Դեսպան Անն Լույոն ընդամենը վեց ամիս է՝ ինչ աշխատում է Հայաստանում, բայց արդեն հասցրել է սիրել մեր երկիրը: Ասում է՝ «Հայաստանն իմ ամենասիրելի երկրներից է աշխարհում»:
Արձանագրելով, որ հատկապես վերջին շրջանում Հայաստանն առերեսվել է բազում բարդ մարտահրավերների, Ֆրանսիայի դեսպանը շեշտում է, որ Հայաստանը նաև մեծ հնարավորությունների երկիր է, և իր դերը ֆրանս-հայկական հարաբերությունների բոլոր դերակատարներին մոբիլիզացնելն է, որպեսզի Հայաստանը բացվի աշխարհի համար և ավելի դրականորեն առերեսվի իր ապագային:
Դեսպան Լույոն խոսեց տարբեր ուղղություններով հայ-ֆրանսիական հարաբերությունների զարգացման դրական դինամիկայի մասին՝ ընդգծելով, որ Ֆրանսիան ցանկանում է էլ ավելի ամրապնդել տնտեսական փոխգործակցությունը Հայաստանի հետ և օգնել Հայաստանին էլ ավելի զարգանալու և աշխարհին բացվելու գործում: Այս հարցում կարևոր դեր կարող է խաղալ նախորդ տարվա դեկտեմբերին Հայաստանի և Ֆրանսիայի միջև ստորագրված հավակնոտ ճանապարհային քարտեզը:
Երկկողմ հետաքրքրություն ներկայացնող ոլորտներից Անն Լույոն առանձնացրեց հատկապես կրթությունն ու մշակույթը, նորագույն և բարձր տեխնոլոգիաները, տնտեսական փոխգործակցությունը, միջհամայնքային՝ ապակենտրոնացված համագործակցությունը և տարածաշրջանային ու միջազգային համագործակցությունը:
Ֆրանսիայի դեսպանը անդրադարձավ նաև տարածաշրջանային հակամարտությունների դադարեցման և խաղաղ կարգավորման հարցերին, այդ թվում՝ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրին և ռուս-ուկրաինական պատերազմին:
Դեսպանի խոսքով՝ Ֆրանսիան, որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ, ցանկանում է շարունակել իր ջանքերը ղարաբաղյան հակամարտության տևական կարգավորման ուղղությամբ, բայց քանի որ Ադրբեջանը խոչընդոտում է Մինսկի խմբի եռանախագահների աշխատանքին, այդ իսկ պատճառով Փարիզը փորձում է հայ-ադրբեջանական երկխոսության ապահովման այլ ուղիներ գտնել, մասնավորապես՝ Եվրամիության գործողությունների միջոցով:
Հայաստանի Հանրապետության և Ֆրանսիայի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 30 տարի առաջ՝ 1992 թ. փետրվարի 24-ին:
Հայ-ֆրանսիական դիվանագիտական հարաբերությունների 30-րդ տարեդարձի կապակցությամբ Ֆրանսիայի դեսպանությունը փետրվարի 24-ին կազմակերպել էր մեծ միջոցառում, որին մասնակցում էին ՀՀ կառավարության անդամներ, Հայաստանում հավատարմագրված օտարերկրյա դիվանագետներ, հայ-ֆրանսիական հարաբերություններում դերակատարում ունեցած հասարակական, քաղաքական, մշակութային գործիչներ, գիտնականներ: Արարողության ընթացքում ելույթներով հանդես եկան Հայաստանում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Անն Լույոն, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Պարույր Հովհաննիսյանը, տեսագրությամբ հեռարձակվեց Ֆրանսիայի Եվրոպայի և արտաքին գործերի նախարարության պետքարտուղար Ժան-Բատիստ Լըմուանի ուղերձը:
- Ողջո՛ւյն, տիկին դեսպան: Շնորհակալ ենք Ձեզ հետ հարցազրույցի բացառիկ հնարավորության համար: Ջոնաթան Լաքոտի առաքելության ավարտից հետո՝ 2021 թ. սեպտեմբերից Հայաստանում Ֆրանսիայի նորանշանակ դեսպանն եք: Ինչպե՞ս են անցել այս 5-6 ամիսները և ինչպե՞ս եք Ձեզ զգում Հայաստանում: Հետաքրքիր է, թե ի՞նչ գիտեիք մեր երկրի մասին մինչև դեսպան նշանակվելը և ի՞նչ նոր բաներ եք իմացել Հայաստան գալուց հետո:
- Ողջո՜ւյն, շնորհակալ եմ հայ-ֆրանսիական դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակի մասին Ձեզ հետ զրուցելու այս հնարավորության համար:Այս վեց ամսվա ընթացքում ես շատ բան իմացա Հայաստանի մասին և կարող եմ ասել, որ Հայաստանն արդեն իմ ամենասիրելի երկրներից է աշխարհում: Հայաստանն առերեսվել է բազմաթիվ բարդ մարտահրավերների, բայց այն նաև մեծ հնարավորությունների երկիր է: Այստեղ իմ դերակատարումն է մոբիլիզացնել հայ-ֆրանսիական հարաբերությունների բոլոր դերակատարներին՝ օգնելու Հայաստանին ավելի բացվել և ավելի դրականորեն առերեսվել ապագային:
- Այստեղ՝ դեսպանությունում փետրվարի 24-ին տեղի ունեցած միջոցառման ժամանակ Ձեր խոսքում շեշտեցիք, որ հայ-ֆրանսիական դարավոր բարեկամությունը խորհրդանշում են շատ ու շատ ականավոր դեմքեր, որոնցից նշեցիք հատկապես երկուսին՝ Երկրորդ աշխարհամարտի հերոս Միսաք Մանուշյանին և ծովակալ Լուի Դարտիժ դյու Ֆուրնեին՝ մուսալեռցիներին փրկած ֆրանսիական նավատորմի հրամանատարին: Հետաքրքիր է, թե ո՞ւմ կնշեք այս շարքում նրանցից բացի:
- Շնորհակալ եմ այս հարցի համար: Այո՛, ես խոսեցի Միսաք Մանուշյանի, Մուսա լեռան ինքնապաշտպանության հերոսներից մեկի՝ Դարտիժ դյու Ֆուրնեի մասին, բայց, իհարկե, այդ շարքում նաև շատ այլ խորհրդանշական դեմքեր կան: Չեմ կարող չնշել Շառլ Ազնավուրին, որը շատ կարևոր նշանակություն ունի հայ-ֆրանսիական հարաբերություններում: Ծագումով հայ ֆրանսիացի մեծ արտիստ լինելուց բացի՝ Շառլ Ազնավուրը նաև մեծ դերակատարություն է ունեցել Հայաստանում 1988 թվականի երկրաշարժից ի վեր: Կարող եմ նշել նաև ֆրանսահայ շատ ու շատ այլ արտիստների, օրինակ՝ հայտնի լուսանկարիչ Անտուան Ագուջյանին կամ դերասանների, կինոռեժիսորների, ինչպիսիք են Սերժ Ավետիքյանը, Սիմոն Աբգարյանը, Անրի Վերնոյը:
- Ցավոք, Ազնավուրը, այլևս մեզ հետ չէ, և ցավոք, նա չկատարեց իր խոստումն ու չապրեց 100 տարի, թեև բոլորս էլ, կարծես, վաղուց արդեն հավատացած էինք դրան: Եվ Հայաստանն ու Ֆրանսիան իրար կապող այդ կարևոր օղակը գոնե ֆիզիկապես կտրվել է: Հետաքրքիր է՝ նրա երկրային կյանքի վախճանից հետո փորձեր արվե՞լ են վերարժևորելու, վերագնահատելու իր դերն ու նշանակությունը ոչ միայն ֆրանսիական մշակույթի մեջ, այլև հայ-ֆրանսիական հարաբերություններում:
- Կարծում եմ՝ իր կարևոր դերը ինչպես ֆրանսիական մշակույթում, այնպես էլ հայ-ֆրանսիական հարաբերություններում միշտ գնահատված է եղել թե՛ Ֆրանսիայում, թե՛ Հայաստանում, և իր այդ դերակատարումը շարունակվում է շնորհիվ իր անունը կրող «Ազնավուր» հիմնադրամի, որը շատ ակտիվ գործունեություն է ծավալում Հայաստանում:
- Ազնավուրը շատ հետաքրքիր պատասխան ուներ այն հարցին, թե ինքն ավելի շատ հա՞յ է, թե՞ ֆրանսիացի: Ասում էր, որ դա նման է կաթով սուրճին՝ հնարավոր չէ իրարից բաժանել: Դուք ի՞նչ տեսակետ ունեք այդ հարցի վերաբերյալ:
- Ես միշտ կհիշեմ Ազնավուրի հայտարարությունը, որ ասում էր՝ «ես 100 տոկոսով ֆրանսիացի եմ և 100 տոկոսով հայ եմ»: Դուք գիտեք, որ շատ ֆրանսիացիներ կան, որոնք հայկական արմատներ ունեն: Նրանց թիվը Ֆրանսիայում 500-600 հազար է: Նրանք ֆրանսիացի են, բայց նաև Հայաստանը մեծ նշանակություն ունի իրենց ինքնության համար:
- Ինչպե՞ս կգնահատեք հայ համայնքի դերը այսօր Ֆրանսիայում՝ հասարակական, քաղաքական և այլ բնագավառներում:
- Հայ համայնքը հայ-ֆրանսիական հարաբերություններն ամրապնդող շատ կարևոր գործոն է: Օրինակ՝ ակտիվորեն մասնակցում է ապակենտրոնացված համագործակցությանը, այսինքն՝ ֆրանսիական և հայկական քաղաքների ու շրջանների միջև փոխգործակցության զարգացմանը: Մենք ունենք ընդհանուր մոտ 40 համաձայնագիր, և հայ համայնքը ակտիվորեն մասնակցում է դրանց ու մեծ դեր է խաղում այդ առումով: Հայ համայնքը նաև ակտիվ դերակատարում ունի ասոցիատիվ մակարդակում: Օրինակ, 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո հայկական սփյուռքի շատ կազմակերպություններ Հայաստանի հետ համերաշխության բազմաթիվ ակցիաներ են կազմակերպել: Կարող եմ նշել, օրինակ, «Ազնավուր» հիմնադրամը, որի մասին արդեն խոսեցինք, «Santé Arménie» կազմակերպությունը, որը չափազանց ակտիվ էր, ինչպես նաև UGAB (ՀԲԸՄ) ասոցիացիայի ֆրանսիական մասնաճյուղը:
- Ինչպե՞ս կբնորոշեք և կբնութագրեք Հայաստան-Ֆրանսիա միջպետական հարաբերությունները և հայ-ֆրանսիական հարաբերություններն առհասարակ: Այլ խոսքերով՝ ի՞նչ նշանակություն ունեն Ֆրանսիան և Հայաստանը միմյանց համար:
- Հայ-ֆրանսիական հարաբերությունները շատ կարևոր են: Փետրվարի 24-ին մենք տոնեցինք հայ-ֆրանսիական դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակը: Մեր հարաբերություններն ունեն բարեկամության մեծ պատմություն, որում, ինչպես արդեն նշեցինք, մեծ դեր ունի նաև Ֆրանսիայի հայ համայնքը: Բայց դրանք նաև հիմնված են երկու երկրների կառավարությունների փոխադարձ պատրաստակամության վրա՝ համագործակցելու տարբեր ոլորտներում: Ունենք բարձր մակարդակի քաղաքական երկխոսություն: Դուք գիտեք, որ Ֆրանսիան, որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ, կարևոր դեր է խաղում Հայաստանի և Ադրբեջանի հակամարտության կարգավորման գործընթացում:
Կա նաև կրթական և մշակութային կարևոր համագործակցություն: Հայաստանը նաև անդամակցում է Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությանը, և մենք սերտորեն համագործակցում ենք հայկական կողմի հետ՝ ֆրանսերենի ուսուցումը և ֆրանսիական մշակույթը Հայաստանում խթանելու նպատակով:
Տնտեսական ոլորտի զարգացման գործում կարևոր դեր են խաղում ֆրանսիական ձեռնարկությունները, որոնք ներկա են Հայաստանում: Կարող եմ նշել, օրինակ, Վեոլիան, Կարֆուրը, «Ամունդի ԱԿԲԱ»-ն:
Բացի այդ, Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը և Ֆրանսիայի արտգործնախարարության պետքարտուղար Ժան-Բատիստ Լըմուանը 2021 թ. դեկտեմբերին ստորագրել են տնտեսական ոլորտին վերաբերող շատ կարևոր և հավակնոտ ճանապարհային քարտեզ: Մենք ցանկանում ենք էլ ավելի ամրապնդել մեր տնտեսական համագործակցությունը, նաև օգնել Հայաստանի կառավարությանը, որպեսզի Հայաստանը էլ ավելի զարգանա և բացվի աշխարհի համար:
- Կմանրամասնե՞ք, թե ինչ ճանապարհային քարտեզի մա...
