Վախենում եմ, որ մի օր այնքան հեռանանք իրարից, որ այլեւս չճանաչենք. լույս է տեսել Անուշ Քոչարյանի «Վայրի խոտերը»

Լուսանկարի հեղինակ՝ Նազիկ Արմենակյան

«Ընթերցելիս հնարավոր է՝ մեկը կամ մի քանիսը, իսկ բարեհաճության դեպքում շատերը մտնեն այն «տարածք», որտեղ ինքս եղա․․․ Եթե դա պատահի այդպես, հաստատ լավ կլինի, որովհետեւ համոզված եմ՝ այդկերպ պատմելու եւս մի շանս կունենանք եւ գուցե ավելի շատ սիրենք իրար»: Լույս է տեսել Անուշ Քոչարյանի «Վայրի խոտերը» գիրքը: Գրքում ընդգրկված են նրա 2013-2021 թվականների բանաստեղծությունները: Հեղինակի հետ «Հայկական ժամանակ»-ի զրույցը՝ ստորեւ.

- Անո՛ւշ, որքա՞ն ժամանակում ծնվեց գիրքը: Ի սկզբանե ծրագրե՞լ էիք այն գրել, թե՞ եկավ մի ժամանակահատված, երբ հասկացաք՝ ուզում եք գրվածքներն ամբողջացնել գրքի տեսքով:

- Գրքում ընդգրկված են 2013-2021 թվականների բանաստեղծություններ․․․ Եվ դրանք գրվել են տարբեր տարածական, զգացական, տեսողական դաշտերի հետեւանքով կամ մեջ, որոնք իրարից որքան էլ անկախ, նույնքան էլ կապակցման տեղ են ունեցել։ Չգիտեմ՝ հնարավոր է բանաստեղծություն գրել՝ մտածելով, որ նախ գիրքն է․․․ Իմ դեպքում հաստատ այդպիսի ուղղություն չի գործել։ Գիրքն արդեն վերջնարդյունք ամբողջությունն է՝ գրողից անջատված։

- Ի՞նչ է ասել «Վայրի խոտեր»:

- Մեծ հաշվով տեղն է, որի հետ թվաց՝ հաշտվել ենք, բայց, միեւնույն է, չիմացանք ո՛չ խաղաղության մասին, ո՛չ էլ պատերազմի։ Չճանաչեցինք իրար այնքան լավ, որ պատմել հնարավոր լինի, եւ գուցե նաեւ չսիրեցինք իրար։ Դիտելու ու փորձարկվելու «վայրն» է, որից հնարավոր չէ այնքան հեռանալ, որ մոռանաս ինքդ քեզ, ու նաեւ, փաստորեն, հնարավոր չեղավ այնքան մոտենալ, որ կանխատեսեինք լինելունը․․․ Պատերազմը, որի ընթացքում վայր(ի) խոտն ամենից շատ զգաց ու «տեսավ» եղածը, հնարավորություն տվեց նկատելու, շոշափելու, ի վերջո՝ մոտենալու․․․ «Վայրի խոտերը» այս իմաստով տարածք է, որն ընդգրկում է ժամանակը, որի մեջ ես ու դու ենք։

- Անցել է մեկ շաբաթ, ինչ հասանելի է գիրքը ընթերցողին: Ի՞նչ արձագանքներ, կարծիքներ եք լսել:

- «Վայրի խոտեր»-ում ընդգրկված գործերից մի քանիսը կենսական տարածք մտել են ավելի վաղ, քան գիրքն է․ դրանք թարգմանվել են անգլերեն, վրացերեն, ընթերցվել հանրային, գրական հարթակներում, ռադիո եւ հեռուստաեթերներում, տպագրվել առանձին․․․ Կարճ ասած՝ ընթերցողին ծանոթ է «վայրը», եւ այս իմաստով գիրն ու ընթերցողը, ես ու ընթերցողը այս տարիների ընթացքում «հանդիպում» էինք ամեն օր, տեքստը պարբերաբար մեջբերվում էր այս կամ այն հարթակում, երկխոսության տեղ բացում կամ պարզապես իրավիճակային կոնտեքստում տեղավորվում։

- Ի՞նչ կուզեք փոխի այն մարդկանց մտածողության մեջ, որ հաջողված համարեք դրա ծնունդը:

- Չեմ կարծում, որ որեւէ մեկը պիտի հաշվի նստի այս գրքի հետ։ Եվ առավել եւս չունեմ մտածում, թե այն պիտի հիմա որեւէ էական ազդեցություն ունենա․․․ Խնդիրն այն է, որ գիր(ք)-ը, առանձին վերցրած, խնդիր չունի․ այն իր համար ապրելու է, որովհետեւ նախեւառաջ ապրվածի հետեւանք-արդյունք է: Հնարավոր է՝ մեկը կամ մի քանիսը, իսկ բարեհաճության դեպքում շատերը մտնեն այն «տարածք», որտեղ ինքս եղա․․․ Եթե դա պատահի այդպես, հաստատ լավ կլինի, որովհետեւ համոզված եմ՝ այդկերպ պատմելու եւս մի շանս կունենանք եւ գուցե ավելի շատ սիրենք իրար։

- Օրերս հրատարակչություններից մեկի տնօրենը համեմատական էր անցկացրել խաղադրույքներ կատարելու եւ գիրք գնելու միջեւ. 2021 թվականին 3.9 միլիարդ դրամի խաղադրույք է կատարվել, իսկ գիրք գնվել՝ 1.8 միլիարդի: Ըստ Ձեզ՝ սա ինչի՞ մասին է վկայում:

- Հարցից գուցե մեծ հաշվով շեղվեմ, բայց իսկապես ակամայից միտքս եկավ հոլանդացի մշակութաբան Հայզինգայի «Խաղացող մարդու» տեքստերից այն կտորը, որ խաղն ավելի հին է, քան մշակույթը, եւ մյուս կողմից էլ «խաղը սովորական կամ իրական կյանքը չէ»․․․ Խաղի մեջ մտնելը կոնկրետ արդյունքի է բերում, մարդը դա գիտի՝ կա՛մ հաղթում է, կա՛մ պարտվում (պարտության վիճակագրությունն ավելի խոսուն է, իհարկե), իսկ բոլորն են արդյոք տիրապետում գիրք կարդու «խաղադրույքի» հնարավորությանը․․․ Թերեւս՝ ոչ։

- Գրականություն ու թատրոն սիրող մարդիկ ժամանակին առաջադեմ