Այս անգամ BRAVO.am-ը հատուկ «Սիրո» համար տանիք է բարձրացել, որտեղ տեղակայված թատրոնում վերաբեմադրվել է Սուրեն Սաֆարյանի ներկայացումը: Նրա եւ Ռոզի Ավետիսովայի հետ հանդիպել ենք սեղանի շուրջ, խոսել ներկայացման ու, իհարկե, սիրո մասին:- Ի՞նչ է սերը ձեզ համար ու ի՞նչ բույրի հետ է ասոցացվում: Ներկայացման մեջ այն, օրինակ, վառարանի փայտի հոտն է հիշեցնում:
Ռոզի. Դե, մեր ժամանակներում արդեն փայտի վառարաններ չկան, չգիտեմ՝ ցավոք, թե հուրախություն: Ամեն ժամանակ իր սիրունությունն ու առանձնահատկությունն ունի: Շատ դժվար հարց է, չեմ մտածել, թե ինչի հետ է ասոցացվում, երեւի, հենց կյանքի. սերը միակ բանն է, որ իմաստավորում է մնացած ամեն ինչ՝ կենցաղից մինչեւ ստեղծագործելը: Ամեն ինչի դրդապատճառն է սերը:
Սուրեն. Վարկած ունեմ, թե ինչ է սերը: Երբ միտքը, ոգին եւ մարմինը հանկարծ ներդաշնակության են գալիս ու կոնկրետ անձի հետ կապված իրենց կնիքները խփում, դա էլ սերն է, իսկ զգացմունքն ասոցացվում է հիմնականում հուզմունքի, սրտի թրթիռի ու գարնան հետ:
- Ներկայացումը պատմում է 90-ականներին հանդիպած ու սիրահարված զույգի մասին, այդ ժամանակների ի՞նչն եք կարոտում ու համարում, որ հիմա դրա պակասը կա:
Ռոզի. Ես փոքր եմ եղել ու հացի հերթերում չեմ կանգնել, բայց մենք լոտո ու դոմինո էինք խաղում, հարեւանների հետ ավելի ջերմ էինք շփվում, դասերը պետք է շուտ անեինք, որովհետեւ լույսը տանելու էին, արեւը մայր էր մտնելու ու դրանով ամեն ինչ ավարտվելու էր: Կարոտում եմ, երեւի, այդ շփումներն ու մտերմությունը, որը հիմա չկա: Ներկայացման մեջ էլ տեքստ ունենք, որ ամեն ինչ այնքան վատ էր, բայց կյանքը շատ ջերմ էր, հիմա ապրում ենք հարմարավետության մեջ, բայց փոխհարաբերությունները նույնը չեն:
Սուրեն. Չենք ունեցել անհոգ մանկություն, բայց բարդությունները մտերմացրել էին, եւ մարդիկ իրար մասին հոգ էին տանում: Մի կարեւոր բան էլ կար, որ հիմա պակասում է՝ գոյատեւման այդ կռիվն իր հետ բերում էր ձգտում, հիմա կյանքը հեշտ է դարձել, ինչը լավ է: Այն տարիների ձմեռներն ուրիշ էին ու իսկապես շատ ձյուն էր գալիս, բնությունն էլ մեզ հետ խաղ էր խաղում: Սահնակները, մանկության խաղերը շատ եմ կարոտում:
- Ինչի՞ց ծնվեց ներկայացումն ու ինչո՞ւ որոշեցիք պատմել 90-ականներին տեղի ունեցած սիրո պատմության մասին:
Սուրեն. 90-ականները մեր ամենաբուռն շրջանն էր, նաեւ՝ ցավը, այդ մասին քիչ է խոսվում, որովհետեւ դեռ չի սպիացել, ու կարիք զգացի գրել: Մի օր լույսերն անջատեցին, ու սկսեցինք եղբորս որդիներին պատմել այն տարիների մասին, միայն տեսնեիք, թե ոնց էին աչքերը չռած լսում, ասես այլ իրականություն լիներ: Չէին պատկերացնում, որ կարող էր դպրոցում 3-րդ դասաժամին նավթը վերջանալ, ու մեզ տուն ուղարկեին, կամ դուռը ծեծում էին՝ թեյնիկով եւ պեչենիով, սիրուն աղջիկ եւ տղա էին ներս մտնում, հանում էինք մեր բաժակներն, ու դասն ընդհատվում էր որոշ ժամանակով:
Ռոզի. Այդ պեչենիների համը կյանքում չեմ մոռանա:
