություն հանդուրժի, նա է տվյալ զորամասի թիվ մեկ պատասխանատուն և չպետք է հանդուրժի ինչ-որ հնչեղ անունով ծնողի զավակի համար արտոնությունների՝ լավ հեռախոսի, լավ պայմանների առկայությունը. բանակում ծառայության ընթացքում կանոնակարգային հարաբերությունները պետք է գերիշխեն համատարած բոլորի նկատմամբ:
– Երբ հղփացած ընտանիքի երիտասարդը հայտնվում է սոցիալապես անապահով ընտանիքի երիտասարդի կողքին, չպե՞տք է մտածել, որ այս շփումը կարող է կասկածելի հետևանք առաջացնել:
– Դա կարող է չեզոքացնել հրամանատարը, որովհետև նրա համար հղփացած և ոչ հղփացած զինծառայող չպետք է գոյություն ունենա, ընտանիքի կարգավիճակը զինվորի համար որևէ արտոնյալ հնարավորություն չպետք է ստեղծի: Հրամանատարը պատասխանատու է այդ երկու տարվա համար, երբ զորակոչիկը գտնվում է իր իշխանության տակ, իսկ ինքը զորամասը պետք է կառավարի հարաբերությունները հաստատող համապատասխան կանոնակարգերով, և այդ անուղղակի ազդեցությունները պետք է հրամանատարը չեզոքացնի իր կամային, մարդկային և բարոյական դրսևորումներով: Ես կուզենայի, որ բանակի էլիտաները ձևավորվեին այս խնդիրների լուծման ճանապարհին… Բանակում պետք է լինեն եղբայրական հարաբերություններ, բայց այսօր ունենք «ախպերական» դրսևորումներ… Հրամանատարի խնդիրն է «վիրուսը» չեզոքացնելը, քանի որ այն կարող է հասցնել սպանության կամ ինքնասպանության: Բանակում ինքնասպանության հասցնելը ամենահրեշավոր հանցագործությունն է: Եթե տեղի է ունեցել ինքնասպանության հասցնելու գործընթաց, ապա տևական ժամանակ հրամկազմը չի նկատել, թե ինչ հարաբերություններ են զարգանում: Առաջին հերթին պետք է լիկվիդացվեին այն օջախները, որոնք մարդկային կերպարանքով մահացու «վիրուսներ» են, որոնց միջոցով մարդկային սխալ արժեհամակարգեր են ներթափանցում բանակ… Շատ կարևոր է ինքնասպանությունների բացահայտումն ամբողջ ծավալով: Հոգեբանները պետք է մեզ հուշեն, վերլուծություններ պետք է ունենանք՝ հասկանալու համար, թե բանակում ինչ խնդիրներ կան: Դրան պետք է միտված լինեն բանակի ղեկավարության գործողությունները, եթե գործողությունները միտված են առողջացմանը, ապա մեր հանձնաժողովը բանակի կողքին է լինելու միշտ… Մեր հանձնաժողովում մյուս շաբաթ քննարկում տեղի կունենա՝ ինչպես օգնել բանակին: Այսօր բանակին մենակ թողնելու իրավունք ոչ ոք չունի: Հանձնաժողովը նախարարից ակնկալում է կոշտ և խորքային լուծումներ, որոնք միայն կադրային փոփոխություններ և պաշտոնի իջեցում չեն ներառում: Խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ է ունենալ որակյալ հրամկազմ, զինվոր-հրամանատար հարաբերությունները պետք է բարձրացնել այլ մակարդակի, բանակի սոցիալական խնդիրները լուծված պետք է լինեն… Զինվորը պետք է լինի ավելի պաշտպանված, բանակն այն կառույցն է, որտեղ անվտանգության բոլոր երաշխիքները պետք է բարձր մակարդակի վրա լինեն: Զինվորին ոչ թշնամու գործողությունների պատճառով կորցնելը ամենահրեշավոր բանն է: Պետք է կրկնեմ հրեաների ամենահայտնի աֆորիզմներից մեկը. «Ով փրկում է մեկ կյանք, նա փրկում է աշխարհը»: Այդ մեկ կյանքի մեջ կարող է իրոք աշխարհը փոխելու հնարավորություն լիներ: Այս բարոյական կոդեքսի առկայության դեպքում մենք կարող ենք առաջընթաց ունենալ: Դա պետք է լինի յուրաքանչյուր զինվորի և զինծառայողի մեջ, և հասարակությունը դա պետք է պարտադրի մեզ՝ բոլորիս:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
