«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է նախկին զինդատախազ Գագիկ Ջհանգիրյանը:
– Վաղը պետք է քննվի Մարտի 1-ի գործից առանձնացված մասով հերթական բողոքը: Իրավական տիրույթում ի՞նչ է կատարվում Մարտի 1-ի գործի շուրջ:
– Եթե այլ ենթատեքստեր չասեմ, սովորական պրոցեսուալ փուլեր է անցնում այդ գործը. բողոքարկում են, դատարանը մերժում է, Վերաքննիչը մերժում է և այլն: Դա արտառոց բան չէ որևէ գործի համար, եթե այդ որոշումների քաղաքական ենթատեքստերը մի կողմ դնենք, սովորական ընթացք է, որը կարող է տեղի ունենալ ցանկացած քրեական գործով:
– Մի դատարանը կարող է հիմնավորել կալանքը, մյուսը՝ ոչ:
– Իհարկե, առաջին ատյանի դատարանը կարող է բաց թողնել կալանքից կամ հակառակը՝ կալանավորել մեղադրյալին…
– Այսինքն՝ գործը կարող է միշտ մնալ այդ փուլում:
– Չէ՛, չի կարող միշտ մնալ այդ փուլում: Այդ հարցի լուծումից հետո պետք է դատաքննություն սկսվի: Ըստ էության, դատարանը չի մտել դատավարական փուլ, քննվել է մեղադրյալի նկատմամբ խափանման միջոցի հարցը: Կարծում եմ՝ դատավորը մի սխալ արդեն գործել է՝ ի սկզբանե ծանուցել է նաև տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչներին: Դա նշանակում է, որ նա գործը վարույթ ընդունելու մասին որոշում է կայացրել, բայց հետո երևի նրա ծրագիրը փոխվել է և քննել է միայն մեղադրյալի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցի՝ կալանքի ժամկետի երկարացման հարցը: Այսինքն՝ կարելի է ասել, գործը դեռ դատական փուլ չի մտել:
– Հիմա եթե վաղը Վերաքննիչ դատարանը նորից կայացնի կալանքի որոշում, ի՞նչ է հետևելու դրան:
– Վերաքննիչի որոշումը կմտնի ուժի մեջ, մեղադրյալին նորից կկալանավորեն, գործի դատաքննությունը կսկսի, պաշտպաններն էլ, կարծում եմ, կվիճարկեն Վճռաբեկ դատարանում:
– Ինչի՞ մասին է վկայում այս պերմանենտ պրոցեսը: Կարո՞ղ ենք ասել, որ անառողջ պրոցես է սա:
– Հիվանդագին պրոցես է: Եթե համեմատենք 2008թ. Մարտի 1-ի դեպքերի ժամանակ իրավապահ մարմինների, այդ թվում՝ նաև դատարանների գործողությունների հետ, որոնք բացարձակ անհիմն մեղադրանքներով հարյուրավոր մարդկանց ժամերի ընթացքում կալանավորում, դատում-դատապարտում էին, ու բողոքներն էլ մերժում էին, Վճռաբեկն էլ ընդհանրապես վարույթ չէր ընդունում և՛ միջանկյալ որոշումները՝ խափանման միջոցի վերաբերյալ, և՛ վերջնական դատապարտման ակտերի վերաբերյալ որոշումները, և որևէ բողոքարկող արդյունքի չէր հասնում, հիմա հակառակն է: Չկենտրոնանանք միայն այս գործի վրա, մի 20-30 գործ առանձնապես խոշոր գումարների չարաշահումների վերաբերյալ քննչական մարմինների վարույթներում քննվում են, բայց ինչքան գիտեմ, մեկ-երկու մեղադրյալից ավելի մարդ չկա կալանքի տակ գտնվող:
– Ավելին՝ որևէ դատական վճիռ չկա:
– Դա էլ են ձգձգում: Իշխանությունը հայտարարում է, որ չի ներգործում դատարանների վրա, նրանց պատվեր չի իջեցնում և այլն, և իշխանությանը թվում է, թե դրանով դատարանները պետք է անկախ լինեն, բայց բացարձակ չի նշանակում դատարաններն անկախ են, եթե չկա գործադիրի հսկողությունը կամ թելադրանքը:
– Այսինքն՝ դատարանները չարաշահում են իրենց տրված անկախությունը:
– Ոչ թե չարաշահում են, այլ ռուսերեն բառով ասած՝ բեզպրեդել է, այսինքն՝ դատարաններն ինչ ուզում՝ անում են ու չեն էլ վախենում, այն մարմնից, որից պետք է վախենային, որը իրենց դատավորն է՝ ԲԴԽ-ն, նրանից չեն վախենում: Խնդիրը սա է, որ դատական իշխանությունն այլասերվել է:
– Այս պայմաններում հնարավո՞ր է Մարտի 1-ի գործը քննել:
– Պետք է քննենք ընթացիկ: Ցավում եմ, որ անցած մեկ տարին իշխանությունը կորցրել է դատական համակարգում բարեփոխումներ...