«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԳԽ նախկին պատգամավոր, նախկին քաղբանտարկյալ Ազատ Արշակյանը։
– Պարոն Արշակյան, շրջանառության մեջ է դրվել Փաստահավաք հանձնաժողովի մասին նախագիծը։ Հանձնաժողովի կողմից ուսումնասիրության առարկա են դառնալու կեղծված ընտրությունները, դրանց հաջորդած քաղաքական հետապնդումները, բռնաճնշումները, զանգվածային ունեզրկումների դեպքերը, ոչ մարտական պայմաններում զինծառայողների մահերը և այլն։ Որքանո՞վ կարող է այն կենսունակ լինել, ի՞նչ ակնկալիքներ կան։ Իշխանությունը ասում է, որ անցումային արդարադատությունը մեկնարկել է։
– Ես ակնկալում էի, որ այսպիսի մի բան կլինի, այսինքն՝ փուլ առ փուլ ՀՀ քաղաքացիների ընտրած իշխանությունը (խոսքս ԱԺ-ում քաղաքական մեծամասնության մասին է), լեգիտիմ իշխանությունը տալիս է նախորդ իշխանությունների քաղաքական գնահատականը։ Սա հաջորդ հանգրվանն է, առաջինը՝ քաղաքական մեծամասնության, այսինքն՝ ժողովրդի ընտրած իշխանության կարծիքն է քրեաօլիգարխիկ համակարգի մասին և գործող օրենսդիր մարմնի լուծարումը։ Առաջինը ժողովուրդը մերժեց գործադիր իշխանությանը, հետո՝ օրենսդիրին, հիմա խոսքը գնում է դատաիրավական համակարգի մասին։
Բացի նրանից, որ ՀՀ քաղաքացիները, այսինքն՝ ՀՀ-ն կողոպտվել է քրեաօլիգարխիկ համակարգի կողմից, այլ նաև անհատապես պողոսները կողոպտվել են որպես բժիշկ, մանկավարժ, արհեստավոր, բանվոր, մարդիկ անհատապես կորուստներ են ունեցել, ենթարկվել են ռեկետի և ռեյդերության։ Եվ, իհարկե, դատաիրավական բարեփոխումներին զուգահեռ, քաղաքական մեծամասնությունը նաև քաղաքացիների, ազատազրկված, ունեզրկված, անպատված քաղաքացիների ռեաբիլիտացիայի հարցն է դնում։
Այդ հանձնաժողովի անունը կարելի է դնել ռեաբիլիտացիայի հանձնաժողով։
– Ինչ եք կարծում՝ 91-2018թթ․բացահայտումները պետք է արձանագրվե՞ն միայն, թե՞ պետք է նաև դրանց լուծումներ տրվեն։
– Մեր այս հաշմանդամ Սահմանադրությունը ունի մեկ դրույթ, ԱԺ-ն կարող է ձևավորել այլ դատարաններ։ Դա նշանակում է, որ դատական կարգով մեր ԱԺ-ն իրավունք ունի դատարան ձևավորելու, որը կվերանայի այդ գործերի դատական էությունը։ Քանի դեռ այս Սահմանադրությունը գործում է, այդ նոր դատարանները կլինեն նաև դատաիրավական բարեփոխումների համար լուրջ հենարան և ուղեցույց, այնտեղ պետք է հավաքվեն պրոֆեսիոնալներ, մաքուր խղճով մարդիկ։ Նրանք կարող են 1920 թվականից սկսած գործեր վերանայել՝ առանց խանգարելու քրեական և վարչական խնդիրներին, որո...