Սուրեն. Այնքան խիտ էին, որ ուտելուց հետո երկար ժամանակ կուշտ էիր մնում: Հենց լույսերը տվեցին, բոլորն անցան իրենց գործերին, ու գաղափար ծնվեց գրել այդ կյանքի մասին: 2020-ին պիեսն արդեն պատրաստ էր:
- Ռոզի, Ձեր կյանքում Սուրենի «Սերն» ինչպե՞ս հայտնվեց (ծիծաղում ենք,-հեղ.) ու ինչո՞ւ համաձայնեցիք:
Ռոզի. Սուրենին դեռ ուսանողական տարիներից եմ ճանաչում, միասին աշխատել էինք նաեւ «Սիրահարված տաքսիստը» ներկայացման մեջ: «Սերն» ուղարկեց, կարդացի. ես ապրել եմ 90-ականներին, բայց փոքր եմ եղել: Հետաքրքիր էր պատկերացնել ու ստեղծել այն Աննային, որը 18 տարեկան է, ջութակ է նվագում, սիրում: Գործը ռոմանտիկ է ու սիրուն, ցանկացած մարդու դիպչում է, այդպես էլ սեղանի շուրջ ընթերցումներով մեկնարկը տվեցինք, ու էլի սերը սկսվեց սեղանի շուրջ (ծիծաղում ենք,-հեղ.):
Կերպարի ստեղծման հարցում Սուրենն է շատ օգնել, ասել, թե ինչպիսին է պատկերացնում Աննային, ինչ բնավորության գծեր ու տարակուսանք ունի: Չեմ կարծում՝ արհեստական է ստացվել, երեւի, իրոք եղել են այդպիսի մարդիկ ու, ինձ թվում է, ավելի լավ են սիրել:
- Կարծում եք՝ տարբեր ժամանակներում ուրի՞շ կերպ են սիրում:
Ռոզի. Բոլոր ժամանակներում էլ բոլորը սիրում են, զգացմունքը նույնն է, ուղղակի դրսեւորումներն են տարբեր, ազատության ընկալումն ու արտահայտչամիջոցները: 90-ականների 18 տարեկանները եւ մեր օրերինն իրենց աշխարհընկալմամբ շատ տարբեր են, դրա համար սիրելու ձեւը նույնը չէ:
- Սուրեն, ինչո՞ւ Ռոզիին ընտրեցիք ու ցանկացաք, որ մարմնավորի Ձեր ստեղծած Աննային:
Սուրեն. Մի քանի պատճառ կա: Հենց գրելը վերջացրի, զանգեցի Ռոզիին, որովհետեւ նրան զգացի այդ կերպարում, թեպետ իր տեսակով ու բնավորությամբ շատ տարբեր է Աննայից, դա լավ է դերասանի համար, իմ կաշառքն է իրեն, որ խաղալու է ուրիշ մարդու (ծիծաղում ենք,-հեղ.): Իր դերասանական շնորհքն ինձ դուր է գալիս դեռ սովորելու տարիներից, դրանից բացի, կա նաեւ տեխնիկական կողմ՝ պիեսում կերպարները 2 տարիք ունեն, իսկ Ռոզին այն դերասանուհիներից է, որ կարող է ե՛ւ 18 տարեկան լինել, ե՛ւ ավելի հասուն:
- Ռոզի, ինչպիսի՞ ռեժիսոր է Սուրենը՝ տանջո՞ղ է, ստեղծո՞ղ, օգնո՞ղ:
Ռոզի. Վա՜յ (ծիծաղում է,-հեղ.), Սուրոն շատ մանրակրկիտ է աշխատում, ոսկորից ու բջիջներից սկսած կառուցում է, ինչը բարդ ընթացք է, բայց հենց դա էլ, իմ կարծիքով, հաջողության հասնելու բանաձեւերից մեկն է, որպեսզի ամեն ինչ համոզիչ ու ճիշտ ստացվի: Միաժամանակ էլ ազատություն է տալիս դերասանին. տափակ կատարող չես, որ միայն իր ասածն անես: Գիտեի, որ աշխատելու ընթացքում տանջելու է ինձ, բայց արդյունքը սրտովս է լինելու, սարսափելի բան է, երբ ռեժիսորին չես վստահում, այդպես էլ է եղել ինձ հետ, չեմ ստի:
- Սուրեն, ինչպե՞ս եղավ, որ հենց Դուք հայտնվեցիք ներկայացման մեջ, ոչ թե ուրիշ դերասանի վստահեցիք:
