«Հասկանալի չէ, թե ինչպե՞ս կարելի է ժողովուրդներին նախապատրաստել խաղաղության, եթե չկա գլոբալ պայմանավորվածություն: Օրինակ, մեր ժողովրդին ինչի՞ն պետք է պատրաստել: Եթե դուք ինձ ասում եք, որ մենք պետք է պատրաստվենք խաղաղության, ես ասում եմ՝ մենք ո՞ր հարցն ենք լուծել, որ հիմա պատրաստվում ենք խաղաղության: Խաղաղության պատրաստվում են այն ժամանակ, երբ կա կոնցեպցիա, կա կոնկրետ ծրագիր, նախանշված են կոնկրետ քայլեր և ամենակարևորը՝ կողմերի համաձայնությունը, որ շարժվելու ենք այս ծրագրով, այս ճանապարհային քարտեզով, հասնելու ենք դրան, և միայն դրանից հետո կարելի է նախապատրաստել խաղաղության»:
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները ամփոփիչ հայտարարություն են տարածել ս. թ. հունիսի 29-30-ին Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների հետ ունեցած առանձին և համատեղ տեսակոնֆերանսի վերաբերյալ:
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում միջնորդական առաքելություն իրականացնող համանախագահներ Իգոր Պոպովը (Ռուսաստան), Ստեֆան Վիսկոնտին (Ֆրանսիա) և Էնդրյու Շոֆերը (ԱՄՆ) Հայաստանի ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովի հետ հեռավար քննարկումների ընթացքում ընդգծել են խաղաղությանն ու առարկայական բանակցություններին նպաստող մթնոլորտի խթանման և ամրապնդման կարևորությունը՝ դրական գնահատելով հարաբերական կայունությունը հակամարտության գոտում, և գոհունակություն են հայտնել, որ կողմերը շարունակում են օգտագործել գոյություն ունեցող ուղիղ կապի միջոցները՝ սրացումներից խուսափելու համար: Միաժամանակ, սակայն, վկայակոչելով 2019 թ. մարտի 9-ի իրենց հայտարարությունը՝ համանախագահները մտահոգությամբ նշել են, որ վերջին շրջանի սադրիչ հայտարարությունները, գրգռող հռետորաբանությունը և իրավիճակի փոփոխմանն ուղղված հնարավոր քայլերը կարող են խաթարել կարգավորման գործընթացը:
Այս համատեքստում Մինսկի խմբի համանախագահները ընդգծել են, որ հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում: Նրանք կոչ են արել կողմերին հավելյալ քայլեր ձեռնարկել հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման և բնակչություններին խաղաղության նախապատրաստելու համար:
Համանախագահներն ու երկու արտգործնախարարները պայմանավորվածություն են ձեռք բերել հուլիսին ևս մի համատեղ տեսակոնֆերանս անցկացնելու, ինչպես նաև անձամբ որքան հնարավոր է՝ շուտ հանդիպելու մասին:
Թեմայի շուրջ «Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է քաղաքական տեխնոլոգիաների մասնագետ Վիգեն Հակոբյանը:
– Պարոն Հակոբյան, համանախագահներն անհանգստացած են, որ վերջին շրջանում «սադրիչ հայտարարություններ» են արվում, որոնք կարող են խաթարել խաղաղության գործընթացը, և ընդգծում են, որ ղարաբաղյան հիմնախնդիրը չունի ռազմական լուծում: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչն է նրանց այդ մտահոգության պատճառը:
– Դե, գիտեք, ընդհանուր առմամբ ես կարծում եմ՝ իրենց մտահոգության պատճառն այն է, որ եղել են հայտարարություններ, ընդ որում՝ մեղմ ասած ռազմատենչ հայտարարություններ, մասնավորապես, Ադրբեջանի կողմից: Նույն Ալիևը, Հասանովը պարբերաբար հանդես են գալիս նման հռետորաբանությամբ: Եվ ես կարծում եմ՝ համանախագահներին մտահոգում է ոչ միայն այն, որ այդ հայտարարությունները հնչում են բուն Արցախի խնդրի շուրջ, և դրանից բխող հայտարարություններ, որոնք իրենց մեջ տարածքային պահանջներ են պարունակում, այլ իրենց սկսում է մտահոգել նաև մթնոլորտը, որը տիրում է երկու երկրների հարաբերությունների շուրջ: Մասնավորապես, նույն Ալիևը, ինչպես հիշում եք, վերջերս հայտարարություններ է արել, որոնք, ըստ էության, վերաբերում էին Հայաստանի ներքին քաղաքական իրադարձություններին, և տրված գնահատականները, որոնք վերաբերում էին թե՛ նախորդ վարչախմբին, թե՛ ներկայիս վարչախմբին, դրանք, իհարկե, բավականին բացասական ֆոն են ստեղծում հնարավոր բանակցային գործընթացի շուրջ: Ես կարծում եմ՝ իրենց դա է մտահոգում: Հասկանալի է, որ ամեն դեպքում լինելով միջնորդ կառույց՝ Մինսկի խմբին երևի թե մտահոգում են նաև որոշ հայտարարություններ, որոնք ի պատասխան են հնչում:
– Օրինակ, Ալիևի այն խոսքերը, երբ ասաց, թե իբր 1918 թվականին Երևանը Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության որոշումով է «փոխանցվել» Հայաստանին:
– Այո՛, հենց դա եմ ասում, որ թե՛ Արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման բուն գործընթացի շուրջ են գնահատականներ տրվում և թե՛ դրա հետ կապված ինչ-որ հայտարարություններ՝ տարածքային պահանջներով: Երբ ասում էի «տարածքային պահանջներ»՝ հենց դա նկատի ունեի, որ հնչում են տարածքային նկրտումներ Երևանի շուրջ, ընդհանրապես Հայաստանի որոշ տարածքների շուրջ՝ պատմական խեղաթյուրումներով, և այլն, և այլն: Եվ բնական է, որ հայկական կողմից էլ պետք է հնչեին ինչ-որ բաներ: Իմ կարծիքով՝ հայկական կողմից հնչեցված հայտարարությունները ավելի զուսպ էին, ինչը նույնիսկ Հայաստանում որոշակի խնդիրներ է ստեղծում իշխանության համար, քանի որ համարում են, որ պատասխանները մի քիչ ավելի փափուկ են: Կարծում եմ՝ Մինսկի խմբի մտահոգությունները դրա հետ են կապված, որ առնվազն մի կողմից հնչում են բավական ռազմատենչ, բազմապրոֆիլ, ներքին քաղաքականությանը վերաբերող հայտարարություններ:
Իսկ Մինսկի խումբը, ինչպես գիտեք, իր առջև խնդիր է դնում նախ և առաջ ձևավորելու վստահության մթնոլորտ, նախապատրաստելու խաղաղության, և այլն, և այլն: Բայց որպեսզի կարողանաս ընդհանրապես խոսել խաղաղության մասին՝ նախ և առաջ պիտի ունենաս բարենպաստ մթնոլորտ: Այլ հարց է, որ ինձ համար հասկանալի չէ, թե ինչպե՞ս կարելի է ժողովուրդներին նախապատրաստել խաղաղության, եթե չկա գլոբալ պայմանավորվածություն, թե ինչի շուրջ կարող է լինել այդ խաղաղությունը:
Օրինակ, մեր ժողովրդին ինչի՞ն պետք է պատրաստել: Եթե դուք ինձ ասում եք, որ մենք պետք է պատրաստվենք խաղաղության, ես ասում եմ՝ մենք ո՞ր հարցն ենք լուծել, որ հիմա պատրաստվում ենք խաղաղության: Խաղաղությ...
