Արցախում անցած հանգստյան օրերին ազդարարվեց «Հակոբավանքի վերածնունդ» նախագծի մեկնարկի մասին։ Երբեմնի եպիսկոպասանիստ ու կաթողիկոսանիստ եկեղեցին գտնվում է Մարտակերտի շրջանի Քոլատակ գյուղում։ Վանական համալիրի վերածննդի նախագիծն իրականացվելու է «Հայ Ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամի» կողմից ՌեԱրմենիա համագործակցության հարթակում դրամահավաքի միջոցով։
Նախաձեռնողներն և համագործակցողները Արցախի կառավարությունն և Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմն են։
Վերականգնման աշխատանքների որակի վերահսկողությունն իրականացնելու է ճարտարապետ Սամվել Այվազյանը, որը տրամադրել է Հակոբավանքի վերականգնման նախագիծը։ Սամվել Այվազյանն ավելի քան 30 տարի զբաղվել է վանքերի վերականգնմամբ՝ մասնավորապես Դադիվանքի, Սաղմոսավանքի, Թադեի վանքի, Ծործորի վանքի, և Ջուղայի Հովվի եկեղեցու։
Սամվել Այվազյանը լրագրողներին ասաց, նախատեսել են նաև տարածքի պեղման աշխատանքներ։ Վանական համալիրի վերածննդի աշխատանքները իրականացվելու են երեք տարում։
«Մշակութային ժառանգությունը վերականգնող հայ ճարտարապետների ասոցիացիան» տրամադրել է մասնագիտական աջակցություն, իտալացի ճարտարապետ և էքսպերտ Գայանե Կազնատին՝ փորձագիտական խորհրդատվություն։
Գնահատելով խնդրի կարևորությունը՝ մի շարք միջազգային փորձագետներ, անհատներ ու կազմակերպություններ շարունակում են միանալ նախագծին։
Վանական համալիրը կառուցվել է 5-7 դարերում, հոգևոր, մշակութային և կրթական մեծ դեր է ունեցել հայ ժողովրդի պատմության ողջ ընթացքում Դադիվանքի, Գանձասարի, Ամարասի և Գտչավանքի հետ միասին։ 3 դար շարունակ վերանորոգման ոչ մի աշխատանք չիրականացնելու պատճառով վանքն այսօր կանգնած է փլուզման վտանգի առաջ։
Համալիրի կրթական և աշխարհիկ կառույցները՝ գրատները, մագաղաթյա ձեռագրեր պահող մատենադարանը, բուխարիներով տաքացվող բնակարանները, մթերանոցները, սեղանատունը, ախոռները, պահակակետերը, ջրավազանները և թոնիրներն ամբողջովին փլուզված են և ծածկված հողով ու փլատակներով:
Քանի որ Հակոբավանքը 18-րդ դարից հետո չի վերանորոգվել, բնական գործոնների ազդեցության տակ վանքի պատերը ճաքել են, տանիքներն ու թաղածածկերը թուլացել, մասամբ փլուզվել և ծածկվել բուսականությամբ: Հատակը քանդվել է, պատերի կրասվաղը՝ թափվել ու քայքայվել:
Արցախի թեմակալ առաջնորդ Տեր Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանը վանական համալիրի վերականգնումը որակում է որպես Արցախի մշակութային ու հոգևոր վերածնունդ։
«Դարեր շարունակ այստեղ հնչել են աղոթքներ, եղել է վանական կյանք, դպրություն, գրչություն, կաթողիկոսական գահ, կայացվել են որոշումներ... Շարունակել այդ ամենը նշանակում է, որ Արցախը պետք է ապրի, արցախահայությունը պետք է իր հայրերի քրիստոնեական ճանապարհով շարունակի իր հավիտենական կյանքը»,- ասում ...
