Օրեր առաջ ես մի հոդված կարդացի՝ «Բարեգործ ու օրինակելի զինվորը» վերնագրով, որը պատմում էր, թե ինչպես է ժամկետային զինծառայող Արթուր Համբարձումյանը իր համախոհների՝ զինակից ընկերների հետ օգնում հաշմանդամներին, ամանորյա նվերներ բաժանում մանկապարտեզի սաներին, միևնույն ժամանակ հերոսաբար ու նվիրումով պաշտպանում հայրենիքի սահմանի իրեն վստահված հատվածը: Ես սկսեցի փնտրել զինվորին: Ու պարզեցի, որ նա ավարտել է ժամկետային զինծառայությունը, բայց չի հեռացել բանակից, այլ անցել է պայմանագրային ծառայության և այսօր հյուսիսարևելյան սահմանի դիրքերից մեկի ավագն է:
-Արթուր, զինակից ընկերներդ այնքան են քեզ գովել, որ ես ուզում եմ ամեն ինչ իմանալ քո մասին: Արի սկսենք մանկությունից:
-Երբ լսում եմ մանկություն բառը, անմիջապես հիշում եմ մի դեպք, որը ճակատագրական եղավ ինձ համար: Երկու տարեկան էի, բակում խաղալիս մեր աքլորը հարձակվեց վրաս ու սկսեց կտցահարել: Մոտակայքում հակառակի պես ոչ ոք չկար, ոչ ոք չէր լսում ճիչերս: Երբ ինձ ազատեցին աքլորի ճանկերից, արդեն ուշ էր: Ես կորցրել էի խոսելու ունակությունը, լեզուս կապվել էր: Մերոնք ինձ որ բժշկի մոտ ասես չտարան, բայց օգուտ չեղավ: Մինչեւ յոթերորդ դասարան: Յոթերորդ դասարանում միանգամից լեզուս բացվեց:
-Մինչեւ յոթերորդ դասարան չե՞ս խոսել:
-Դպրոցական տարիներին կակազելով կարող էի ինչ-որ բան հասկացնել: Ես հոգեպես մեկուսացա, ներամփոփվեցի: Երբեմն փորձ էի անում մարդկանց պատմել իմ գլխում պտտվող մտքերը, բայց երբ տեսնում էի, թե նրանք ինչպես են լարվում իմ կակազելուց, դադարում էի խոսել: Իրականում, ես խաղաղ մարդ եմ, բայց խոսքով հաղորդակցվելու անկարողությունը ինձ դարձրել էր կռվարար: Ես իմ մանկությունն ու պատանեկությունն անցա երազելով:
-Երազում էիր խոսե՞լ:
-Գիտե՞ք ինչով են տարբերվում միմյանցից երազանքներն ու նպատակները:
-Ինչո՞վ:
-Նպատակի կողքին այն իրականացնելու հնարավորություններն են, երազանքի կողքին ապրում է հրաշքի սպասումը: Ու հավատը, որ հրաշք է լինելու:
-Դու ի՞նչ էիր երազում:
-Իմ երազանքները պտտվում էին այս համազգեստի շուրջ, որ հիմա հագիս է: Ես չէի կարողանում խոսել, չէի կարողանում պատմել դասերս, թեև պարտաճանաչորեն սովորում էի, բայց… երազում էի իմ զորքն ունենալ, ուսադիրներ կրել:
Հետո, ինչպես և սպասում էի, հրաշք եղավ: Յոթերորդ դասարանում անակնկալ լեզուս բացվեց: Ու իմ կյանքը փոխվեց միանգամից: Փոխվեց իմ կարգավիճակը՝ տանը, բակում, դպրոցում, ընկերական շրջապատում: Երբ սկսեցի խոսել, մարդիկ ճանաչեցին ինձ…
-Արթուր, դու որտե՞ղ ես մեծացել, որտե՞ղ է քո տունը:
-Արթիկում: Մի քաղաքում, որտեղ մարդիկ արտաքուստ իրենց բնության պես սառն են ու խիստ, բայց հոգիները տուֆ քարի պես արեւագույն է ու տաք: Մեկ տարի անց՝ ութերորդ դասարանում պատահեց երկրորդ ճակատագրական հաջողությունը՝ հանդիպեցի իմ ռազմագիտության ուսուցչին՝ ընկեր Կարապետյանին, որն անմիջապես նկատեց ինձ, իմ սերը բանակի հանդեպ: Նա մտավ հոգիս, ճանաչեց ու սիրեց ինձ:
Ես ծնվել եմ Մոնթե Մելքոնյանի մահվան օրը, հենց այն ժամին, երբ նա զոհվեց: Այս զուգադիպությունն ինձ թվում էր խորհրդավոր ու լի թաքուն ուղերձներով: Մտածում էի, որ ես առաքելություն ունեմ: Ու սպասում էի իմ ժամին:
-Հատկապես՝ ինչի՞ն:
-Յոթերորդ դասարանից սկսած՝ ես պատրաստվում էի իմ կյանքի ամենամեծ իրադարձությանը՝ զորակոչվելուն: Մարզվում էի, պատմական ու ռազմական գրքեր էի կարդում: Եվ պատկերացրեք իմ ապրումները, երբ զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովն ինձ ուղարկեց կենտրոնական հանձնաժողով: Ես խնդրում էի բժիշկներին, համոզում էի, որ առողջ եմ, բայց… ապարդյուն: Տարկետման թերթիկը տվեցին ձեռքս եւ ինձ ճամփեցին տուն: Սարսափելի հուզված էի, բայց ես այնպիսի դժվարություններ էի հաղթահարել կյանքում, տարկետումն ի՞նչ էր, որ ինձ կոտրեր: Բժիշկներն ասել էին, որ սրտիս խնդիրները հիմնականում գիրությունից է (ես 130 կգ էի այդ ժամանակ), ուստի սկսեցի եռանդով մարզվել ու հետեւել սննդակարգիս:
-Այսինքն՝ դիետա պահեցի՞ր:
-Այո՛, շատ քիչ էի ուտում ու մեկ տարում 30 կիլոգրամ նիհարելուց հետո հերթական զորակոչին, չսպասելով, որ տարկետման երեք տարիները լրանան, դիմեցի զինկոմիսարիատ՝ ինձ զորակոչելու խնդրանքով: Բժշկական հետազոտության ժամանակ բժիշկները ինչ-որ հիվանդություններ արձանագրեցին ու կրկին տարկետում տվեցին: Ես շարունակեցի բուժվել ու կոփել մարմինս: Հոգիս առողջ էր ու հավատով լի, հույսը ուժ էր տալիս: Ու ես հաղթեցի. տարկետման երեք տարին չլրացած՝ զորակոչվեցի: Չեմ ուզում պատմել ապրումներս, երբ զորահավաքակայանում սիրտս ստուգելիս բժիշկները կասկածանքով ինչ-որ բան էին փսփսում, խորհրդակցում էին: Մոտեցա, ասացի, որ ես ոչ մի խնդիր չունեմ, կարող եմ վազել, թռչել, մագլցել՝ առանց հոգնելու… մի խոսքով, հասա վիճակահանության փուլ ու… այ քեզ բան՝ ընկա Հայաստանի ամենահարավային շրջանը: Հիմա զինվորականներին խնդրում եմ, որ ինձ Արցախ տանեն, բանի տեղ չեն դնում: Հետո (գլուխները պրծացնելու համար) ասացին՝ հասիր զորամաս, այնտեղ զեկուցագիր կգրես, կտեղափոխեն Արցախ: Հասա ու ընկա «դժոխք»: Ես Արթիկի սառնամանիքին սովոր տղա, այնտեղ՝ շոգ, տոթ: Էդքանն էլ քիչ էր, ինձ ուղարկեցին շարային վաշտ՝ որպես կապավոր: Ես իրենց ասում եմ՝ ինձ Արցախ ուղարկեք, իրենք նույնիսկ սահման չեն ուղարկում, ուղարկում են շարային վաշտ:
Մի խուրձ զեկուցագիր էի գրել՝ Արցախ տեղափոխվելու խնդրանքով, ու երբ գնդի հրամանատարի գլուխը շատ տարա, ասաց՝ թող քո ծնողները դիմում գրեն, գցեն նախարարի փոստարկղի մեջ: Երկար սպասելուց հետո տեսա՝ նախարարությունից պատասխան չկա, Ձեզ ֆեյսբուքով նամակ գրեցի:
-Ի՞նձ, չեմ հիշում, դա ո՞ր թվին էր…
-2014: Բնականաբար, չեք հիշի: Ես Ձեզ բացատրում եմ, թախանձագին խնդրում եմ, որ օգնեք ինձ Արցախ՝ առաջնագիծ տեղափոխվել, Դուք նամակս կարդում եք ու սմայլիկ եք ուղարկում:
-Արթուր, ես հավանաբար ուրախացել եմ, որ անծանոթ մի զինվոր, մի հզոր տղա ուզում է շտաբային ծառայությունը փոխել սահմանապահի ծառայությամբ:
-Հրամանատարն ասաց՝ մեզ էլ են քաջ զինվորներ պետք, ու այստեղ էլ վտանգավոր դիրք կա, արի Արցախի մասին մոռացիր, գնա էդ դիրքը պաշտպանիր: ….Ինչ վտանգավոր, ադրբեջանցիները հեռադիտակով հազիվ էին երեւում: Բայց ես հեռահար երազանքներ ունեի բանակի հետ կապված ու համակերպվեցի:
-Ի՞նչ հեռահար երազանքներ…
-Դե, պիտի մնայի բանակում, սպայի կոչում ստանայի: Այդ պատճառով էլ հիմա սովորում եմ համալսարանում:
– Ես էլ ասում եմ՝ ապագա դեղագործն ի՞նչ գործ ունի բանակում:
-Իմ տարերքը ԱԿՍ ավտոմատն է, ես գերազանց եմ կրակում, բայց ՌՊԿ գնդացիրն էլ վատը չէր, ու հետզհետե սկսեցի սիրել զենքս: Մեր դիրքը նու...
