Արվին Քոչարյան. «Երբ եկա Հայաստան, բախումներ, վեճեր եղան, բայց հենց այդ մարդկանց հետ մինչեւ հիմա «ախպերություն» է»

Լուսանկարչությունն առեղծվածային ու կլանող աշխարհ է, հետաքրքիր են ոչ միայն պատրաստի կադրերն ու դրանց ստացման ընթացքը, այլ նաեւ ամեն մեկի ստեղծման պատմությունն ու ասելիքը: Դրա համար պատահական չէր, որ որոշեցի հանդիպել լուսանկարիչ Արվին Քոչարյանի հետ: Նրա ստուդիայում էլ Bravo.am-ի համար խոսեցինք իր աշխատելաոճից, արած յուրահատուկ գործերից, հաջողության գրավականից, անընդհատ սովորելուց ու մելանխոլիայից:- Արվին, ո՞րն է եղել երբեւէ Ձեր տեսած ամենատպավորիչ նկարը:

- Բարդ հարց է (ծիծաղում է,-հեղ.): Իմ մեջ կադրով է միշտ ֆիքսվում՝ նկար լինի կամ կինոյից որեւէ դրվագ: Ամենատպավորիչը Մերլին Մենսոնի «The Beautiful People» տեսահոլովակի այն հատվածն է, երբ կերպարները դալանից դուրս են գալիս ու միանգամից սկսում բարձրահասակ դառնալ: Միշտ յուրահատուկ է եղել այդ պահն ու այդպես էլ մնացել է:

- Ինչպիսի՞ն են աշխարհն ու մարդիկ տեսախցիկի օբյեկտիվում ու շա՞տ են տարբերվում իրականությունից:

- Շատ: Իմ նպատակն ինքս ինձ, ապա եւ հանրությանն ապացուցելն է, որ յուրաքանչյուր մարդ առօրյայից շատ տարբեր ու կոնտրաստ կերպար կարող է լինել իմ կադրում: Բազմիցս է այդպես եղել, մանավանդ «Միստիկուս» շարքի դեպքում կերպարները բավական տարբերվող են: Անգամ նկարվողներն են զարմանում, որ հնարավոր է այդքան փոփոխության ենթարկվել մանր դետալների շնորհիվ, բայց ավելի շատ՝ հոգեբանական խաղերով, երբ զրույցի միջոցով փորձում ես ներքին վիճակը վեր հանել, շերտերով դասավորել ու ճիշտ կերպով հավաքել լուսանկարում:

- Այսինքն՝ մարդն էլ մինչեւ վերջ չի՞ պատկերացնում, որ իր ներսում այդ ամենը կա, եւ Դուք օգնում եք այն տեսանելի՞ դարձել:

- Ինչ-որ չափով գիտի, բայց վիզուալ դա չի պատկերացնում, ինչում էլ օգնում եմ:

- Օրեր առաջ 43 տարեկան դարձաք, տարիքի հետ ինչպե՞ս եք նշում տարեդարձերն ու վերաբերվում դրանց:

- Առանձնահատուկ չեմ վերաբերվում, ավելի շատ կյանքի փուլերն եմ կարեւորում: Ներկա պահին՝ անկախ նրանից, թե քանի տարեկան եմ, որ ժամանակաշրջանն է իմ կյանքի, պետք է արդյունավետ քայլ արած լինեմ: Այդպես եմ դատում կյանքիս ընթացքը:

- Հիմա ո՞ր փուլում եք ու ի՞նչ եք հասցրել անել:

- Հաշվի առնելով բոլոր բարդություններն ու դժվարությունները` թե՛ կյանքի հետ կապված, ու թե՛ աշխարհի մարտահրավերների, փորձում եմ այնպես անել, որ ստեղծագործականը երբեք չտուժի: Դեռ եղածն ինձ բավարարում է, բայց շատ պատասխանատու է, քանի որ մյուս տարի պետք է ավելին կարողանամ հասցնել, քան մինչեւ այս պահն իմ ունեցածն է:

- Եթե ամփոփելու լինենք ու հետադարձ հայացք նետենք Ձեր աշխատանքներին, ո՞րն եք համարում ձեռքբերում, որի համար միշտ գոհ կլինեք:

- «Միստիկուսի» համար այս տարի ստացած մրցանակն է, որը բավական թանկ է ինձ համար: Տարիներ շարունակ այդ մարտահրավերին մասնակցել եմ. կոմերցիոն, տեխնիկական ու փիլիսոփայական ամեն մանրուք հաշվի առնելով՝ չպետք է դավաճանեի իմ սկզբունքներին: Իսկ այդ ամենն ընդհանուր մի տեղում հավաքելը բավական բարդ է եղել, եւ համարում եմ՝ հաղթահարել եմ:

- Ինչպե՞ս է եղել տեսախցիկի հետ Ձեր առաջին ծանոթությունը:

- Լուսանկարչության հետ ծանոթացել եմ հայրիկիս միջոցով, իր հոբբին է եղել, միշտ նայել եմ նրա ամսագրերը, տպագրական սարքերը: Այն ժամանակ տեսախցիկը դեռ ժապավենով էր: Հետաքրքիր էր նկարահանման ընթացքին ծանոթանալ եւ այդ ամենի իմաստն ընկալել: Միշտ բզբզում էի, շատ ոգեշնչող էր ինձ համար: Իր տեսախցիկը Canon 55 էր, այն հիմա իմ ստուդիայում է: Դրանով սկսեցի 14 տարեկանում նկարել ինչն իմ աչքին դուր էր գալիս՝ ստվեր, ավտոմեքենա, միջատ: 2000-ին հստակ ընտրեցի իմ ոճը: Լսածս երաժշտությունը, դիտած կինոները, գաղափարախոսությունը, որ ձեռք էի բերել, սկսեցին ճանապարհ գծել ու օգնել հասկանալ իմ պատկերացրած ուղղությունը:

Սկսեցի ավելի մելանխոլիկ կադրեր անել: Չգիտեմ էլ ինչու՝ միստիկան ինձ մանկությունից շատ է հետաքրքրել, կարող էր լինել սերիալ, ֆիլմ, կամ Ագաթա Քրիստիի «Պուարոյի» գործերից որեւէ մեկը: Այդ մելանխոլիկ հոգեվիճակները հանգեցրին նրան, որ արդեն գիտեի, թե ինչպիսին է լինելու իմ հետագա գործունեությունը: 2006-ին անցա լուսանկարելու թվային տարբերակին, այն լրիվ այլ դռներ է բացում քո առաջ: Գրաֆիկ դիզայների իմ հիմնական մասնագիտությունը միավորեցի լուսանկարչության հետ ու սկսեցի ստանալ այն «փախած մտքերը», որ չեմ կարողանում արտահայտել: Եթե որեւէ մեկին էլ բացատրեմ, կմտածի՝ գիժ եմ: Այդպես 2009-ին ծնվեց «Միստիկուսը»:

- Դուք ծնվել եք Թեհրանում ու սովորել այնտեղ, ինչպե՞ս ստացվեց, որ որոշեցիք տեղափոխվել Երեւան:

- Չնայած, որ միշտ դժգոհ եմ եղել այդ երկրում ծնվելուս համար, բայց, բնականաբար, դա նաեւ իր դրական կողմերն է ունեցել իմ բնավորության, արվեստի ու մտածելակերպի ձեւավորման հարցում: Բայց որ այն ինձ հոգեհարազատ չի եղել, դա էլ փաստ է: Հիշում եմ առաջին օրը, երբ 2001-ին եկա Հայաստան, զգացի, որ այն ամենից, ինչ ինձ միշտ խանգարում էր, ձերբազատվել եմ:

- Դրանք մշակութայի՞ն խանգարող հանգամանքներ էին, թե՞ զգացական:

- Էներգիայի հարց էր: Իսկ այստեղ ամեն ինչ շատ հարազատ էր ինձ, չնայած պատկերացում չունեի երկրի մասին՝ եղանակը, շենքերը... Հասկացա, որ ճիշտ տեղում եմ ու կարող եմ սկսել անել իմ մտածածը: Տեղափոխվեցի Երեւան, սկսեցի սովորել Գեղարվեստի ակադեմիայում, ինչն ինձ շատ օգնեց ուսման, նաեւ մարդկանց մենթալիտետը հասկանալու հարցում, ու աստիճանաբար իմ մեջ եղած բացերը լրացվեցին:

- Իսկ մարդիկ Ձեզ ո՞նց դիմավորեցին, ինչպե՞ս այստեղ ընկերներ ձեռք բերեցիք:

- Շատ դժվար (ծիծաղում է,-հեղ): Մեկ ազգ, մեկ մշակույթը սխալ եմ համարում, որովհետեւ մենք մեկ ազգ ենք, բայց յուրաքանչյուրս՝ տարբեր մշակույթի տեր: Այդ մշակութային արգելքներն էին պատճառը՝ հագուկապից ու ակցենտից, մտածողությունից, մանկության սովորություններից սկսած, որ դժվար էր իրար հասկանալ: Տարբեր ֆիլմեր էինք նայել, երաժշտություն լսել ու լրիվ ուրիշ իրականության մեջ մեծացել, եւ սկզբում շատ բարդ էր այդ ամենը սինքրոնացնել: Մարդ պետք է փոխզիջումների գնա, ինչ-որ բաներ ընդունի եւ փոխի, ինչը կարեւոր է գոյատեւելու եւ հարմարվելու մեխանիզմում: Իսկ քանի որ այն ժամանակ չկար համացանցի հասանելիություն, մարդիկ չէին պատկերացնում, որ Հայաստանից դուրս հայ լինելն արդիական է: Դրսում ծնված ու մեծացած հայն իրենց համար մի քիչ խորթ էր: Դրա համար, բնականաբար, բախումներ, վեճեր, խնդիրներ եղան, բայց հենց այդ մարդկանց հետ մինչեւ հիմա «ախպերություն» է. բոլորս իրար սիրում, գնահատում, օգնում եւ հետեւում ենք: Երբ ինֆորմացիան սկսեց ավելի հասանելի դառնալ, շատերը փոխվեցին, ու ամեն ինչ հեշտացավ: Միշտ համարում եմ, որ հաջողության գրավականը քո գործը սիրելն է: Եթե ուզում ես որպես դրսից եկած հայ Հայաստանում հաջողության հասնել, պետք է սիրահարված լինես նրան՝ բոլոր թերություններով ու առավելություններով հանդերձ, ամեն ինչին՝ ընդհանուր փաթեթին: Դա երեւի այն կարեւոր կետերից է, որ այստեղ կարողացա հաղթահարել:

- Ո՞րն է Ձեր հաջողության գրավականը. Ձեզ ճանաչում են, բազմաթիվ նախագծեր եք անում, անվանի մարդկանց հետ համագործակցում:

- Ես ռեալիստ եմ ու ընդունում եմ իրականությունը, դա օգնում է: Բացի այդ էլ անընդհատ անելն ու սովորելն է, ինչն իմ հայրիկի օրինակով եմ տեսել. նա բժիշկ է, մինչեւ այսօր էլ, երբ գնում եմ իրենց տուն, գիրք է կարդում: Միշտ է պետք սովորել, որովհետեւ մասնագիտության մեջ հասունանալը սահման չունի, անվերջ է: Եթե երեւակայություն ունես, սիրում ես քո գործն ու պատրաստ ես նոր թարմացումներ անել, ուրիշ տարբերակ չկա՝ հաջողության ես հասնելու:

- Խոսենք «Միստիկուս»-ից, ինչպե՞ս որոշեցիք նախագծի անունն ու հասկացաք, որ այն առանձին շարք է լինելու:

- Դեռ 2008-ին այդ թեմատիկայով նկարների ցուցահանդես էի արել, բայց անունը չէի որոշել: Մտածեցի այդ գաղափարի շուրջ ամսագրի հետ համագործակցել, եւ մեզ խորագրի անուն էր պետք: Մի քանի տարբերակներ կային, ու հենց «Միստիկուսն» ընտրեցի: Գաղափարախոսությունը մարդու ներքին մելանխոլիան, հոգեվիճակը, դեպրեսիաները, դրական ու բացասական էներգիաները ցույց տալն է, բայց գեղարվեստական ատրիբուտներով, գրաֆիկական դիզայնի լուծումներով, լույսերով, դետալներով: Շարքը սկսեցի շոու բիզնեսի ներկայացուցիչների հետ: Շապիկների գլամուր կերպարների հետ կապված կարծրատիպերը պետք է ջարդեի ու ուրիշ անկյունով ներկայացնեի: Այդ խորագիրը տեւեց մոտ 1,2 տարի. 2013-ին սկսեցի արդեն ինձ համար անել իմ պատկերացրած կադրերը: «Միստիկուսը» ձեւավորվեց հենց այդ ժամանակ, հասկացա՝ ինչ ուղղվածությամբ եմ առաջ շարժվելու. բազմաթիվ սահմաններ կան, որ չպետք է հատենք, դրանք ինձ համար սկզբունքային են:

- Որո՞նք են այդ սահմանները, որ փորձում եք պարտադիր չանցնել, ու հե՞շտ է արդյոք:

- Նկարներում չպետք է տեխնոլոգիա կիրառվի, այն պետք է ժամանակաշրջան պարունակի, գաղափարախոսություն ունենա, լուծումները մինիմալիստական լինեն, բոլոր ատրիբուտների 90 տոկոսը ձեռքով սարքված են: Կադրը հավաքելիս ենք հասկանում, որ ստացանք մեր ուզածը: Նախապես էսքիզներ եմ անում, մտածում, թե ինչպիսին պետք է լինեն նկարները: Կարող ենք մեկ կադրի համար պատրաստվել, բայց վերջում հասկանալ, որ 4-5 կադր ունենք: Շատ հետաքրքիր ընթացք է, ստանալն էլ միստիկա է, չես հասկանում՝ վերջում ինչ է լինելու:

- Փաստորեն Ձեր նախագիծը սահման չունի, ամբողջ կյանքի համար է, քանի որ մարդու ապրումները չեն վերջանում:

- Միանշանակ, քանի որ մարդու հոգեվիճակը սահման չունի, նախագիծն էլ միշտ շարունակվելու է: Հետո հասկացա, որ «Միստիկուսը» պետք է դառնա նաեւ բրենդ, իր էսթետիկան փոխանցի ուրիշ հարթակ: Թեեւ բավական բարդ է, բայց 2018-ին սկսեցինք զարդերի ինքնատիպ դիզայն անել, որի գաղափարը նկարից է վերցված: Հիմա երեւի 7-8 զարդ կա, զուգահեռ սկսեցի մտածել աքսեսուարների մասին՝ գոտիներ, դրամապանակներ, պարֆյում: Ինձ համար հոտն այդ ընդհանուր գաղափարի մեջ շատ կարեւոր է, եւ ստեղծեցի 4 տարբեր հոտերով «Միստիկուս» օծանելիքը: Էլի մի քանի նախագծեր կան, բայց դեռ չեմ խոսի դրանց մասին: Հիմա պատրաստվում եմ 2-րդ գրքին, բոլոր նկարները պատրաստ են, վերջին աշխատանքներն ենք տանում, հուսամ՝ աշնանը կներկայացնեմ ցուցահանդեսով:

- Ինչո՞ւ են Ձեր հերոսները հիմնականում կանայք, մեր հոգին ավելի շատ ենթաշերտեր ունի՞, թե՞ դրանք ավելի շատ ենք ցուցադրում:

- Այդ հարցն ինձ հաճախ են տվել, չեմ էլ մտածել, որ այդպես պետք է լինի, պարզապես ստացվել է: Գուցե, կանանց կերպարները ստանալն ինձ ավելի հոգեհարազատ է: Տղամարդկանց դեպքում մոդելները պետք է շատ բացառիկ լինեն՝ հետաքրքիր բնավորությամբ, սանրվածքով, դիմագծերով:

- Դուք Հայաստանում իրականացվող շատ նախագծերի, ներկայացումների պաստառների, երգիչների, հոլովակների լուսանկարներն եք անում, Ձեզ հետ աշխատելու ի՞նչ պարտադիր պայման կա:

- Երբեւիցե չպետք է դավաճանեմ իմ աշխատանքային սկզբունքներին: Նախ եւ առաջ ինձ պետք է դուր գա, վիզուալ առումով ու տեխնիկապես պատկերացնեմ, թե ինչ ենք ունենալու վերջում: Եթե ասում եմ՝ ստացվելու է, խոսքիս տերը պետք է լինեմ: Որակը չպետք է զիջի իմ նախկին աշխատանքին, արտադրանքը պետք է լավը լինի: Չենք կարող հետաքրքիր ազդագիր ստանալ, բայց կինոն կամ էլ ներկայացումը զիջեն դրան, ու արդյունքում խաբենք ժողովրդին, ինչպես Netflix-ն է անում սիրուն փաթեթավորմամբ, բայց մեջը բան չկա: Միշտ գնում եմ ներկայացման փորձերը դիտելու, ներքին խոհանոցը պարտադիր տեսնելու, որ կարողանամ ճիշտ մատուցել:

- Ինչպես զրույցների դեպքում է, նույնն էլ լուսանկարելու. դիմացինի հետ պետք է վստահեք իրար, որ արդյունքի հասնեք: Ինչպե՞ս եք տրամադրում մարդկանց, որ բացվեն տեսախցիկի առջեւ:

- Չգիտեմ, հատուկ բանաձեւ չկա: Բոլորի հետ փորձում եմ լինել ընկերական ու անմիջական, որ իմ ստուդիայում իրենց լավ զգան ու չտեսնեն լուսանկարիչ-օբյեկտիվ-մոդել-լույս շերտերը: Կարեւոր է, որ տեսախցիկի առաջ բարդույթներից կարողանան ձերբազատվել: Դա երաժշտությամբ է արվում, աուրայով, հոտն է օֆիսի, ամեն փոքր մանրուք կարեւոր է: Գուցե, նրանից է, որ ստուդիան ինձ համար շատ հարմարավետ տարածք եմ սարքել, ու մարդիկ էլ իրենց հանգիստ են զգում:

- Նկարվելը նաեւ թերապիա է, նայելիս էլ հանգստանում ես, աշխատելու ընթացքում էլ:

- Իսկապես այդպես է, մարդիկ այդտեղ գալիս ու հեռանալիս լրիվ տարբեր են լինում: Այն էներգիան, որ ստանում են, շատ է փոխում նրանց: Հնարավոր է՝ մի քանի շաբաթ հետո գրեն ու ցանկանան նորից նկարվել: Զգում ես, որ այդ ընթացքը հաճելի է, օգնել է, հենց այդ թերապիան է, որ ասում ես:

- Ի՞նչ է ոգեշնչումը Ձեզ համար ու որտեղի՞ց եք ստանում:

- Կյանքում ապրած մելանխոլիկ պահերն են: Զգացել եմ, որ երբ այդ մելանխոլիայի չափաբաժինը պակասում է, ստեղծագործական ընթացքը դանդաղում է:

- Եկեք բացատրենք այդ մելանխոլիա կոչվածը, ի՞նչ է այն իր մեջ ներառում:

- Ամենափոքր բաները, որ կարող ե...