Սուրեն. Ինչքան լավ բաներ ասաց, չգիտեի, որ այդքան լավ կարծիք ունի իմ մասին (ծիծաղում ենք,-հեղ.): Արդեն պետք է փորձերը սկսեինք, նայեցի, թե ովքեր կան ասպարեզում, բայց ընտրություն անելիս հասկացանք, որ զբաղված են, հյուրախաղերի են կամ այլ պատճառներով չեն կարող: Եղան նաեւ մարդիկ, որոնց փորձեցինք, բայց մտավախություն ունեի, որ կերպարը բնավ էլ 90-ականներից չի ստացվի, այլ մեր օրերում ապրող մեկը կդառնա: Չեմ սիրում իմ ներկայացումներում խաղալ կամ ֆիլմում նկարվել, որովհետեւ բարդ է: Մի պահ եկավ, հասկացա՝ կա՛մ ես պետք է խաղամ, կա՛մ չանենք ներկայացումը: Ռոզիին էլ առաջարկեցի փորձել, եթե զգայինք չի ստացվում, կդադարեցնեինք, բայց նա ինձ շատ օգնեց, ինչի համար շնորհակալ եմ:
Ռոզի. Շատ լավ խաղընկեր է:
Սուրեն. Վատ կողմերն էլ ասա:
Ռոզի. Չէի սպասում, որ ինքը կխաղա, երբ առաջարկեց, անկեղծ ասացի. «Սուր, դո՞ւ» (պատմում է զարմացած հայացքով,-հեղ): Մտածում էի՝ այդպես գործն ավելի է բարդանալու: Վերջին անգամ ինստիտուտի տարիներին եմ իրեն բեմում տեսել եւ չգիտեի՝ ինչպես կստացվի: Բայց ի զարմանս ու հուրախություն ինձ՝ բեմում լավ գործընկեր է, որն իսկապես հանդիպում ու սիրահարվում է Աննային: Ամբողջությամբ տրվեց ու փորձեց հաղթահարել բարդությունը՝ որպես ռեժիսոր ու դերասան: Երկու գերխնդիր ուներ եւ երկուսն էլ բարդ իրագործելի, որովհետեւ հաճախ դրանք իրար խանգարում են, ոչ թե օգնում, բայց ես գոհ եմ արդյունքից:
Սուրեն. Ապրես (ծիծաղում ենք,-հեղ.):
- Դուք մինչեւ «Սերը» տանիք բարձրացնելը, այն խաղացել եք, ի՞նչն եք ձեւափոխել ու հարմարեցրել նոր թատրոնի պահանջներին:
Ռոզի. Այն էլ՝ շատ տարբեր բեմերում ու պայմաններում:
Սուրեն. Տանիքում լրիվ ուրիշ ներկայացում ստացվեց, քանի որ այնտեղի միջավայրը շատ հետաքրքիր ու յուրահատուկ է, բայց ներկայացման ոգին նույնը մնաց: Երբ Շողերի ու Մխիթարի հետ («Թատրոն տանիքում»-ի հիմնադիրներն են,-հեղ.) քննարկում էինք «Սերը», պետք է մի առանձնացող բան գտնեինք: Իրենց ներկայացումներում կարողանում են օգտագործել տարածքը, ու ես սկսեցի հաճախ գնալ այնտեղ ու նայել մյուս աշխատանքները: Տանիքում մեր պրեմիերան համընկավ ցրտերի հետ, ու քանի որ «Սերը» ձմեռային ներկայացում է, մենք օգտագործեցինք նաեւ բաց պատշգամբը: Դրսի տեսարաններն այնտեղ էինք խաղում, ապա մտնում ներս: Կարողացանք տանիքում մեզ ուրիշ կերպ զգալ, այնքան յուրահատուկ է պատշգամբում խաղալ, երբ իսկապես դրսում ես, մութ է, չես տեսնում հանդիսատեսին՝ ձեզ ապակիներ են բաժանում, ու ներս մտնելիս իսկապես տաքանում ես:
- Անընդհատ անհանգստանում էի ձեզ համար, քանի որ երեկոյան բավական ցուրտ է դրսում:
Ռոզի. Հատկապես ես շատ եմ մրսում, տաբատ այն ժամանակ, ցավոք, կանայք չէին հագնում, ու դա դրսում խաղալու ամենամեծ ողբերգություններից մեկն է (ծիծաղում ենք,-հեղ.):
Սուրեն. Բայց արդյունքում լրիվ ուրիշ ներկայացում ստացվեց՝ ռեալիզմի շնչով: Պիեսը գրելիս երբեք չէի մտածում, որ նման բան կլինի, ուզում էի կինոն նկարել, հույս ունեմ, որ կստացվի:
Ռոզի. Բայց ես էլ չեմ խաղա:
Սուրեն. Այս ձեւաչափի մեջ երբեք չեմ պատկերացրել գործը եւ ուզում եմ հատուկ շնորհակալություն հայտնել՝ մեզ տանիք հրավիրելու համար: Ցանկացած թատրոն պետք է ունենա իր դեմքն ու սկզբունքները:
Ռոզի. Ներկայացման հիմքն ու փոխհարաբերությունները չեն տուժել, այն արդեն տանիքի ներկայացում է ստացվել:
