Թեև «թավշյա հեղափոխությունն» ընթանում էր սիրո և հանդուրժողականության, ինչպես նաև ժողովրդավարություն կառուցելու լոզունգների ներքո, այդուհանդերձ, այն բոլշևիկյան ստացվեց: Անհանդուրժողականությունը, «ով մեզ հետ չէ՝ մեր դեմ է» սկզբունքը, հանրությանը սևերի ու սպիտակների բաժանելը դարձան խաղի կանոն:
Դե, իսկ տնտեսական քաղաքականությունը եկավ լրացնելու բոլշևիզմի ներդրումը հայաստանյան նոր իրականության մեջ: Մեղավորության կանխավարկածի առաջ քաշումն ու առանց դատական վճիռների գույքի բռնագանձման պատրաստակամությունը ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ բոլշևիզմ:
Հանցավոր ինքնավստահություն
Իր երկարաշունչ ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանը, հղում անելով «ժողովրդի պահանջներին», հայտարարեց, որ բռնագանձումների մասով մարդկանց մոտ կա դժգոհություն, որ ծավալները փոքր են, իսկ տեմպը՝ դանդաղ:
Փաշինյանը նաև փաստացի խոստովանեց, որ իշխանության ներսում կա դիմադրություն, բայց ինքը հաղթահարելու է այդ դիմադրությունը և գնալու է բոլշևիկյան ճանապարհով: Այսինքն, ստացվում է, որ պետությունը դիմադրում է ինքնափլուզմանը, բայց «ժողովրդի վարչապետը» չի ընկրկելու և գնալու է մինչև վերջ:
Ամբոխահաճո այս քաղաքականության հետևանքները դժվար չէ պատկերացնել: Եթե կան ապօրինություն և թալան, ապա դա պետք է ապացուցվի դատարանով, ու դատարանի վճռով էլ բռնագանձումներ լինեն: Այլապես կստացվի այնպես, ինչպես նախորդ դարասկզբում եղավ Ռուսաստանում:
Բոլշևիկները հայտարարում էին, որ հողը տալու են գյուղացուն, իսկ գործարանը՝ բանվորներին, սակայն իրականում գյուղացուն հանձնեցին հողին, իսկ գործարաններում բանվորների կարգավիճակը ստրկական էր, այլ ոչ թե սեփականատիրական: Դե, իսկ կուլակաթափությունը, որը ներառեց նաև մի քանի խոշոր ու մանր եղջերավոր անասուններ ունեցողներին, հանգեցրեց սովի:
Ամբողջ աշխարհը բոլշևիկյան ժանտախտից խուսափելու համար տնտեսական քաղաքականության մեջ կիրառեց քեյնսականությունը, իսկ քաղաքական դաշտում ուժեղացան սոցիալ-դեմոկրատական հոսանքները, որպեսզի փրկվի մասնավոր սեփականության ինստիտուտը, և հնարավոր լինի հանրային դժգոհությունները հաղթահարել՝ պահպանելով շուկայական տնտեսությունն ու քաղաքական ժողովրդավարությունը:
Ցավալի է, որ նախորդ դարում մերժված շվոնդերական
